Тағы ла бер ни тиклем ваҡыттан Сара полиция бүлексәһендә ултыра ине. Һорау алыу башланды, ул булған хәл-ваҡиғалар тураһында һөйләне. Был юлы Стәрлетамаҡтан Илдар ағаһы үҙе килеп төштө. Сара уға ни өсөн бындай хәлгә тарыуын аңлатты, тик әсәһенең исемен әйтмәне. "Социаль селтәрҙә минең хеҙмәттәштәрем менән бер кеше танышҡайны, карточкаһындағы аҡсаһы юғалды". "Ниндәй осраҡта ла тейешле органдарға мөрәжәғәт итергә кәрәк, Сара!" "Мөрәжәғәт иткәндәр, тик файҙаһы булманы шул. Бына мин ҡыҫылғас, эш ҡуҙғалды". Ағаһы яуап урынына сикәһенә һуҡ бармағын ҡуйып борҙо, һиңә етешмәй, йәнәһе. Юҡ, Сара Илдар ағаһына һис кенә үпкәләмәне, әрен дә өндәшмәй генә тыңланы. Уның ҡарауы, ағаһының килеүе Сараны төрлө бюрократик мәшәҡәттәрҙән азат итте. Оҙаҡ та үтмәй, яһалма алкоголь етештереүсе цехтың хужаһын тоттолар, һәм артабан тикшереү эштәре дауам итте. Ганс Гасановичтың үҙенә айырым эш астылар.
Әсәһе ҡыҙының ниндәй мажараға тарыуын ишеткәс, валерьянкаһына йәбеште. Ганстың фашланғанын ишеткәс, тағы "аһ" та, "уһ" итеп диванға барып ятты. Аҡсаһы ҡайтарыласағын белгәс, һикереп тороп бейеп китте.
Эҙәрлекләүселәре "Лада"ны шаҡтай ғына йәмшәйткәндәр ине. "Эй, маладисһың да инде иҫке машинам! Әллә ниндәй вездеходтарға бирешмәй, шулар менән ярыштың! Яратам үҙеңде! Әлдә һин бар минең эргәмдә", - тип һөйләнде Сара. ...Сара суррогат етештереүселәр ваҡиғаһын Рауилына һөйләмәгәйне, ә хәбәр ирекәйенә барып еткән, иртә таң менән шылтыратты.
- Бер сайтта "Журналист тикшереү үткәрә" тигән бәләкәй генә мәҡәлә сыҡҡан, һинең дә исемең телгә алына. Ҡотлайым, бисәкәй! Бер тынала уҡып сыҡтым.
- Аллаға шөкөр, тик ятмайбыҙ, - тине Сара, көсәнеп тамағын ҡырып алды. - Һинең ҡатын тикшереү үткәрә белә. Ҡайтҡас, тағы ла бер тапҡыр быға инанырһың. Бик яңғырауыҡлы фашлауҙар буласаҡ.
Шаярта тип уйлаған Рауил рәхәтләнеп көлөп ебәрҙе. Бындай саҡта ул сабыйға оҡшап китә. Һы, сабый, имеш. Һинең хыянатың арҡаһында инде нисәмә көндәр күҙҙән йәш кипмәй...
Туҡта, нишләп Сара ҡара күҙ йәше ҡойорға тейеш әле? Ул, ысынлап та, үҙ эшенең оҫтаһы. Ғирфан Рәсүлевич юлда тап иткәнендә юҡҡа ғына эшкә саҡырманы ла баһа. Инде ике айлап ваҡыт үтеп китте. Хәҙер Сара иренә үс итеп, эшкә сығырға тейеш.
Элек бер кабинетта ултырып эшләгән Рәүзәт телефон аша уның енәйәтселәрҙе фашлау тарихын әллә нисә тапҡыр һөйләтте.
- Һинең алдан күрә белеү һәләтең бар. Шулай булмаһа, тик торғанда бандиттар араһына башыңды тыҡмаҫ инең! - тине һоҡланыуын белдереп, тел шартлатты.
Маҡтау кемгә оҡшамаһын, Сара ла иреп китте.
