Бөгөнгө ҡунағыбыҙ -Башҡортостандың атҡаҙанған артисы, Стәрлетамаҡ башҡорт драма театры актеры Илһам РӘХИМОВ менән ижад һәм тормош ҡапма-ҡаршылыҡтары, театр донъяһындағы, актерҙар тормошондағы ҡайһы бер ҡыҙыҡлы хәлдәр тураһында һөйләшәбеҙ, халҡыбыҙҙың бөгөнгө хәленә байҡау яһайбыҙ. Эшенең үҙенсәлеге арҡаһында гел халыҡ араһында йөрөгән артистар ниндәй уй-хыялдар менән йәшәй? Уларҙы бөгөнгө ниндәй проблемалар борсоуға һала? Геройыбыҙҙың фекерҙәрен түбәндәге әңгәмә барышында белә алаһығыҙ.

Кешелә ижад осҡондары барлығы, ғәҙәттә, бала сағынан уҡ төҫмөрләнә. Ул осҡондарҙы дөрләтеп ебәреү өсөн этәргес көс биреүсе өлгө, остаз да кәрәк. Актерлыҡ һәләтегеҙҙе үҫтереүгә, театрға йөҙ бороуығыҙға кемдәр булышлыҡ итте?

- Уйлана башлаһаң, уйҙарҙан уйылып китерлек: кеше үҙен һаҡлаусы, ҡурсалаусы фәрештә ҡанаты аҫтында тыуа, тигән ышаныу бар бит халыҡта. Был фекер менән килешмәү мөмкин түгел. Тормош юлында миңә лә дөрөҫ юл күрһәткән, ошо юлдан йөрөткән, ситкә тайпылдырмаған фәрештәм барлығына ышанам хәҙер.

Совет власы йылдарында был синыф вәкилдәре лә, синыфтың атамаһы ла хәтерҙән юйылды йә кире мәғәнәлә ҡулланылды. Буржуа синыфы тураһында һүҙебеҙ. Һүҙлектәрҙә аңлатылыуынса, буржуа - ул капиталистик йәмғиәттә етештереү сараларының хужаһы һәм ялланып эшләүселәрҙе файҙаланыу юлы менән килгән килемгә йәшәүсе. Европа тарихсылары һәм сәйәсмәндәре буржуаны төрлө тарихи осорҙарҙа ниндәйҙер ыңғай үҙгәрештәргә нигеҙ һалыусылар, алдынғы ҡатлам тип тә баһалай. Бөгөнгө телгә әйләндергәндә, буржуа - ул шул уҡ эшҡыуар, малтабар, зыялылар ҡатламы була түгелме? Бармы бөгөн беҙҙә ошондай зыялылар? Кем ул заман буржуаһы? Ошолар тураһында һөйләшергә беҙ "Коммунальник" яуаплылығы сикләнгән йәмғиәт директоры, БР-ҙың атҡаҙанған төҙөүсеһе Дамир АЛЛАЯРОВты һәм Башҡорт дәүләт университетының тарих факультеты доценты Нурислам ҠАЛМАНТАЕВты саҡырҙыҡ.

"Киске Өфө" гәзитенең 2012 йылғы 50-51-се һандарында тикшеренеүсе-этнолог Зәкирйән Әминевтың "Иранда башҡорттар бармы?" тигән мәҡәләһе сыҡҡайны. Автор унда үҙенең алыҫ фарсы дәүләтенең картаһында Башакерд тип аталған тау һыртына юлығыуына һәм карталағы мәғлүмәттәрҙән сығып, Башакерд тауының беҙҙең халыҡҡа берәй мөнәсәбәте юҡмы икән, тигән фараздар менән яңы мәғлүммәттәр эҙләй башлауы тураһында яҙғайны. Эҙләнеүҙәре уны "башгард", ("баджгирд", "Бәшкәрт") тигән халыҡҡа килтереп сығара. Был халыҡ хаҡында тулыраҡ мәғлүмәт туплау маҡсатында әле күптән түгел Башҡортостан Республикаһынан бер төркөм ғалим Иранға юл тотто.

