«Киске Өфө» гәзите
Мәҡәләләр Һуңғы номер Яҙылыу Гәзиттә реклама Архив Редакция
Беҙҙең номерҙар
 

2024

Ғинуар
   01  |  02  |  03 
Февраль
   04  |  05  |  06  |  07 
Март
   08  |  09  |  10  |  11  |  12 

 
Киске Өфө» VK-төркөмө
 

әйт, тиһәгеҙ...

Гүзәл заттың үҙең баһалаған сифаттары тураһында һөйләсе...

 
Сайттың архивы
 
  01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07   08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14   15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21   22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28   29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35   36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42   43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49   50 | 51 | 52
  01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07   08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14   15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21   22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28   29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35   36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42   43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49   50 | 51 | 52
  01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07   08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14   15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21   22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28   29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35   36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42   43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49   50 | 51 | 52
  01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07   08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14   15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21   22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28   29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35   36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42   43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49   50 | 51 | 52
  01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07   08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14   15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21   22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28   29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35   36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42   43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49   50 | 51 | 52
  01 | 02 | 03 | 04 | 05 | 06 | 07   08 | 09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14   15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21   22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28   29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35   36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42   43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49   50 | 51 | 52
  09 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15   16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22   23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29   30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36   37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43   44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50   51 | 52
 
МИНЕҢ ЯРАТҠАН БАШҠОРТОМ - 1
+  - 


Мир бабай йомшаҡ көрән тышлы ҡалын фотоальбомды ҡарап бөткәс тә, оҙаҡ ҡына һыйпап, ҡулында тотоп ултырҙы. "Бар ғүмерем бер альбомға ғына һыйған да ҡуйған икән", - тип көрһөндө ул ғүмеренең иң иҫтә ҡалған, хәтер сөңгөлдәрендә ваҡыты-ваҡыты менән үҙенең барлығын иҫкә төшөрөп торған ҡыуаныслы ла, һағышлы ла мәлдәрен күҙ алдынан үткәреп. Унан альбом эсенән төрлө төҫтәге бик күп маркалар йәбештерелгән, немец телендә яҙылған бер хат алды ла, ҡытыршы устары менән, иркәләгәндәй итеп, ипләп кенә һыйпап-һыпырып ҡуйҙы...