- Улай тимә, Рәүзәт. Минең алйот хәлдәргә тарығанды белмәйһең әле һин! - Шунан асылып, Луиза-Ангелина менән булған мажараны һөйләп ташланы, тик бүтән берәүгә лә әйтмәҫкә ҡушты, ояты ни тора. Етмәһә, ҡыҫҡа ғына ваҡыт эсендә булһа ла фотоһы "Эҙләүҙәр" таҡтаһында эленеп торҙо бит. Рәүзәттең былай рәхәтләнеп көлгәне юҡ ине шикелле, һуңынан шылтыратҡанында ла әллә нисә тапҡыр шул хәлде иҫенә төшөрҙө.
- Былай өйҙә эшһеҙ ятһаң, профессионаллекте юғалтаһың түгелме? - тип әйтеп ҡуйҙы аҙаҡ.
Дөрөҫ әйтә Рәүзәт. Иренә генә уның өйҙә ятыуы оҡшай, ләкин Сараның һөнәрен, оҫталығын баһалаусылар ҙа етерлек.
- Беҙҙең кеүектәр юғалып ҡалмай ул! Ғирфан Рәсүлевич мине үҙенә саҡырҙы, - тине Сара ғорурлыҡ менән. - Эш һорап барманым. Үҙе башлап өндәште.
- Эйе, һин сымыры кеше, - тине һөнәрҙәше.
Элек бергә эшләгән һөнәрҙәштәренең хуплауы ла уға көс бирҙе. Сара эшкә сығырға ныҡлы ҡарар итте. Ғирфан Рәсүлевичҡа бер нисә тапҡыр шылтыратты, ләкин баш мөхәррир телефонын алманы. Ахыр, редакцияға үҙе барып килмәк булды. Ҡабул итеү бүлмәһендә эшләгән Нәйрә күптәнге танышы, шуға ҡыйыу аҙымдар менән барып инде. Серетарь ҡатын уны күрермен тип уйламағандыр ҙа, аптырап текләп ҡалды.
- Йә, Нәйрә, мине онотмағанһыңдыр бит? - тип шат йылмайҙы Сара.
- Юҡ-юҡ, Сара, - Нәйрә күҙҙәрен селт-селт йомоп йылмайған булды.
- Хужағыҙ урынындамы? Әллә нисә тапҡыр үҙенә шылтыраттым, трубкаһын алмай, иҫән-һауҙыр бит?
- Сара, һин эш буйынсамы?
- Эйе, ҡайҙан беләһең? Әллә һиңә әйттеме? - тип һораны Сара етәксе кабинетына ымлап.
Нәйрә тамаҡ ҡырҙы.
- Ғирфан Рәсүлевич әле отпускыла. Шуға алмайҙыр телефонын.
- Кем уның урынында? Инеп сығайым.
- Сара, - тине шул саҡ Нәйрә ҡатынға ғәйепле ҡарап. - Мин һиңә аңлатайым әле... Ғирфан Рәсүлевич әле вакансия юҡ тип әйтергә ҡушты. Әгәр ҙә һин шылтырата ҡалһаң...
Сараның тәне эҫеле-һыуыҡлы булып китте.
- Аңламаным.
Нәйрә аҫҡа ҡарап алды ла, ҡапыл башын ҡалҡытып һөйләй башланы.
- Мин бер телефонды тоташтырғанда ишетеп ҡалдым. Элекке эшләгән урыныңдан шылтыраттылар. Һинең бер бала урлауҙа ҡатнашыуыңды һөйләнеләр. "Ул редакцияның имиджын ғына боҙасаҡ. Тилереп китһә, тыйып булмай", тинеләр. Сара, быны мин һиңә яҡын күреп кенә әйтәм, зинһар, мине һатып ҡуйма.
Йөрәге урынынан ҡупҡан Сара үҙен ҡулға алды. Әкрен генә баш сайҡаны.
- Бәлки, тилереп тә аламдыр, ләкин мин алдаҡсы, ике йөҙлө түгел, - шулай тине лә ҡабул итеү бүлмәһенән сығып китте.