Экспедицияла этнологтар Зәкирйән Әминев, Юлиә Әбсәләмова, Гөлнәзирә Кинйәбаева, археолог Вячеслав Котов, бынан бер нисә йыл элек Теһран университетында уҡып ҡайтҡан фарсы теле белгесе, Бөрйән ҡыҙы Зәлифә Әбүбәкирова (Ҡолбирҙина) һәм йәш ғалим Азат Әбүбәкиров ҡатнашты. Башҡортостан ғалимдарына Ирандың Бендер-Аббас ҡалаһынан археолог Сәмәйә Поодат менән быға тиклем Башҡортостанда булып киткән Әмин Салари ихлас ярҙам күрһәтте. Әйткәндәй, Экспедицияның уңышлы эшләүе Зәлифәнең Ирандың башҡалаһы Теһранда белем алып, фарсы телен яҡшы белеүе һәм дә археолог Сәмәйә Поодаттың, Әмин Салариның ихлас ярҙамдары менән ныҡ бәйле. Шул арҡала ярайһы уҡ күп материалдар йыйырға, халыҡ менән осрашырға, аралашырға мөмкинлек тыуҙы.

Ипотекаға фатир алырға тәүәкәлләп, үҙәк банктарҙың береһенә мөрәжәғәт иткәйнек. Банкта урынлашҡан консультация биреүсе компания хеҙмәткәре кредиттың ике төрө барлығы тураһында белдерҙе. Тәүгеһе буйынса - ай һайын түләнә һәм кәмей торған сумма, ә икенсеһе буйынса - кредит срогы буйына ул сумма үҙгәрешһеҙ һаҡлана. Беренсе вариантты һайлаған хәлдә, беҙҙең айлыҡ түләү суммаһы 30 мең һум, ә икенсе осраҡта иһә - 26 мең самаһы булыр ине. Беҙ икенсе вариантты ҡулайлы тип таптыҡ та, ғариза ҡалдырҙыҡ. Күпмелер ваҡыттан һуң банктан ыңғай хәбәр килде. Шулай ҙа ҡыуанысыбыҙ күпкә булмаған икән. Кредит килешеүе төҙөр көн еткәс, кредит белгесе беҙгә тәүге вариант (айлыҡ түләүе 30 меңлек) буйынса ғына кредит бирә алыуҙары тураһында белдерҙе. "Һеҙгә дөрөҫ консультация бирмәгәндәр, бынан тыш, беҙҙең программалар был төр кредитҡа (банкҡа ай һайын бер үк сумма ҡайтарыу мөмкинлеге) көйләнмәгән", - тине. Беҙ тәүге консультация биреүсе хеҙмәткәрҙең беҙгә биргән яҡынса түләүҙәр графигын күрһәткәс һәм кредит алыуҙан баш тартасағыбыҙ тураһында белдергәс кенә банк вәкилдәре беҙҙең өсөн генә иҫкәрмә эшләргә булды... Ошо хәлдән сығып, һорау тыуа: банк системаһында йәшерен "тишектәр" ҙә бармы ни? Ошо һәм башҡа һорауҙарға яуап табыу маҡсатында, ауыл хужалығы фәндәре докторы, профессор Ҡадир Барый улы МӘҒӘФҮРОВ менән башлаған һөйләшеүҙе ("Киске Өфө", №36) дауам итмәксебеҙ.

Боронғо легендала һөйләнелеүенсә, Аллаһы Тәғәлә ҡатын-ҡыҙҙы барлыҡҡа килтерер алдынан бер һауытҡа ҡайнар ҡояш нурҙарын, шишмә сафлығын, сәскәләр нәфислеген һәм матурлығын, көҙ муллығын, күбәләктең елпелдәклеген, аҡҡош тоғролоғон, хамелеондың тиҙ үҙгәреү һәләтен, болоттарҙың илаҡлығын, һыйыр баҫалҡылығын, ишәк тиҫкәрелеген, сәүкәнең күп һүҙлелеген, төлкө мутлығын, бер аҙ йылан мәкерлеген һәм кенәселлеген йыйған. Һауытта йыйылғандарҙы яҡшылап бутап, камил Ҡатын-ҡыҙҙы яралтҡан...