Сәйәхәткә юллама

Болгарияға путевка менән бүләкләнеүсе хеҙмәт алдынғылары араһында Мирҙың да исеме бар ине.
- Үкенескә күрә, бара алмайым. Бынауындай ҡыҙыу ураҡ мәлендә кем буҡ тибеп анауынсама ергә сәйәхәткә сығып китһен! Кем ебәрһен! Игенсе өсөн һәр көнө генә түгел, һәр сәғәте ҡиммәт! - тип яуап бирҙе ул райондың ауыл хужалығы буйынса етәксеһенә.
- Зиннәтуллин! - тине хужа тауышын баҫып. - Ауыҙыңды үлсәп ас! Кем һине буҡ тибергә ебәрә! Культурно ял итергә! Ил күрергә! Иген үҫтерергә өйрәнергә, нәкәнис!
-Игенде үҫтерә белмәйбеҙме ни? Улайһа, ни бысағыма "Хеҙмәт алдынғыһы" тип путевка биреп тораһығыҙ? Ана, иген үҫтерә белгәндәргә бирегеҙ!
Хужа тағы тауышын баҫып, йылан ыҫылдағанға оҡшатып, теш араһынан һығып сығарҙы:
- Зиннәтуллин! Шашма!
Һәр ваҡыттағыса тураһын әйтеп өйрәнгән Мир үҙенең кем алдында торғанын онотоп, ҡапыл ҡыҙып киткәнен аңлап, иңбашын йыйырҙы:
- Ғәфү итегеҙ! Әммә ысынлап та бара алмайым... Минең комбайнға кем ултыра? Былай ҙа ҡырҡҡа ярылырҙай булып йөрөлә...
Колхоздың иң шәп механизаторы, ун биш йыллап районда урып-йыйыуҙа беренселекте бирмәгән Мир Зиннәтуллинды етәкселек яҡшы белә. Ҡулынан да, теленән дә килә торған ир уҙаманды улар хөрмәтләй ҙә, унан бер аҙ ҡурҡыңҡырай ҙа шикелле. Сөнки алдындағы кешенең кем икәненә ҡарамай, гел генә дөрөҫөн һөйләй торған, аҡты һис ҡасан ҡара тип әйтмәҫ бер үҙһүҙле кеше ул. Колхоздағы дөйөм йыйылыш булһынмы, һабантуймы, ниндәйҙер район-ара йә республика күләмендәге кәңәшмәме - Мир булһа, түрәләр һәр саҡ уяу ғына тора: етешһеҙлекте йәшереп, эште ал да гөл итеп күрһәтергә форсат бирмәйәсәк. Бер йылы ағыуланып үлгән малдарҙы, унан ҡалһа, киләһе йылынамы икән, нисәнсе йылыналыр, йыйылған игенде асыҡ һауала ятҡырып, киптерттермәй сереттергәнен йәшереп маташҡаны өсөн колхоз рәйесенә район хужалары алдында яуап тоторға тура килде шул. Ошо Мирҙың зәһәр теле арҡаһында район хужалары ла йөҙҙәрен ҡыҙартты өлкә комитеты етәкселеге алдында. "Һәр ваҡыт дөрөҫөн генә һөйләп булмай, кәмселектәрҙе әҙерәк йәшереп өйрәнергә лә кәрәк! Тыйһаңсы шул телеңде, Зиннәтуллин!"- тип йыш ҡына тиргәлде хужаларҙан. "Һеҙ йәшергән дә еткән! Ә миңә намыҫым ҡушмай!"- тип шарт боролоп киткән саҡтары ла булды ирҙең. Әрләнеләр, һүктеләр, ләкин эштә алдынғы механизаторҙы ихтирам иттеләр барыбер ҙә. Башҡалар ыңғайына орден-миҙал таҡманылар тағыуын, юрый исемлектән төшөрөп ҡалдырҙылар, әлбиттә, Маҡтау ҡағыҙҙарын, ударник билдәләрен биреп торҙолар. Эткә итен бирмәй, һөйәк ташлағандай ғына итеп. Ә Мирҙың быға бер ҙә иҫе китмәне, аптыраманы ла, һоранып та йөрөмәне. Иҫенә төшөрөп, хужаларға ҡаршы һөсләтеп маташҡандарҙың да ауыҙын тиҙ яптырҙы:
- Булғаны еткән: иген үҫтерелгән, бураларға һалынған. Мин һиңә Брежневмы орден-миҙалдан түшелдерек тағып йөрөргә! - тип кенә ебәрҙе.
Әле килеп нисәмә йыл һуҙғандан һуң, "Ярай, еберәйек инде шул эт арҡырыһын бер тапҡыр ял итергә, кеше Зиннәтуллинды ситнәтәһегеҙ, тип һөйләмәй ҡалыр, исмаһам, бәлки, аныһының үҙенең дә ауыҙы ябылыр", - тип Болгарияға ебәрмәксе инеләр, ҡалайтып тора һөмһөҙ:
- Ғәфү итегеҙ! Әммә ысынлап та бара алмайым... Минең комбайнға кем ултыра? Былай ҙа ҡырҡҡа ярылырҙай булып йөрөлә! - Бер аҙ шымып торғас, өҫтәп ҡуйҙы, - Германияға булһа, бәлки, барыр ҙа инем. Ә бында, юҡ, булмай... Барманы Мир, урынына икенсе кешене табыу ауыр булманы. "Уйламай һөйләгән - ауырымай үлгән" - ошо әйтем килде Мирҙың башына. Шулай булмайса һуң! Уйламай ғына әйткән "Германияға булһа, бәлки, барыр ҙа инем", - тигән һүҙ әллә Аллаһы Тәғәләнең "Амин" тигән сағына тура килдеме? Ул саҡта түрә бер нәмә лә өндәшмәй ҡайтарып ебәргәйне, бына дүрт йыл үткәс, Мирҙы йәнә юллама менән бүләкләп ҡуйҙылар. Ҡайҙа бит әле, ул осраҡлы ғына әйткән Германияға! Был юлы баш тартманы Мир: беренсенән, ураҡ тамамланған, ҡулдан эш төшкән, икенсенән, Германияға барыу... Юҡ, бер ҡасан да был хаҡта хыялланманы ла, уйланманы ла ул. Әммә йәшлегенең өс йылға яҡын ваҡыты үткән, үҙе хеҙмәт иткән ерҙәрҙе бер барып күреп ҡайтһаң ине, тигән теләге күңел төбөндә йәшеренеп-боҫороноп ятҡандыр, күрәһең. Башҡа хеҙмәт алдынғылары менән бергә алыҫ Германияға бына шулай юлы төштө Мир Зиннәтуллиндың 1984 йылдағы көҙҙөң ҡышҡа ауышҡан бер мәлендә...
Тәүҙә район үҙәгендә, унан Өфөлә Ауыл хужалығы министрлығында сәйәхәткә юлланыусыларҙы байтаҡ тикшерҙеләр, инструктаж үткәрҙеләр. Өҫ кейеменән башлап, үҙеңде нисек тоторға, нисек һөйләшергә, өҫтәл артында нисек ашарыңа тиклем тәфсирләп аңлаттылар. Матур итеп сервировкаланған бай өҫтәл тирәләй уратып ҡуйып, ҡайһы ҡалаҡ менән нимә ашарға, нәҙек сәнске менән нимәне ҡаҙарға, яҫыраҡ сәнске менән нимәне ҡабырға, бокалдарҙың ҙуры, бәләкәйе, нескә биллеһе ниндәй эсемлеккә тәғәйенләнгән - ашау этикетын тулыһынса мейеләренә һеңдерҙеләр. Шулай булмайса: үҙебеҙҙең ҡаһарман атай-ағайҙарыбыҙ еңгән фашистар ояһына барабыҙ ҙа һуң! Улар алдында сер биреп тормаҫтар инде! Өйҙә умыра тешләп икмәк ашаһаҡ та, быларҙың нәҙек кенә, үтә күренмәле итеп теленгән "икмәксегенән" матур ғына ҡабымлап ашарға икән дә! Үҙебеҙҙә майын ағыҙа-ағыҙа ҡалъя һоғонһаҡ та, немецтарҙың кескәй генә теленгән итен семетеп кенә ашарға кәрәк, имеш! Быларҙы тыңлаған бер нисә һауынсы, тракторсы, завод эшсеһе, урман ҡырҡыусы - ябай хеҙмәтсәндәр аптырап ҡалды. Тыштан ризалыҡ белдереп, баш ҡағып торһалар ҙа, эстән генә: "Барып алайыҡ әле Герман еренә, нисек ашарға үҙебеҙ белербеҙ!"