Уҡытыусылар менән йыш осрашам. Байтаҡ һорауҙарға яуап бирергә тырышам. Үҙ фекерҙәремде дөрөҫләр йәки нигеҙләр өсөн ғалимдарҙың хеҙмәттәрен аҡтарам. Шундай һорауҙарҙың береһен рус мәктәптәрендә, дәүләт теле булараҡ, башҡорт теле һәм әҙәбиәтен уҡытҡан уҡытыусы бирҙе: "Ни өсөн ғаиләһендә башҡортса һөйләшмәгән башҡорт балаһы туған телен рус балаларына ҡарағанда ауырыраҡ үҙләштерә?"

- Кешенең бөтөн булмышы ҡан (ген) аша күсә, формалаша, үҫә. Ә үҫер өсөн төп шарт - туған тел, сөнки әсә ҡарынында ҡан аша бар булған булмыш артабан әсә теле аша үҫеш ала.Ә туған телендә үҫеш ала алмай икән, баланың быуындан-быуынға күсә килгән һәләте туған теле менән бергә тәрән йоҡоға тала, тәбиғи, донъяуи төшөнсәләрҙе аңлау, танып-белеү һәләте аптыранып-аҙашып ҡала. Ә эргәһендә ултырған рус балаһы донъяны үҙ туған телендә танып белә, төшөнсәләр зиһененә үҙ туған телендә һеңә, сөнки уның әсә ҡарынында ваҡытта уҡ бар ҡиммәттәр ҡанына әсә телендә һалынған һәм артабан ошо уҡ туған телендә үҫеш алған. Уға инде башҡорт телен һәм башҡа телдәрҙе өйрәнеү өсөн төшөнсәләрҙе танып белеү түгел, ә фәҡәт һүҙҙәрҙең тәржемәһе генә кәрәк була.
Хөрмәтле туғандар! Әйҙәгеҙ әле, үҙ-ара туған телебеҙҙә аралашайыҡ! Ни эшләп үҙ-ара нигеҙҙә рус телендә бара ул һөйләшеү? Русса яҡшы беләм, тип күкрәк һуғыумы был, үҙеңде башҡортса һөйләшеүселәрҙән өҫтөн ҡуйыумы? Ҡасанға тиклем былай дауам итер? Донъяла барған аңға тәьҫир итеү көрәшендә иң рухһыҙ милләт итеп күрһәтмәйек әле үҙебеҙҙе. Тағы бер тапҡыр ҡабатлауҙы урынлы һанайым: ғалимдар фекеренсә, 100 мең кеше үҙ-ара үҙ туған телендә һөйләшһә, ғаиләһендә аралашһа, ул милләт һаҡлана - Ер йөҙөнән милләт булараҡ юғалмай. Башҡортто милләт булараҡ һаҡлауға һәр беребеҙ өлөш индерәйек. Әйҙәгеҙ, беҙ, ошо маҡсат менән аралашыусылар, тотонайыҡ был изге эшкә! Үткәнебеҙ - риза, бөгөнгөбөҙ - өмөтлө, киләсәгебеҙ рәхмәтле булыр.

Мәрйәм БУРАҠАЕВА.

КИРЕ СЫҒЫРҒА