Кем уға аяҡ сала? Элекке мөхәрриреме? Шул ҡурҡаҡ әҙәм һаман булышамы? Сара Ғирфан Рәсүлевичтан эш һорап йөрөмәне, ул үҙе саҡырҙы, үҙе өмөтләндерҙе лә баһа. Шулай булғас, эшкә ала алмауын да үҙ теле менән әйтергә тейеш түгелме ни ул? Шайтаныма олаҡ, икейөҙлө түрә! Сара өйөнә күҙ йәштәренә быуылып ҡайтып инде.

* * *

-Һағындырҙың, бисәкәй!
Вахтовик иренең өйгә ҡайтып инеү менән әйткән был һүҙҙәре Сараның йөрәген һыҙып үтте. Бер яҡтан, йән йәренә ышанғы килә, икенсе яҡтан, шик ҡорто уяулыҡты юғалтмаҫҡа саҡыра.
- Әллә миңә Себер сығып китергәме икән? - тине Сара. - Бергә булыр инек.
- Ауыр эш, ирҙәр генә сыҙай. Мин торған урын ятаҡта икәнде беләһең.
Эстәге шик һис кенә лә кәмемәне. "Ирҙәр генә сыҙай". Ысынлап та, шулаймы, әллә алдаштырыр өсөн әйткән буламы? Ҡороғор, Әлфиә тигән исем тел осонан китмәй ҙә ҡуя бит.
- Бер нисек тә булмай шул, - тине Рауил үкенесле тауыш менән. - Их, һин бешергән ашты һағындым, - ире бишбармаҡ һалынған тәрилкәне үҙенә яҡыныраҡ шылдырҙы.
- Бәлки, киреһенсә, унда рәхәтерәктер?
- Кемгә оҡшаһын ҡар эсендә бикләнеп, быуылып ятыу? - Рауил ауыҙына килтергән итте ҡапмай, туҡтап ҡалды. - Нишләп улай тип һорай ҡуйҙың әле?
- Ҡыҙыҡ, бөтәһе лә ҡайтырға атлығып торамы икән ундағыларҙың? Ҡай берәүҙәр икенсе ҡатын алып тора, тип тә ишеткәйнем.
- Төрлө яҡтан йыйылған халыҡ, ҡайҙан бөтәһен белеп бөтмәк кәрәк. Әйткәндәй, бер шәп шағир менән таныштым. Беҙҙең яҡташ. Бына бер шиғырын телефонға күсереп алдым.
- Ҡайҙа, күрһәт, һин аша-аша эҫе көйөнсә, - шулай тине лә, Сара иренең телефонын алып, икенсе бүлмәгә сығып китте. Шиғыр шәп. Мөхәббәт тураһында. Нишләп ире уны үҙенә күсереп алды икән? Сара адрестар менюһына инде. Юҡ, Әлфиә тигән исем юҡ! Улайһа, ҡайһы ир исеме аҫтында йәшеренгән? Сара һәр береһенә шылтыратып ултыра алмай! Ҡабат ире эргәһенә барып ҡунаҡланы.
- Башҡортостандан ҡатын-ҡыҙҙар бармы?
- Күп түгел. Һин бөгөн әллә ҡалайһың. Уҫалһың, - тип көлөмһөрәне ире. Сара ихтыяр көсөн тупланы, ныҡ итеп тамаҡ ҡырҙы һәм үҙен ай буйы тынғыһыҙлаған, йоҡоларҙан яҙҙырған һорауын бирҙе.
- Күптән танышһыңмы Әлфиә менән? Нисә йыл мине алдап йөрөйһөң, ә?
- Кем тиһең? - Рауил һаңғырау кешеләй ҡатынына табан эйелде. - Сара! Был ни тигән һүҙ?
Сара иренә тәкәббер ҡарап алды, яуап бирмәне.
- Кем әйтте һиңә был исемде? - тип һораны Рауил.
-Үҙе.
- Әлфиә тураһында ла, Зөлфиә тураһында ла, Гөлфиә тураһында ла белмәйем.
- Яҙған хаттарын йыйыштырып йөрөр инең.
- Ниндәй хат тураһында һүҙ бара, Сара?