- тип уйланылар, ахырыһы. Әҙ ине шул улар, Мир ише ҡул көсө менән иген иккән, илде туйындырған ябай эшсе халыҡ юҡ иҫәбендә, күбеһе өҫтәл артында ыштан туҙҙырған, бойороҡ биреп, төртөп күрһәтеп кенә эшләтеп, олоғара йорттарҙа маҙырап йәшәгән түрә-ғара ине. Йә килбәтһеҙ йыуан, йә ҡарт, йә иҫ китмәле гүзәл йәш бисәләре менән. Улар инде сит илдең төрлөһөндә булған, мәрмәр баҫҡыстарҙан йөрөгән, диңгеҙ буйҙарында ҡомда ҡыҙынған, һөт өҫтөндәге ҡаймаҡтай йәшәгәндәр инструкцияны эшселәр кеүек ауыҙ асып тыңламаны, ирен сите менән йылмайып, ситтән күҙәтте. Улар өсөн былар барыһы ла таныш, көндәлек йәшәү рәүеше, күнегелгән сәйәхәт ине. Диңгеҙ буйҙарында түләп ял итһәләр, бында иһә аҡса сығармай, бушҡа ғына йөрөп ҡайтыу форсаты тейә. Айырма бары шунда ғына, буғай...
Өфөнән Мәскәүгә, Мәскәүҙән Брест аша Германияның баш ҡалаһы Берлинға тиклем поезда барҙылар. Юл оҙон, ваҡыт күп: юлдаштары менән таныштылар, кемдәрҙер дуҫлашты, айырыуса хәбәргә әүәҫ ҡатын-ҡыҙ серләшеп, оҙон-оҙаҡ, яп-яҫы ваҡытты ҡыҫҡартты. Ир-ат йә домино уйнаны, йә кәрт һуҡты, йә тамбурға сығып тәмәке көйрәтте. Яға аҫтына һалырға яратыңҡырағандар, сәй өсөн тәғәйен стакандарына йәшереп кенә градуслы эсемлектәрен ҡойоп, күңел асты. Унан инде кәйефтәре күтәрелеп, гәп һатырға кереште. Мир Зиннәтуллин иҫерткес эсемлектәрҙе бик ҙур ҡунаҡтарҙа ғына тәмләгән кеше булараҡ, ундайҙарға ҡатышманы, әммә һырт биреп, өндәшмәй ултырғандарҙан да түгел ине. Яҡшы кешеләр менән һөйләшеү, уларҙан ҡыҙыҡлы яңылыҡтар ишетеү, үҙе белмәгән әйберҙәр тураһында белешеү Мирҙы гел үҙенә тартып тора, шуға ла уҡымышлы, үҙ фекерҙәре булған, ғәйбәт-мәйбәткә төшмәй, үҙ кимәлен белеп аралашҡан кешеләр менән һүҙе беректе. Бигерәк тә Өфө менән Күмертауҙан килгән ике ир-ат менән ныҡ дуҫлашып китте ул, сөнки уларҙан үҙе белмәгәнде һорашты, аңлап етмәгән сәйәсәттең нескәлектәренә төшөнөргә тырышты. Улары ла төпсөр аҡыллы, һүҙҙәрен уйлап һөйләгән, ваҡлыҡтарҙы урап үткән, бисә-сәсә темаһына ҡағылмаған ирҙе ихтирам итте, тиңдәштәре күреп, үҙ төркөмөнә алды. Барғанда ла, ҡайтҡанда ла өс ир башҡаларҙан айырымыраҡ йөрөнө, уларҙың өсәүһенә бергә күңелһеҙ булманы.
Германияға барыуы беренсегә түгел Мир Зиннәтуллиндың. Тәүге тапҡыр бынан утыҙ йылдар самаһы элек, дөрөҫөрәге, егерме ете йыл элек барып, өс йыл хеҙмәт итеп, егерме дүрт йыл элек ҡайтҡайны ул немец еренән. Уның Германияла хеҙмәт итеүен белгәс, юлдаштары бараһы ил тураһында күберәк белергә теләп, унан төпсөнөп һорашырға кереште. Мир инәлтеп торманы, белгәнен һөйләне. Ә күҙ алдына алыҫ йәшлеге килеп баҫты...