Халҡыбыҙҙың тәрбиә ҡанундары менән ҡыҙыҡһына башлағандан алып, мине бер нәмә һоҡландыра: ул да булһа, әлегәсә һаҡлана килгән төп сифаттарҙың береһе - рухи ныҡлыҡ. Халҡыбыҙ рухи ныҡлығын, рухи сәләмәтлеген, сафлығын нисек һаҡланы икән? Ошо һорауҙарға яуап табыу өсөн боронғоларҙың аҡылына күҙ һалырға кәрәк. Ниндәй генә ауыр мәлдәрҙә лә рухы ҡаҡшамаған халҡым ниндәй аҡыл менән йәшәгән икән? Гәзитебеҙҙең был рубрикаһындағы сығыштар ошо һорауға яуап бирергә тейеш тә инде. Был юлы ғаиләһендә халҡыбыҙҙың тәрбиә ҡанундарын ныҡ һаҡлаған, балаларын шул рухта тәрбиәләгән, хәҙер инде баҡыйлыҡҡа күскән ир уҙаманы, сикһеҙ илһөйәр Рәфҡәт ХӘЙРЕТДИНОВтан ишеткән хәтирәләрем менән уртаҡлашмаҡсымын.

Бөгөнгө көндә донъя мәҙәниәте картаһынан "милли кинематограф" тигән төшөнсә бөтөнләй юҡҡа сыға барған ваҡытта башҡорт киноһының яйлап булһа ла үҫеш алыуы, үҙебеҙҙең бынамын тигән шәп режиссерҙарыбыҙ барлыҡҡа килеүе яҡшы күренеш. Республикала профессиональ кино бармы? Милли кино дәүләт ярҙамынан тыш үҫешә аламы? Төп бурысы милли кинематография үҫешен тәьмин итеү булған киностудияның бөгөнгө хәле нисек? Ошо һәм кино сәнғәтенә ҡағылышлы башҡа һорауҙарға 50-нән ашыу фильм авторы, Рәсәй һәм Башҡортостан кинематографистар союзы, Рәсәй кинорежиссерҙар Гильдияһы ағзаһы, Евразия телевидение һәм радио академияһының мөхбир-ағзаһы, "Башҡортостан" киностудияһы директоры Азамат Шәриф улы ХУЖАХМӘТОВ менән яуап эҙләйбеҙ.

Халҡыбыҙҙың рухи хазинаһын түкмәй-сәсмәй, беҙгә ата-бабаларыбыҙ нисек килтереп еткергән, шул тулылығында киләһе быуындарға тапшырыу - изгеләрҙән-изге аманат ул. Көс һәм һәләтебеҙҙән килгәнсә ошо бурысты атҡарыу фарызлығы ғүмер дәфтәребеҙгә яҙып ҡуйылған. Тик берәүҙәрҙең был турала ике ятып бер төшөнә лә инмәһә, был бурысты атҡарыу икенселәрҙең тормош асылына, йәшәү мәғәнәһенә әйләнгән. Күрәһең, был вазифа ундайҙарға Юғары көс тарафынан тыумыштан биреләлер. Шулай булмаһа, улар дан өсөн дә, аҡса өсөн дә түгел, шәхси мәнфәғәттәре менән дә иҫәпләшеп тормай, халыҡ ижады хазиналарын халыҡҡа ҡайтарыу, йәш быуынға йолаларыбыҙҙы өйрәтеү эшенә йән атып тотонмаҫ ине. Бөгөнгө ҡунағыбыҙ - Сибай ҡалаһында йәшәүсе ҡарһүҙ һөйләүсе, халҡыбыҙҙың ауыҙ-тел ижады белгесе, кейеҙ баҫыу, ҡорама ҡорау, башҡорт милли кейемдәре аксессуарҙары эшләү буйынса танылған оҫта Асия Солтан ҡыҙы ҒӘЙНУЛЛИНА тап ана шундай шәхестәребеҙҙең береһе лә инде. Ул ошо өлкәләге эш тәжрибәһе һәм, ғөмүмән, мәҙәниәт өлкәһендәге ҡайһы бер мәсьәләләр буйынса үҙ фекерҙәре менән уртаҡлаша.

