Башҡорт һөйләштәрендә бер мәғәнәле һүҙҙәрҙең күплеген күреп хайран ҡалырлыҡ. Мәҫәлән, әҙәби телдәге ҡамҡа (божья коровка) һүҙенең ниндәй генә варианты юҡ. Беҙ үҙебеҙ ҙә бәләкәй саҡта "Күсапай, күсапай, ҡояшҡа күсеп кит, апай", тип теләк теләй торғайныҡ уға өндәшеп…

Ҡамҡа һүҙе башҡорт һөйләштәрендә иң ҙур синонимик рәт тәшкил итә. 1986 йылда баҫылып сыҡҡан "Төрки телдәре диалектологияһы һәм лингвогеографияһы мәсьәләләре" китабында был һүҙҙең барлыҡ синонимдары теркәлгән: алла бабай һыйыры, алла титейе, аллатәтәй, алматутай, биҙәкле ҡуңыҙ, гөҙ, гүзбабай, диңгәсәй, йеңгәсәй, йеңгәрсәй, йетенөктә, күсапай, күсмәкүс, күсәбей, күсмә, күсем, күсмәнкүс, күсемкүс, күсәрхан, күскәнәй, көйәпапа, кейәүпапа, көжмә, көзмә, ҡаңғабиҙәр, ҡаңғыәбей, ҡойашҡорт, ҡойашапай, ҡойашымбаҡ, ҡатыҡорт, ҡыҙыл ҡандала, ҡыр һыйыры, ҡатыҡабыҡ, ҡыҙыл һыйыр, ҡуңыҙ, ҡапҡауыс, ҡылайтун, земелей, сыбар һыйыр, сибәрапай, сеңгәсәй, сыуағапай, осйөҙөгөм, оскөсөк, осомос, осайаҡ, осҡалаҡ, тутапай, тәтәйәбей, тутыйапай, тәтәйҡош, уасыпый, урмаңкүҙ, үрмәкүс, әбейкүс, әпипә, әбейсыуаҡ һ.б.
Әлбиттә, хәҙерге заманда был һүҙҙәрҙең күбеһе ҡулланылыштан төшөп ҡалған. Хатта балаларыбыҙ ҙа "божья коровка" тип кенә һөйләшә. Ошондай матур мәғәнәле һүҙҙәребеҙҙе онотмайыҡ, юғалтмайыҡ.

Айһылыу ВАХИТОВА.

КИРЕ СЫҒЫРҒА