Рауил уны, ысынлап та, бер аңра бәрән тип уйлаймы әллә?
- Бына ошо курткаңдың кеҫәһендәге хат тураһында! - Сара Рауил алдында күк куртканы һелкесләне.
- Тә-ә-әк, куртка... - Рауил ҡапыл йәнләнде. - Эйе, ҡайнаға алып торғайны курткамды.
Сара күҙҙәрен ҡыҫып, ышанмаған ҡиәфәт менән иренә ҡарап алды:
- Нимәгә уға һинең курткаң?
- Теге ҡайҡанда беҙ ҡайнаға менән Питерҙа булдыҡ бит. Мине унда Илдар ағайың алып китте, бик яҡшы хәтерләйһеңдер. Тегендә ҡапыл һыуытты. Ҡайнаға сығып йөрөп килде, ә кеҫәнән хатын алырға онотҡан.
- Нисек?..
- Әйтһәм әйтәйем инде, - Рауил ғәйепле ҡарап, төшөнкө тауыш менән дауам итте. - Ҡайнағаның тегендә... Ҡалайыраҡ әйтергә икән... Үҙеңдең ағайың да баһа, - Сара телһеҙ ҡалды, Рауил теләмәһә лә, һүҙен дауам итте. - Йәшлек мөхәббәте, тиһәм дөрөҫ үк булмаҫ... Шунда бер ҡатынға барып йөрөй. Әй, әттәгенәһе, тәки әйттерҙең. Ҡатынҡайым, берәү менән дә осрашҡаным юҡ. Теләгем дә юҡ. Аңланыңмы? Бир был хатты. Юҡ итәйек.
Сара "Юҡ" тип баш сайҡаны. Нисек кенә булмаһын, хатты һаҡларға кәрәк. Ул кем өсөндөр ҡәҙерле, кем өсөндөр дәлил. Иренең ҡарашы бик етди, алдаған кешегә оҡшамаған. Уның һәр ҡыланышын белеп бөткән ҡатын нишләргә белмәне, башын баҫып, диванға барып ултырҙы. Аҙмы-күпмелер ваҡыттан ҡатындың эргәһенә Рауил килеп ултырҙы. Ҡосаҡлап үҙенә тартты. Сара башын уның күкрәгенә һалды.
- Һин ысын. Һин яһалма түгел, - тине ир.
- Яһалмалар ҙа буламы ни?
Рауил баш ҡаҡты:
- Була, уларҙы хатта ысындан айырыуы ҡыйын. Ләкин мин айыра белдем.
Иренең яурынына башын һалған Сара бер нәмә лә өндәшмәне. Рауилдың тыныс, яғымлы тауышын ишетеү рәхәт ине уға. Эсендә йөрөгән ауыр бер йөктөң төшөп киткәнен тойҙо.
Бер көндө, белепме, белмәйме, кейәүе юҡ саҡта, мул күстәнәстәр тейәп, Илдар ағаһы килеп инде. Сәй эскән арала һеңлеһенән яйлап ҡына хатты бирергә ҡушты. Сара аптыраған ҡарашын ағаһына төбәне, ирекһеҙҙән йылмайҙы.
- Ағаҡайым, һинең тормошта бөтә нәмәң бар - һинең өсөн өлтөрәп торған еңгәбеҙ, аҡыллы балаларың күптән үҙаллы. Ә был бисура бисә арағыҙҙы боҙһа, үкенәсәкһең бит. Еңгәй һине ғәфү итерме?
- Борсолма ағайың өсөн. Ҡатын минән дә шәп ир тапмаясағын белә. Яңғыҙ тороп ҡалғыһы килмәһә, шып-шым буласаҡ. Һиңә лә артығы кәрәкмәй. Судьялар донъяла нисәү генә, беләһеңме?
- Шулай ҙа...
- Ә балаларға килгәндә, һәр бала аҡсалы бай ата-әсәне ярата, - Ағаһының көлөүенән тәне сымбырлап китте.
- Ҡурҡыныс кеше һин.
- Аҡыл һатма, йәме.