Беҙ күп милләтле илдә һәм республикала йәшәйбеҙ. Башҡортостан Республикаһында аҫаба башҡорттар һәм йөҙләп милләт вәкилдәре татыу донъя көтә, республика сәйәси яҡтан Рәсәй Федерацияһында иң тотороҡло субъекттарҙан һанала. Киләсәктә лә ошо тотороҡлоҡто һаҡлап ҡалырға ине.

Үкенескә күрә, һуңғы ваҡытта Башҡортостан менән бәйле тарихи факттарҙың боҙоп күрһәтелеүе күҙәтелә. Был боҙоуҙар урындағы баҫмаларҙа ла, рәсми сайттарҙа ла, радио һәм телевидениела ла урын ала. Был йәһәттән бигерәк тә "Аргументы и факты" гәзитенең республикала сыҡҡан ҡушымтаһы айырылып тора. Унда баҫылған мәҡәләләр халҡыбыҙ тарихына, шәхестәренә ҡарата ниндәйҙер нәфрәт менән һуғарылған кеүек хатта.

Ер мәсьәләһе башҡорт өсөн ғүмер-ғүмергә иң көнүҙәк булып торған һәм тора. Был хаҡта оҙон-оҙаҡ һүҙ сурытмай, халҡыбыҙҙың гимны дәрәжәһенә күтәрелгән "Урал" йырындағы:
"Аямаған йәнен, түккән ҡанын,
Һис бирмәгән башҡорт Уралын", -
тигән юлдарҙы ғына килтереү ҙә етә. Был һүҙҙәр милләттәштәребеҙ өсөн оран да, аманат та, васыят та булып яңғырай. Сөнки ер һәм уға бәйле мәсьәләләр һәр дайым тыуып, ҡабатлана. Бөгөн дә ер, уны һаҡлау - иң сетерекле проблемаларҙың береһе. Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитетының ауыл хужалығы ерҙәрен файҙаланыу буйынса ойошторған эш кәңәшмәһе һәм ундағы сығыштар быны тағы бер раҫланы. Уларҙың барыһына ла туҡталып тормайынса, Башҡортостан Республикаһы Ер һәм милек мөнәсәбәттәре министрлығының сектор мөдире Алексей ГНЕЗДИНдың сығышына иғтибар йүнәлтке килә.

Халыҡтар берҙәмлеге көнө айҡанлы "Беҙ берҙәм" лозунгыһы аҫтында илһөйәрҙәр сафы тантаналы рәүештә Мәскәү урамдары буйлап үтте. Был сараға бөтәһе 75 меңгә яҡын кеше ҡушылды.

Унда Рәсәй парламенты партияларының бөтә лидерҙары ла - сәйәси дәғүәселәр: Дәүләт Думаһы вице-спикеры, "Берҙәм Рәсәй"ҙең Генераль советы секретары Сергей Неверов, "Ғәҙел Рәсәй" партияһы рәйесе Сергей Миронов, ЛДПР лидеры Владимир Жириновский һәм КПРФ лидеры Геннадий Зюганов тәү тапҡыр бергә ҡатнаштылар. Бынан тыш, тантанала Рәсәйҙең күпселек төбәктәре, милли республикалар вәкилдәре һәм баш ҡалала йәшәүсе төрлө халыҡтарҙың яҡташлыҡ ойошмалары, шул иҫәптән Башҡортостандың Мәскәүҙәге яҡташлыҡ йәмғиәтенең 400-ҙән ашыу ағзаһы ҡатнашты.

