"Шаян-лига" Башҡорт асыҡ шаяндар һәм отҡорҙар лигаһының йыйылма командаһы 13 мартта Ҡаҙан ҡалаһында үткән "Әйҙә, шаярт" Татар лигаһы фестиваленән Гран-при менән ҡайтты. Лиганың идара рәйесе Урал КӘРИМОВ һәм лиганың мөхәррире Кәрим ХӨСНУЛЛИН менән әңгәмә ҡорғанда был еңеү тураһында ла белештек.

Ошо көндәрҙә Йылайыр ағинәйҙәре район мәҙәниәт йортонда яулыҡҡа арналған тағы бер матур сара үткәрҙе. Унда Йылайыр, Матрай, Юлдыбай, Ҡашҡар, Байғужа, Яманһаҙ ауылдарының ҡул оҫталары ҡатнашты.

Йыш ҡына өлкән йәштәгеләрҙең күп һөйләү ғәҙәтенән көлөргә яраталар, ләкин табибтар, киреһенсә, был күренешкә бик ыңғай ҡарай һәм ҡарттарға, ысынлап та, күп һөйләүҙең файҙаға ғына булыуын раҫлай. Сөнки бөгөнгө көндә хәтер юғалтыуҙы иҫкәртеү өсөн башҡа сара юҡ. Берҙән-бер юл - һөйләргә лә һөйләргә.

Бер нисә йыл элек өлкә гәзиттәребеҙҙең береһендә "һыуһылыуҙар" хаҡында бик ҡыҙыҡлы бер мәҡәлә баҫылып сыҡҡайны. Татарстандың Яр Саллы ҡалаһы янындағы бер йылғала Һыуһылыу бар имеш, хәйер бирмәйенсә һыу инергә төшкән кешене төпкә һөйрәп алып китә икән, тигән хәбәрҙе авторға шул яҡтарҙа йәшәгән бер ағай һөйләгән… Ҡасандыр енәйәтселәр тарафынан үлтерелеп, кәүҙәһе йылғаға ташланған бер һылыу ҡыҙҙың балыҡ ҡойроҡло шәүләһе әленән-әле һыу буйындағы ял итеүселәргә күренеп ҡалғылай, башлыса, иҫерек килеш һыуға төшкән ирҙәргә "һөжүм итә" икән. Шуға күрә, кешеләр башта ундағы мәсеткә инеп, был ҡыҙҙың рухына хәйер биреп, шунан һуң ғына һыу инә башлай, имеш. "…Был йылғала йыл һайын тиерлек төрлө сәбәп менән батып үлгән ирҙәрҙең кәүҙәләрен табып торалар. Уларға ла шул мәрхәмәтһеҙ әҙәмдәр ҡулынан һәләк булған ҡыҙҙың йәне сәбәпсе түгелме икән?" тигән һорау менән тамамлана шул мәҡәлә.

Башҡортостандың атҡаҙанған рәссамы, юғары категориялы уҡытыусы, "2014 йыл" премияһы лауреаты, АҠШ-та үткән халыҡ-ара "New York Realism" конкурсы призеры, "Rusha" студияһы етәксеһе Раушания БӘҘРЕТДИНОВАның Республика Милли музейында "Емеш" тип аталған картиналар күргәҙмәһе асылды. Экспозиция тарих менән бөгөнгөнө бәйләй, заман ҡуйған һорауҙарға яуап бирә, һәм тағы бер тапҡыр, яҡшылыҡ, мөхәббәт йәшәгән ерҙә тормош усағы бер ҡасан да һүнмәйәсәк, тигән хәҡиҡәтте раҫлай.

