Хәҙерге ваҡытта төрлө сәбәптәр арҡаһында милләттәштәребеҙҙең ҙур өлөшө башҡа телдәрҙә һөйләшә, уларҙың күптәре үҙ асылынан ситтә, аҙашып йөрөй. Һуңғы йылдарҙа милләттәштәребеҙ дәүләт кимәлендә үткәрелгән сараларҙа шәжәрәһен өйрәнеп, һуңлап булһа ла, үҙ-үҙен таный, асылына ҡайта. Үкенескә күрә, ҡайһылары тамырҙарын тапҡан көйө лә, икенсе милләт вәкиле булыуҙы хуп күреп, үҙ булмышын таныуҙан баш тарта.

Стәрлетамаҡ башҡорт драма театры сираттағы ижад миҙгелен Мөхәмәтша Буранғолов пьесаһы буйынса ҡуйылған "Ашҡаҙар" музыкаль драмаһы менән асты. Яңы сәхнә әҫәре республиканың һәм башҡорт театрының 100 йыллығына, яҙыусы, драматург һәм фольклорсы Мөхәмәтша Буранғоловтың тыуыуына 130 йыл тулыуға бағышлана. Спектаклдең режиссеры Зиннур СӨЛӘЙМӘНОВ менән ошо спектакль тураһында әңгәмәләшәбеҙ.

Ир бала үҫтергән әсәйҙәр тураһында халыҡ аҡылы нимә, ти? Эйе, уңған ҡатын ул таба, тиҙәр. Ә ҡатын-ҡыҙҙың уңғанлыҡ сиктәре ҡайҙа һуң? Аш-һыуға оҫталыҡтамы? О, улайһа, малайҙарҙың әсәһенән дә уңған кеше юҡ, белгегеҙ килһә.

Халыҡ юҡҡа ғына, матур ғаилә - ир күрке, тимәгәндер инде. Ғафури районы Юлыҡ ауылынан Суфия менән Рәхимйән Юлыҡовтар ғаиләһен дә ауылдаштары һәм райондаштары яҡшы холоҡло балалар тәрбиәләүселәр, район тормошонда әүҙем ҡатнашыусылар итеп белә. Республикала социаль йәһәттән әүҙем ғаиләләр араһында ойошторолған "Өлгө ал" тигән бәйгелә ҡатнашыусылар араһында уларҙың ғаиләһе лә бар. "Башҡаларға өлгө булырҙай ғаилә ниндәй булырға тейеш?" тигән һорау менән Суфия Әмир ҡыҙына мөрәжәғәт иттек.

Ул туған тел ҡәҙерен, әсә теле бәҫен, милләт тойғоһон башҡаларға ҡарағанда нығыраҡ аңлай һәм тоялыр, моғайын. Юҡ, журналист булғаны, һәр ваҡыт һүҙ менән, кешеләр менән эшләгәнгә түгел, ә уның сәбәптәре тәрәндәрәк ята. Беҙҙең менән ошо сәбәптәрҙең серен эҙләгегеҙ киләме? Улайһа, әйҙәгеҙ, бергәләп билдәле журналист, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре Азат ҒИЗЗӘТУЛИН менән әңгәмәләшәйек.

Башҡортостан Йәмәғәт палатаһы "Өфө" халыҡ-ара аэропортына Башҡортостандың бөйөк ватандашының исемен биреү буйынса федераль проектҡа ҙур тыңлауҙар уҙғарҙы. Сарала белгестәр, баш ҡаланың әүҙем халҡы һәм киң мәғлүмәт саралары вәкилдәре ҡатнашты.

Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте бойороғо менән 2017 йылда булдырылған "Янғантау" геопаркы бөгөн ЮНЕСКО эгидаһы аҫтында 2002 йылдан бирле эшләүсе бөтә донъя милли геопарктар селтәренә ингән геопарк статусын Рәсәйҙә беренсе булып алыуға дәғүә итә.

Рәсәй Президенты Владимир Путин үҙенең Указы менән Радий Хәбировты Башҡортостан Республикаһы Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы итеп тәғәйенләне.

Ошо көндәрҙә Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы делегацияһы Ырымбур өлкәһенә барып ҡайтты. Үрге Ильяс ауылында халыҡ сәсәне, башҡорт әҙәбиәте классигы Мөхәмәтша Буранғоловтың тыуыуына 130 йыл тулыу уңайынан иҫтәлекле стела асылды. Был үҙенсәлекле сәфәр тураһында тулыраҡ мәғлүмәт алыу маҡсатынан делегация етәксеһе, Башҡорт дәүләт университеты доценты, тарих фәндәре кандидаты Нурислам Мирхәйҙәр улы ҠАЛМАНТАЕВҡа мөрәжәғәт иттек.