Быйыл Өфө ҡалаһы башҡорт теле уҡытыусыларының август кәңәшмәһендә бер бик шәп китап һатып алдым, тип ҡыуанып та өлгөрмәнем, артынса уҡ күңелһеҙ тойғолар кисерергә тура килде.

"Народы Мира" тип аталған китап ул. 2014 йылда Мәскәүҙә "Росмэн" нәшриәтендә баҫылған. Арыу ғына биҙәлгән, сифатлы төҫлө тышлыҡта, текстарға төҫлө милли кейемдәге ҡыҙ-егеттәр һүрәттәре бирелгән. "Уҡыусыларыма Рәсәйҙә йәшәгән милләттәр тураһында мәғлүмәт биргәндә, төрлө кисәләргә әҙерләнгәндә бик тә кәрәге тейер был китаптың" , тип, ысын күңелдән ҡыуанып һатып алғайным уны. Өйгә ҡайтҡас та китап менән танышырға ултырҙым. "Инеш һүҙ" бүлегендә, Рәсәйҙә рус милләте 80 процент тәшкил итә, унан ҡала татарҙар һәм украиндар килә, ә башҡорт халҡы һан буйынса 4-се урында тора, тип яҙылған.

Зәйнәб Биишева исемендәге Башҡортостан "Китап" нәшриәтендә йыл да балалар өсөн бихисап китап нәшер ителә. Быйыл һатыу кәштәләренә сығарылған балалар баҫмалары, һис шикһеҙ, китап һөйөүселәр өсөн матур бүләккә әйләнәсәк.

Заһит Мурсиевтың быйыл "Алтын ҡурай" тип исемләнгән китабы донъя күрҙе. Ул төрлө гәзит-журналдарҙа баҫылған хикәйәләре менән уҡыусыларға күптән таныш. Авторҙың әҫәрҙәре ихласлығы менән арбай, төп тема - кеше күңеле, йәшәү мәғәнәһе. Йыйынтыҡҡа мәктәп йәшендәге балалар өсөн фәһемле йөкмәткеле хикәйә-ләре һәм әкиәттәре тупланған.

Ошо көндәрҙә РФ Дәүләт Думаһы депутаты Сәлиә МырҘабаева һайлаусылар менән он-лайн конференция үткәрҙе һәм һорауҙарға яуап бирҙе. Бөгөн Сәлиә Шәрифйән ҡыҙының миҙгелгә ярашлы киҙеү һәм башҡа сирҙәргә ҡағылышлы яуаптары менән таныштырмаҡсыбыҙ.

Әлбиттә, йыл һайын күҙәтелгән киҙеү быйыл да беҙҙе урап үтмәҫ. Әммә сирләмәҫ өсөн нимә эшләргә, ауырыған осраҡта ниндәй саралар күрергә кәрәк?

- Киҙеү эпидемияһының көслө ваҡыты 2015 йылдың ғинуарының икенсе яртыһына тура киләсәк тип көтөлә. 12 октябргә ҡарата киҙеү һәм ОРВИ менән сирләүселәр һаны бик күп түгел.

Стәрлетамаҡ ҡалаһында уҙғарылған "Ашҡаҙар таңдары" Республика башҡорт фольклоры байрамы үҙенең еңеүселәрен билдәләне. Өс көн дауамында Башҡортостандың 11 ҡалаһы менән 31 районынан, шулай уҡ Мәскәү, Магнитогорск ҡалаларынан, Ҡурған менән Һамар өлкәләренән, Пермь крайынан, Татарстан Республикаһынан килгән 52 коллектив абруйлы баһалама ағзалары алдында сығыш яһаны.

"Фольклор" термины бар телдәрҙә лә "халыҡ аҡылы" тигән мәғәнәне белдерә. Быйыл дүртенсе тапҡыр үткәрелгән "Ашҡаҙар таңдары" байрамы башҡорт фольклорын тергеҙеү, шулай уҡ фольклор коллективтарының һәм айырым башҡарыусыларҙың сәхнәлә сығыш яһау мәҙәниәтен камиллаштырыу йәһәтенән байтаҡ тәжрибә туплағанлығын асыҡ күрһәтте.