Сибай институтында билдәле ғалим-ботаник, эколог, ҡурайсы, Башҡорт дәүләт университетының Сибай институты уҡытыусыһы, биология фәндәре докторы, профессор, Башҡорт АССР-ының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Рәсәй Федерацияһының почетлы юғары һөнәри белем биреү хеҙмәткәре Сәфәрғәли Искәндәр улы Йәнтүриндың 80 йәшлек юбилейы айҡанлы уның "Татлыбайҙан башланған юл" исемле китабының исем туйы булып уҙҙы. Профессорҙы коллегалары, уҡыусылары, туғандары ҡотланы. Ғәҙәттә, бындай саралар юбилярҙы һәр яҡлап маҡтауға ҡорола. Был юлы сығыш яһаусыларҙың һәммәһе лә юбилярға рәхмәт йөҙө менән баҡты, зал шул тиклем ихлас әйтелгән рәхмәттәрҙән сағыу нурҙар менән балҡыны, тамашаға йыйылғандар, үҙҙәрен бер туғандай күреп, таралыша алмай маз булды. "Киске Өфө" гәзите исеменән беҙ ҙә юбиляр менән һөйләштек. Ысынлап та, был алсаҡ шәхес менән көн оҙоно һөйләшеп тә танһыҡ ҡанмай. Әле шул оҙон-оҙаҡ әңгәмәнең бер өлөшөн тәҡдим итәбеҙ.

(Генерал-майор И.В. Чернов яҙмаларынан)

Генерал Владимир Афанасьевич Обручев
(1842 - 1851 йылдарҙа Ырымбур губернаторы булған)

Элегерәк почта станцияларын тотоу менән шөғөлләнгән подполковник Корин нисек итеп почтмейстерҙарға ярап була икәнен яҡшы белә - уларҙан почта ҡағиҙәләрен теүәл үтәүҙе талап итмәһәң, шул да етә. Башҡа бер вазифалы кешеләр булышлығында ул почта чиновниктарынан казак почтасыларына ташламалар эшләүгә өлгәшә, бөтөн Ырымбур линияһы трактын бер ҡулда тотоу маҡсатында аноним товарищество төҙөй, Ырымбур ғәскәре идаралығы уҙғарған торгта ҡатнашыу өсөн ҡулаҡса менән тейешле кимәлдә залог индерә.

21 мартта Өфөлә Башҡортостан Республикаһының Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтайына 30 йыл тулыу айҡанлы тантаналы йыйылыш уҙғарылды. Унда республикабыҙҙан һайланған сенаторҙар, РФ Дәүләт Думаһы, БР Дәүләт Йыйылышының төрлө саҡырылыш депутаттары, БР Хөкүмәте ағзалары, саҡырылған ҡунаҡтар ҡатнашты. Йыйылышта Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров ҡатнашты һәм сығыш яһаны.

Америка Ҡушма Штаттары Украинала утты туҡтатыу тураһында килешеүҙе 20 апрелгә төҙөүҙе күҙҙә тота, ләкин ике аралағы ҙур фекерҙәр айырымлығы арҡаһында был сроктың артабан һуҙылыуы мөмкин, тип хәбәр итә Bloomberg агентлығы.

Башҡортостандың дүрт юғары уҡыу йорто - Өфө фән һәм технологиялар, Башҡорт дәүләт медицина, Өфө дәүләт нефть техник һәм Башҡорт дәүләт аграр университеттары "Өҫтөнлөк 2030" ("Приоритет 2030") федераль программаға инде.

Республикала, илдә һәм тотош донъяла әллә күпме гәзит-журнал нәшер ителә. Төрлө өлкәне яҡтыртҡан, бәләкәй һәм ҙур күләмдә баҫылған, яңы ғына сыға башлаған һәм тиҫтәләгән йылдар донъя күреп килгән ваҡытлы матбуғат - уларҙың һәр береһе үҙ уҡыусыһын таба, үҙ аудиторияһын булдырыуға өлгәшә.