Ағинәйҙәрҙең әүҙемлеге, фиҙаҡәрлеге, вайымлығы аптырата һәм һоҡландыра. Тап улар кемдеңдер күрһәтмәһе, бойороғо менән түгел, ә күңел ҡушыуы, милли рух дәрте менән ауыл, район, республика, ғөмүмән, халҡыбыҙ мәнфәғәтендә эштәр атҡара бит. Йәмәғәт эшен улар йәшәү рәүешенә, көндәлек ихтыяжына әйләндерҙе хәҙер. Халҡыбыҙ йолаларын, милли кейемдәребеҙҙе һәм милли биҙәүестәребеҙҙе, милли кәсепселекте тергеҙеү, төрлө тәрбиәүи эштәр, экологик өмәләр һәм башҡа саралар - улар ағинәйҙәрҙең көнитмешендә төп урынды алып тора.

Бөгөнгө ҡунағыбыҙ гәзит уҡыусыға күптән таныш, сөнки ул "Киске Өфө"лә генә түгел, башҡорт телендәге башҡа баҫмаларҙа ла, теле- радиотапшырыуҙарҙа ла даими сығыш яһай, милли ризыҡтарыбыҙ, туҡланыу ҡағиҙәләре хаҡындағы белеме менән бүлешә. Ә һорауҙар һәр ваҡыт тыуып тора. Был юлы Башҡорт дәүләт медицина университетының Дөйөм гигиена һәм экология кафедраһы мөдире, профессор, медицина фәндәре докторы Тәлғәт ЗӨЛҠӘРНӘЕВҡа түбәндәге һорауҙарҙы юлланыҡ.

Коммунизм төҙөүсенең әхлаҡ кодексында яҙылған "Кеше кешегә дуҫ, иптәш һәм туған" тигән принцип яҡшы хәтеремдә ҡалған. Күңелгә ятып торған был һүҙҙәрҙе олораҡ быуын кешеләре һәммәһе лә иҫләйҙер. Ана шул "яҡты киләсәк"те төҙөгән мәлдәге ҡайһы бер нәмәләрҙе хәҙерге менән сағыштырырға яратам. Шул заманда ла сәс алыусынан булһынмы ул, табиптан, һатыусынан йә иһә башҡа төрлө хеҙмәтләндереү өлкәһендәге хеҙмәтсәндән кешеләргә ҡарата итәғәтлелек, мәҙәнилек талап ителә торғайны. Ул саҡтағы бындай талаптарҙың күптәр тарафынан үтәлеү-үтәлмәүе хаҡында фекерләп алыу ҙа артыҡ булмаҫ.

Учалы сәнғәт һәм мәҙәниәт колледжында Башҡортостандың халыҡ артисы, С. Юлаев исемендәге Дәүләт премияһы лауреаты, С. Юлаев ордены кавалеры Абдулла Солтанов призына башҡорт халыҡ йырҙарын башҡарыусылар бәйгеһе үтте. Бәйге йырсының 90 йәшлек юбилейына бағышланды. Профессиональ йырсылар араһында Рәфис ИШБАЕВ Гран-при яуланы. Уның менән ошо турала әңгәмәләшәбеҙ.

Бөгөнгө әңгәмәбеҙ геройы, үҙе әйтмешләй, "ябай ауыл ҡатыны". Ләкин ул баҫалҡылығына барып, шундай мөһөр һуға үҙенә. Бөгөн, белгегеҙ килһә, ябай ауыл ҡатындары үҙҙәре йәшәгән төбәктәрҙә тотош түңкәрелеш яһар ҡеүәткә эйә. Ағинәйҙәр хәрәкәте республикабыҙҙың рухи тормошона яңы һулыш өҫтәп, иман нуры, ижад ҡомары, матурлыҡ, миллилек өлгөһө булып килеп инде. Хатта ки ҡара урман төпкөлөндә, тауҙар араһында шым ғына көн күреп ятҡан Ишбирҙе ауылын да уятып ебәрҙе уның тулҡыны. Ләкин уяныу - бер эш, ә бына ауылдаштарҙы барлап, туплап, ойоштороп, йырлатып-бейетеүсе генә түгел, әүҙем сәләмәт тормошҡа әйҙәп, рухтарын күтәреп, күңелдәренә уй осҡоно һалып тороусы ла булыр беҙҙең бөгөнгө ҡунағыбыҙ - Баймаҡ районы Ишбирҙе ауылы мәктәбенең инглиз теле уҡытыусыһы, ауылдың "Ағинәй" йәмәғәт ойошмаһы етәксеһе Наилә ЮНЫСОВА-ИҪӘНДӘҮЛӘТОВА.