Илдар ағаһы артабан һүҙҙе ҡуйыртманы, хатты йомарлап кеҫәһенә тыҡты ла, хушлашып сығып та китте.
Ағаһының шулай дорфа ғына яуап биреп сығып китеүенә йәне көйгән Сара байтаҡ ваҡыт үҙенә урын таба алманы. Рауилы хыянат иткән тип уйлап, үҙе саҡ аҡылдан яҙманы. Ә еңгәһе ишетһәсе? Күҙ алдына ла килтереүе ҡыйын. Мәүсилә еңгәһе Илдарым тип өҙөлөп кенә тора. Ағаһының күп уңыштары еңгәйҙең фиҙаҡәрлеге менән бәйле - ғаилә мәшәҡәтен, балалар ҡарауҙы ул үҙ өҫтөнә алды. Ире әҙер ашҡа, йылы түшәккә генә ҡайта. Илдар кешеләрҙе хөкөм итә, бына үҙенең ҡылығын хөкөм итеүсе юҡ. Әллә Мәүсилә еңгәй Илдарҙың икенсе яҡта "йөрөп" ҡайтҡанын беләме икән? "Ҡатын минән дә шәп ир тапмаясағын белә", тигән ағаһы хаҡлымы әллә? Шулай уйланып йөрөй торғас, түҙмәне, еңгәһенә шылтыратып алырға булды: - Мәүсилә еңгәй, һин ни хәлдә?
- Бикәсем онотмаған икән, тип ҡыуанып киттем әле, - тине алсаҡ еңгәһе. - Бына ағайың яратҡан былауҙы бешереп йөрөйөм.
- Эше күп, һуң ҡайта, тиһеңме?
- Эй-й, еңел түгел эше. Эше өйгә эйәреп ҡайта. Закондар, статьялар - бар һөйләгәне. Кеше яҙмыштары...
- Шундай егәрле ирҙе ҡармаҡларға тырышҡандар юҡмы? - тип шаяртты Сара.
- Уның беренсе ҡатыны мин булһам, икенсеһе - эше, - тип көлдө Мәүсилә.
- Берәй кәңәш һорап шылтыратам әле, еңгәй. Минең Азалия тигән дуҫым бар. Ире менән бик татыу торалар, тик анау көнө иренең курткаһынан бер хат табып алған. Ниндәйҙер бер ҡатындың мөхәббәт хаты икән. Миңә хәҙер нимә эшләргә, тип әхирәтем миңә шылтыратты. Мин дә аптырап ҡалдым. Һин, еңгәй, беҙҙән олораҡ, тормош тәжрибәң бар, бындай хәлгә нимә тип әйтер инең? Ире менән ныҡ итеп талашһынмы, әллә белмәмеш булһын да ҡуйһынмы? Улай йәшәүе лә бик ауыр бит. Еңгәһе уфтанды.
- Ҡуйсы-ҡуйсы, ҡалай ауыр хәлгә тарыған. Ҡыҙып китеп, берүк ҡорған донъяһын емерә күрмәһен. Ишеттеңме? Иң ҙур алйотлоҡ ҡыҙыу ҡанлылыҡ арҡаһында яһала. Ярһыу - ул эстәге зәһәр ут. Был ут эргә-тирәләге бөтә нәмәне яндыра ла ҡуя, ҡабат терелтеп булмай. Ире менән тыныс ҡына аңлашһын. Теге уйнаш бисәне лә күрергә кәрәк.
- Нишләп уйнаш?
- Һуң... Ғаиләне боҙорға йөрөгән бисә нишләп уйнаш булмаһын? Никах юҡ, кеше ирен аҙҙыра... Ул ҡатындың нисә ир менән йөрөгәнен әхирәтең белмәйҙер, тип уйлайым.
- Аңланым, еңгәй, рәхмәт!
Был хәл Сараға йән йәрен нығыраҡ баһаларға өйрәтте шикелле, иренә икенсе күҙ менән ҡарай башланы, бүтән ваҡыттағыға ҡарағанда, наҙлыраҡ, яғымлыраҡ булды...

(Дауамы бар).

КИРЕ СЫҒЫРҒА