Өфөлә V халыҡ-ара "АРТ-Ҡоролтай" мәҙәни форумы үтте. Сара Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров ярҙамында һәм ҡатнашлығында 2021 йылдан алып ойошторола. Уға мәҙәниәт эшмәкәрҙәре, йәмәғәт ойошмалары вәкилдәре, дәүләт һәм муниципаль мәҙәниәт учреждениелары етәкселәре, абруйлы ҡунаҡтар саҡырыла. Быйыл форумда Ҙур Мәскәү дәүләт циркының генераль директоры, Рәсәйҙең халыҡ артисы Эдгард Запашный, "Сириус" урта махсус музыка мәктәбе директоры Вадим Руденко (Сочи), "Сталинград һуғышы" музей-ҡурсаулығы директоры Алексей Дементьев (Волгоград) һәм башҡа ҡунаҡтар ҙа ҡатнашты.

Һәр баҡсасы йәшелсәнең үҫеше һәм уңышы орлоҡто дөрөҫ сәсеүҙән тора икәнен белә. Нисек итеп помидор һәм боростан яҡшы уңыш алырға? Баҡсасылар, моғайын, Башҡорт дәүләт аграр университеты эксперттары әйткәненән үҙенә кәрәкле мәғлүмәтте таба алыр.

Үҙебеҙ күреп өйрәнмәгән, йәғни ғәҙәти булмаған берәй нәмәне "аномаль" күренеш тип атайбыҙ. Әйтәйек, бер тауыҡ йомортҡа һалған һәм уның ҡабығында ғәрәпсә "Аллаһ" тигән һүҙгә оҡшаған яҙыуы бар. Йә иһә, яңы тыуған бер быҙауҙың йә кәзә бәрәсенең арҡаһына ла тап ана шулай тип яҙылған. "Мөғжизә бит был!" тибеҙ. Йә булмаһа, берәү бүре өйөрө ҡыуып килгән мәлдә, башҡа сара тапмай, ултырып доға ҡылғас, йыртҡыстарҙың кинәт кенә боролоп китеүен ниндәйҙер бер әҙәм ышанмаҫтай хәбәр итеп һөйләй башлай. Бер нисә йыл элек өлкә гәзиттәребеҙҙең береһендә берәүҙе кашалот йотоп, оҙаҡламай кит аулаусыларҙың ул хайуанды тотоп, эсен ярғандан һуң был кешенең иҫән булыуы хаҡында мәҡәлә уҡығайным. Шундай "аномаль" күренештәр тураһында берәй гәзиттән йә башҡа сығанаҡтан уҡығандан һуң ғына бәғзе берәү: "Үәт бит, ә! Ай-һай, ниндәйҙер бер юғары көс барҙыр. Был тигенгә түгелдер… " тип фекер йөрөтә башлай.

Оло юлға бер югереп сығып, бер кирегә югергеләгән, үҙе аяуһыҙ ҡул болғаған юлсыны алыҫтан шәйләп киләм. Ҡулдарын бәйһеҙ арҡан шикелле арҡыс-торҡос болғауына ҡарағанда бер аҙ эсеп алғанға ла оҡшай төшә. Ни эшләргә? Ултыртмай ғына эргәһенән зыйтлап ҡына үтеп китергәме? Әллә был шайтан алғыры юлаусы эргәһенә туҡтарғамы? Ултыртып алһаң, эскән кеше менән бергә барыуҙары, ай-һай, еңел эш түгел. Моғайын, район үҙәгенә хәтлем баралыр ул. Ә уға хәтлем апаруҡ ҡына ара. Кәм тигәндә лә сәғәт самаһы ваҡыт барыр кәрәк.

Илдә барған хәл-ваҡиғаларға битараф булмаған, донъяға һөйөү менән баҡҡан ҡәләм оҫтаһы, педагогик хеҙмәт ветераны Миңзәлә Хәлилованың исеме йәмәғәтселеккә яҡшы таныш. Инде байтаҡ тормош тәжрибәһе туплаған әҙибә һуңғы йылдарҙа сағыу ижад емештәре менән бүлешә, ауыл ерендә йәшәп, әҙәбиәткә, әҙәби һүҙгә тоғролоҡ һаҡлағандар, һис шикһеҙ, һоҡланыу тойғоһо ғына уята. Миңзәлә Вәсил ҡыҙы, "Дим" әҙәби берекмәһе етәксеһе булараҡ, башҡорт әҙәбиәтен үҫтереүҙә, йәш быуында һүҙ сәнғәтенә һөйөү тәрбиәләүҙә әүҙем эштәр алып бара. Башҡортостандың атҡаҙанған уҡытыусыһы, яҙыусы Миңзәлә ХӘЛИЛОВАға өс һорау менән мөрәжәғәт иттек.