Ысын булһа, тәүтормошта маймылдың кешегә әйләнеү процесында төп ролде хеҙмәт үтәгән. Кешене кеше итеп йәшәтеүсе - ул, ысынлап та, хеҙмәт икәнлегендә бер шик тә юҡ, әммә ләкин һуңғы ике тиҫтә йыл эсендә илдәге хәл менән бәйле мәшғүллектән мәхрүм тороп ҡалған эшһеҙҙәр армияһының кәмеүгә табан бармауы бик күп ир-егеттең тормош психологияһын кирегә табан үҙгәртте: улар эшләмәйенсә лә ашап-эсеп, күңел асып йөрөүҙе ғәҙәти хәл итеп күрә башланы. Типһә тимер өҙөрлөк ир-аттың бәғзеһе ҡатыны елкәһендә йәшәүҙе хуп күрә йә ҡартайып бөткән ата-әсәһе пенсияһын ашап ята, бик тә булмаһа - балалар пособиеһынан да баш тартмай, һис тә ғәрләнмәй. Ни булды һуң ир-егеттәребеҙгә? Рәхәткә кеше тиҙ өйрәнә, тиҙәр. Өйҙә ятып, әллә уларҙың психикаһына зыян килдеме икән (ысынлап та, 3-4 аҙна больничныйҙа ятҡанда ла психикаңда үҙгәрештәр тоя башлайһың икән ул: ялҡауландыра, тәртибеңдә пассивлыҡ, битарафлыҡ һәм депрессия башлана, хатта ки ҡыл да ҡыбырлатмаҫлыҡ хәлгә килеп етеүең ихтимал). Көслө затҡа бындай ирекһеҙ "тотҡонлоҡтан" ҡотолоу юлдары бармы? Һорауҙарыбыҙҙы Күмертауҙан "Юшатыр" гәзитенең яуаплы секретары Тәлғәт ШАҺМАНОВҡа, Әбйәлил районынан Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы Радик ӨМӨТҠУЖИНға, Баймаҡ районы Ярат ауылының "Аҡһаҡалдар ҡоро" етәксеһе Мөхтәр МОНАСИПОВҡа төбәнек.

1912 йылда Силәбелә сыҡҡан "Голос Приуралья" гәзитендә баҫылған, авторы билдәһеҙ бер мәҡәлә "Артыҡ ер" тип атала. XIX быуаттың икенсе яртыһы - XX быуат башында башҡорттарҙың иҡтисади хәле насарая, халыҡтың күп өлөшө бөлгөнлөккә төшә. Быға тышҡы сәбәптәр - урмандарҙы, ерҙәрҙе ҡаҙналаштырыу, алдау юлдары менән тартып алыу ғына түгел, эске сәбәптәр ҙә - башҡорттарҙың үҙҙәренең аҫаба ерҙәрен түбән хаҡҡа һата башлауҙары булышлыҡ итә. "Артыҡ ер" мәҡәләһе - ошо хаҡта. Башҡорттар данлы тарихлы милләт, әммә был мәҡәләләге фәһем, ғибрәт алырлыҡ мәғлүмәттәрҙе лә беҙ белергә тейешбеҙҙер. Бөгөнгө көндә алдыбыҙға ер менән бәйле ҡайһы бер сетерекле мәсьәләләр йәнә килеп баҫҡанда, был мәҡәләне уҡып сығыу фәһемле булыр, моғайын.

"Башҡорттар үҙ тәбиғәт байлыҡтарының мәнфәғәтен ҡуллана белмәй. Быға инаныу өсөн, уларҙың үткәнен һәм бөгөнгөһөн белгән ололарҙы тыңлау ҙа етә. Башҡорттар әлеге ваҡытта йәшәгән бөтөн ерҙәрҙә лә (Силәбе районы территорияһы хаҡында һүҙ бара) элек үтеп булмаҫлыҡ ҡуйы урмандар булған. Ниндәйҙер йөҙ йыл эсендә был урмандар, ер йотҡан кеүек, ҡапыл юҡҡа сыға.