Заманында Урал аръяғы халҡының рухи ихтыяждарын ҡәнәғәтләндереү, ерлек фольклорын, ауыҙ-тел ижадын өйрәнеү һәм пропагандалау маҡсатында асылған Сибай дәүләт филармонияһы, беҙҙең көндәрҙә инде концерт-театр берекмәһе, 25 йыллыҡ юбилейлы ижад миҙгелен аса. Туҡһанынсы йылдарҙың данлы ла, шанлы ла ваҡиғаларының бер иҫтәлеге лә ул был мәҙәниәт усағы. Сирек быуат әҙәм тормошонда әле башланғыс ҡына булһа, концерт-театр берекмәһе өсөн ул оло һынау йылдарын үткән, сәнғәт донъяһында үҙ урынын билдәләгән, барлығын һәм берлеген иҫбатлаған, тамашасы алдында һынау тотҡан, көрәйеп, көсәйеп аяҡҡа баҫҡан йылдар - ваҡыт арауығы. Ошо хаҡта берекмәнең директоры, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Айбулат ҠОТОШОВ менән әңгәмә тәҡдим итәбеҙ.

Республикабыҙ автономияһының 100 йыллығын билдәләгән ваҡытта нисек тә был дәүер хаҡында күберәк белергә, ҡайһы бер мәсьәләләргә асыҡлыҡ индерергә, бығаса өйрәнелмәгән өлкәләренә күҙ һалырға тырышабыҙ. Был турала күпме генә һөйләһәк тә, яҙһаҡ та, артыҡ түгел, сөнки был тарихи ваҡиға милләтебеҙ мәртәбәһе, уның яҙмышындағы тарихи һынылыш ҡына түгел, оло ҡаһарманлыҡ та. Ошо юҫыҡта тарихсыларыбыҙ Нил ИШЕМҒОЛОВ һәм Радмир ҒӘЗИЗОВ менән әңгәмә тәҡдим итәбеҙ.

Бөгөнгө һүҙебеҙ тормошобоҙға дәррәү килеп инеп, ҙур популярлыҡ яулаған интернет хаҡында. Кемдәр нисек файҙалана уның менән? Эйе, мәғлүмәт сараһының был төрө көндәлек тормошобоҙҙа мөһим урын биләй, уның йоғонтоһо, шауҡымы эштә лә, өйҙә лә үҫкәндән-үҫә бара.

Ошо арала өшөнөгөҙмө? Тиҙҙән һыуыҡ урамда ғына ҡаршы аласаҡ, сөнки баш ҡалала 28 сентябрҙән йылытыу миҙгеле башланды. Был хаҡта сираттағы оператив кәңәшмәлә ҡала хакимиәте башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Салауат Хөсәйенов белдерҙе. "Йылылыҡты ебәреү-көйләү ваҡыты өс тәүлеккә тиклем һуҙылыуы мөмкин, шуға күрә ҡайһы бер урындарға йылы шунда уҡ барып етмәүе лә ихтимал, - тине ул йыйылыусылар араһында сығыш яһап. - Шуға күрә был хаҡта халыҡҡа аңлатыу зарур".

Быйыл 28-се тапҡыр Республика көнөн билдәләп, байрам саралары уҙғарырға йыйынабыҙ. Тәүҙәрәк "суверенитет" тигән ҡолаҡҡа ятыраҡ һүҙ менән атай инек был көндө. Был латин һүҙенә үҙ аллы, үҙ илеңә үҙең хужа булып йәшәй алыу, бойондороҡһоҙ булыу мәғәнәһе һалынған. Әммә Рәсәй составындағы республикаларҙың бындай статусы бер тиҫтә йыл үтеүгә юҡҡа сығарылды, сөнки ил башлыҡтары бындай сәйәси хәлде Рәсәй өсөн хәүефле, тип һанай ине.

Сентябрҙә Ҡаҙағстандың Астана ҡалаһында үҙенсәлекле сара үтте. "The Spirit of Tengri" проектының продюсер составы хореография жанрында ижад итеүсе иң-иңдәрҙе бер сәхнәгә йыйҙы. "The Spirit of Dance" тип аталған был үҙенсәлекле проектта донъяның 14 иленән килгән артистар араһында Башҡортостандан "Guzal-dance" ансамбле солисы Регина Әһелова ла булды. Ошо сара тураһында Регинаның үҙе һәм сараның махсус ҡунағы, "Ҡурайсы" төркөмө етәксеһе, Башҡортостандың халыҡ артисы Роберт Юлдашев менән әңгәмә тәҡдим итәбеҙ.