Тамырҙары Хәйбулла районының Әбделнасир ауылынан булған был быуын вәкилдәре һәр ҡайһыһы төрлө юлдар менән баш ҡалабыҙ Өфөгә килеп яҙмыш бәйләгән, юғары уҡыу йортонда белем эстәгән, хеҙмәт юлын тапҡан, ғаилә ҡорған, балалар үҫтереп, тамыр йәйгән.
Альмира Рәдиф ҡыҙы ҠОЛДӘҮЛӘТОВА-ЮЛДЫБАЕВА - бизнес леди, "IQ -лидер" уңышлы балалар мәктәбе етәксеһе, Айнур Мансур улы ҒҮМӘРОВ - химия фәндәре кандидаты, Республика инженер лицей-интернаты уҡытыусыһы, Башҡорт дәүләт медицина университетының дөйөм химия кафедраһы доценты, Башҡортостан Республикаһы Олимпиада хәрәкәте наставниктары ассоциацияһы наставнигы, Илдар Морат улы ҒӘБИТОВ - инженер механик, Гөлсәсәк Айҙар ҡыҙы ХӘЙРУЛЛИНА-ФӘЙЗУЛЛИНА - Шамонино ауылының "Аҡбуҙат" балалар баҡсаһында музыка етәксеһе, Айгөл Риф ҡыҙы МИҢНУЛЛИНА - ультрамарафонсы, марафонсы. Уларҙы берләштереүсе, үҙҙәре әйткәнсә, баш ҡалабыҙҙың "Әбделнасир" ауылына туплаусы, бер маҡсатлы итеүсе көс, моғайын да, халҡыбыҙ яҙмышы өсөн борсолоуҙыр. Хәйер, быларҙың барыһы ла улар менән ҡорған әңгәмәлә.

(Генерал-майор И.В. Чернов яҙмаларынан)

Генерал Владимир Афанасьевич Обручев
(1842 - 1851 йылдарҙа Ырымбур губернаторы булған)

Ошондай бер осраҡты күрһәтеп китәйем. Эске Бүкәй урҙаһы ханы Йәнгир (Джангер) Бүкәев, батша ғали йәнәптәре Николай Павловичтан үҙенең ғаилә ағзаларын да ханлыҡ дәрәжәһендә тотоуҙы үтенә һәм уға улдарының да ошондай баһала ҡалдырылыуы хаҡында ышаныслы итеп яуап ҡайтарыла.

"Махсус хәрби операциянан ҡайтҡан егеттәргә йүнәлеш бирергә, тәжрибәм менән уртаҡлашырға ниәтләйем", - ти Ейәнсура районының Өмбәт ауылынан МХО-ла ҡатнашыусы Рәүф Баев. Олпат яугир республикабыҙ хәрбиҙәре өсөн БР Башлығы Радий Хәбиров башланғысы менән булдырылған "Башҡортостан геройҙары" кадрҙар программаһына ҡушылды.

Эске хеҙмәт полковнигы, Башҡортостан Республикаһы буйынса Эске эштәр министрлығының мәғлүмәт һәм йәмәғәтселек менән бәйләнеш бүлеге начальнигы Максим Родионов, баш ҡала журналистары менән осрашып, телефон аша мутлашыуҙарға ҡаршы көрәш тураһында мәғлүмәт менән уртаҡлашты. Ул республикала мутлашыусылар тоҙағына эләккән ҡорбандар һанының кәмемәүен, көн һайын миллиондар менән иҫәпләнгән аҡсаның бурҙар кеҫәһенә инеп ятыуын һәм, нимәһе бигерәк аяныслы, күп осраҡта оло быуын кешеләренең алданыуын билдәләп үтте.