"Киске Өфө" гәзитендә, "Шоңҡар" журналында Илдар Ғәбитовтың күп балалыҡты яҡлап, бер-ике бала табыусы ҡатындар баҡсаһына таш ырғытып яҙған мәҡәләһен уҡығандан һуң үҙемдең фекерҙәрем менән уртаҡлашырға булдым.

Был мәҡәләләрҙе әхирәттәрем дә уҡыған булып сыҡты. Авторҙың эскән, балаларын йүнләп баҡмаған, әммә күп бала тапҡан әсәләргә миҙал биреү яҡлы булыуы беҙҙең арала бәхәс тыуҙырҙы. Эйе, бер яҡтан ҡараһаң, тимер киҫәге йәл түгел кеүек. Әммә миҙалдың исеме "Әсәлек даны" тип атала бит әле. Нимәһе менән данлы был әсәләр? Балалары мәктәптән ҡайтыуға бер ҡабырлыҡ икмәк булмауы, уларҙың кеше араһында кәмһенеп, иҫке-моҫҡола йөрөүе, иҫерек әсәйҙе төрлө күңел асыу урындарынан эҙләп алып ҡайтыуы...

Башҡортостан Республикаһы Президенты Рөстәм ХӘМИТОВ Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы-Ҡоролтай депутаттары алдында сираттағы Мөрәжәғәтнамә менән сығыш яһаны. Уның төп темаһы булып хеҙмәт кешеһе генә түгел, ғөмүмән, кеше тора.

БР Дәүләт Йыйылышы-Ҡоролтай депутаттары сығыш буйынса үҙ фекерен белдереп, унда ҡуйылған бурыстарҙы ғәмәлгә ашырыу артыҡ сығымдар талап итмәйәсәген, ә республика бюджетында ҡаралған финанстар нигеҙендә тормошҡа ашырыласағын билдәләне. Сөнки Мөрәжәғәтнамәлә телгән алынған өҫтөнлөклө бурыстар һәм йүнәлештәр - улар власть органдарының көндәлек башҡарған һәм башҡарырға тейешле эшмәкәрлеген тәшкил итә. Шулай уҡ дәүләт башлығының сығышында ауыл халҡына айырым иғтибар бирелеүе лә, ауылға ярҙам булырлыҡ аныҡ тәҡдимдәр индерелеп, уларҙы тормошҡа ашырыу бурысы аныҡ ведомстволарға йөкмәтелеүе лә күңелде йылыта. Бары тик улар ҡағыҙҙа ғына ҡалмаһын, үтәлһен ине.

Бер саҡ фәйләсүфтар батшаһы Сократ бер үҫмерҙе шаяртырға була һәм унан: "Ҡайҙа зәйтүн майы һатып алып була?" - тип һорай. "Баҙарҙа",- тип ышаныслы яуап бирә үҫмер. "Ә белемде ҡайҙа һатып алып була?" - ти Сократ. Үҫмер ҡаушап ҡала һәм: "Белмәйем",- тип яуаплай. "Минең арттан эйәр!" - тип тәҡдим итә аҡыл эйәһе...

Бына 12 йыл инде "Белем, Фәһем, Аҡыл эҙләп, "Киске Өфө" гәзитенә мөрәжәғәт итеү ғәҙәтегеҙҙе ҡуймаһағыҙ, беҙҙең арттан эйәрһәгеҙ ине", тип саҡырабыҙ беҙ ҙә уҡыусыларыбыҙҙы. Ошо саҡырыуыбыҙ күңелдәргә уй, ғәм, сәм орлоғо һалһын ине лә, улар шытым бирһен ине, тип өмөтләнәбеҙ. Ә өмөттәр барыбер ҙә яйлап булһа ла аҡлана килә...