* * *

Армияға бер йыл алданыраҡ алынды Мир: ул донъяға ауаз һалған 1939 йылдың авгусында балаларға тыуыу тураһында таныҡлыҡ биреү тигән нәмә лә булмаған. Уҡытыусы булып эшләп йөрөгән атаһы Ғилман, көҙгө баҫыу эштәре бөткәс кенә улын силсәүиттә яҙҙырып ҡайтҡан. Атайлы булыу, атай ҡосағында үҫеү нисек була - бер мәлгә генә ошоно тойғоһо, атаһын бер ҡыҫып ҡосаҡлағыһы, "Атай!" тигән изге һүҙҙе әйткеһе килеү - үҫеп бауыр нығытҡансы йәшенеп кенә күҙ йәштәрен аҙ йотманы Мир. Еңеү көнөндә, унан аҙаҡ атайҙары һуғыштан ҡайтҡан малайҙарҙың шатланып һикерәңдәүен, әсәйҙәренең балҡыған йөҙҙәрен күреү - уғата ауыр булды 6 йәшлек малайға. Һуғыш ваҡытында бөтәһе лә бер тигеҙ ине, бөтәһе лә атайһыҙ, бөтәһе лә ярым-ярты ғаилә. Еңеү килде, иҫән ирҙәр ҡайтты, кемеһе аҡһаҡ, кемеһе сулаҡ булһа ла, атай - атай инде. Ләкин Зиннәтуллиндарҙың ишеген асып инеүсе булманы: 1943 йылда Ҡырымда ятып ҡалды атаҡайының ғәзиз һөйәктәре... Әсәһе ике улын ике яҡтан ҡосоп, уларҙы йыуатты, әммә үҙенең күҙҙәренән туҡтауһыҙ ҡойолған йәште генә һөртөүсе кеше булманы...
Кесе улы мәктәпкә уҡырға барыр йәше еткәс кенә уларға метрика юлларға кәрәклеге мәғлүм булды. Ағаһы Римдән өс йәшкә кесе Мирға ни өсөндөр бер йыл өҫтәлеп, ике йәшкә генә "кесе" булып сыҡты. Шулай итеп алты йәштән уҡырға барҙы, буйға ла ҙур булғанғамы, бер кем дә уның ысын йәшен белешеп тә, һорашып та торманы. 17 йәшендә әрме сафына алынғанда ла зәп-зәңгәр күҙле, сөм-ҡара сәсле, киң яурынлы, оҙон буйлы егет башҡаларҙан һис тә кәм түгел, киреһенсә, буйсанлығы, ныҡлы кәүҙәһе, үткер ҡарашы менән айырылып тора ине. Әллә атайлы-арҡалы балаларҙан кәм булмаһындар типме, әсәһе ике улын да тәүәккәл, кәрәк ерендә әйтер һүҙен әйтеп, бер кемдән дә ҡурҡып тормаҫлыҡ ҡыйыу итеп үҫтерҙе. Үҙе лә батыр ҡатын ине шул, батыр булмаһа, ирле бисәләр араһында үҙен типә-тиң итеп тотор, үҙенә түшәк итеп ҡараған аҙғын ир-атҡа ҡаршы торор көс ҡайҙан алһын ул! Бер кемгә лә баш бирмәне, башын эйеп барманы, ас ултырһа ултырҙы, намыҫын тапламаны ғорур әсәкәйе. "Бейбаштаҡ! Ир-бисә һин!"- тигән, власты ҡулында тотҡан түрә-ғара ла яҡынлай, уны һындыра алманы. Төндәрен яҫтыҡ мөйөшөн тешләп, илап сыҡһа сыҡты, ике улына күҙ йәшен күрһәтмәне, мыжыманы, бахырланманы. Бәлки, шуға ла улары ла үҙ һүҙле, намыҫсан, әйткән һүҙенә тоғро булып буй еткергәндер? Былай булһа, ниңә бер ябай механизаторҙан - Мир Зиннәтуллиндан - ҡурҡып торһон маҙырап йәшәгән, донъяны дер һелкетеп тотҡан түрә-ғара?..

(Дауамы бар).
"Киске Өфө" гәзите, №45, 2022 йыл

КИРЕ СЫҒЫРҒА

+  -   
Яҙылған: 11.11.22 | Ҡаралған: 1045

Киске Өфө
 

Мөхтәрәм уҡыусыларыбыҙ! "Киске Өфө" (индексы ПР905) гәзите менән бергә булыусы аңлы, зыялы дуҫтарыбыҙҙы 2024 йылдың икенсе яртыһы өсөн дә баҫмабыҙға ваҡытынан алда 873 һум 12 тингә яҙылып ҡуйырға саҡырабыҙ. Ә 1 апрелдән, ғәҙәттәгесә, почта хаҡтарҙы тағы арттырасаҡ икәнен дә белеп ҡуйығыҙ. Ошо арауыҡта гәзитебеҙгә яҙылып, квитанцияларын редакцияға ебәргәндәр араһынан кемдәрҙер бүләккә бик шәп китаптар аласағы тураһында ла онотмағыҙ. Бергә булайыҡ!

МӨХӘРРИРИӘТ.

 
Беҙҙең дуҫтар
 

Киске Өфө гәзитенең VK-ла рәсми төркөмө

Өфө ҡала хакимиәтенең рәсми сайты

 
Мәҡәләләр Һуңғы номер Яҙылыу Гәзиттә реклама Архив Редакция
© 2024 «Киске Өфө» гәзите
Мәҡәләләр күсермәһен алыу, күсереп баҫыу йәки материалды тулыраҡ файҙаланыу мәсьәләләре буйынса «Киске Өфө» гәзите редакцияһына мөрәжәғәт итергә.

Беҙҙең электрон адрес: kiskeufa@mail.ru