Бөрйән районында халҡыбыҙҙың мәшһүр "Урал батыр" эпосын ятҡа һөйләүсе йәш сәсәндәрҙең республика конкурсы үтте. 19-сы тапҡыр ойошторолған оло сара бәйгегә килгән 27 команда ҡатнашлығындағы парад менән асылды. Бәйге әләмен күтәреү хоҡуғы былтырғы конкурста Гран-при яулаған Ишембай ҡыҙы Гөлфруз Хисмәтуллинаға бирелде.

Һауа торошо боҙолоуға ҡарамаҫтан, "Евразия йөрәге" Халыҡ-ара сәнғәт фестиваленең күркәм байрам сараларына Өфө халҡы ихлас йөрөнө. Концертты тамаша ҡылырға тотош ғаиләләре менән килеүселәр булды. Баш ҡаланың "Ватан" этнопаркында йәй дауамында бындай саралар йыш үткәрелә. Унда һәр ваҡыт ихлас йөрөүселәрҙең береһе Динара Аллаярова менән ҡала халҡы өсөн ошондай байрамдарҙың әһәмиәте тураһында һөйләштек.

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына килгән хаттарҙы барлауҙы дауам итәбеҙ. Һеҙ ҙә башҡорт әҙәбиәтендә һәр быуын кешеһенең иғтибарына лайыҡ әҫәрҙәрҙе/китаптарҙы тәҡдим итеүҙән туҡтамағыҙ, хөрмәтле гәзит уҡыусылар!

69. Ҡолдәүләт "Шиғырҙар, поэмалар" йыйынтығы. "Ҡолдәүләттең шиғырҙарын һәр кем бер тапҡыр булһа ла уҡып сығырға тейеш, тип уйлап, "Башҡорт китабы топ-100+" акцияһы исемлегенә уның 2008 йылда баҫылған йыйынтығын тәҡдим итәм. Шағирҙың һәр һүҙе уйлы кешегә уй, аҡыл, фәһем бирерлек. Уның ысынбарлыҡҡа ишара яһаған күп шиғырҙары бөгөн дә актуаллеген юғалтмаған. Ҡолдәүләттең тыуған төйәгенә, халҡына арнап яҙылған шиғырҙары илһөйәрлек рухы менән һуғарылған. Шағирҙың "Диалог" тип аталған шиғыры бының асыҡ сағылышы булыр.

Популяр "Deep Forest" төркөмө музыканты Эрик Муке башҡорт музыка мәҙәниәте менән танышыр өсөн Башҡортостанға килде. Легендар музыкант сәфәре тамамаланыр алдынан журналистарға бындағы осрашыуҙар менән тулыһынса ҡәнәғәт һәм Өфөлә 2020 йылда уҙасаҡ Бөтә донъя фольклориадаһына әҙерләнеүҙә ҡатнашырға әҙер булыуын хәбәр итте.

Йыр-бейеү менән ҡаршы алды беҙҙе Әлшәй ағинәйҙәре "Аҡ кейеҙгә баҫһам..." тип исемләнгән йола байрамында. Әле яңыраҡ ҡына Себенлелә "Ҡыҙҙар ҡайтты ауылға" байрамы, Ҡыпсаҡ-Асҡарҙа ауылдың 255 йыллығына арналған йыйын үткәрелгәйне, бөгөн иһә Урта Аҡҡолай ауылы кейеҙ байрамына ҡунаҡтар йыйҙы. Сағыу милли кейемдәрендә нур бөркөп торған күрше Миәкә, Бишбүләк, Дәүләкән, Шишмә ағинәйҙәре сараға оло йәм өҫтәне. Ә инде алыҫ юлды яҡын итеп таңғы 4-тә юлға сығып килеп еткән Учалы ағинәйҙәренең көслө рухы, юғары мәҙәни кимәле барыһын да хайран итте.

"Шиғриәттә бөтөн нәмә яҙылып, һүрәтләнеп бөткән. Һиңә уларҙы тәржемә итергә генә ҡала. Шуға күрә рус телен уҡы", - тиҙәр уға атаһы менән Рауил Бикбаев бер ваҡыт. Гәзиттә Мәскәүҙәге Әҙәбиәт институтына уҡыусылар йыйыу тураһында иғланды ла күрһәтеп, атаһы улының күңеленә ойотҡо һалып ҡуя. Йылдар үткәс, ошо ваҡытта бөрөләнгән хыялдары тормошҡа аша - егет Мәскәүҙә М. Горький исемендәге Әҙәбиәт институтын тамамлай, "Ватандаш" журналының баш мөхәррире, БР Журналистар союзының рәйесе була. Философия фәндәре кандидаты ғилми дәрәжәһен яҡлай. Шиғырҙар, пьесалар яҙа башлай һәм "Рустең алтын ҡаурыйы" конкурсында еңеү яулай. Башҡорт теленән әҫәрҙәр тәржемә итә. Шулай итеп, рубриканың сираттағы ҡунағы - З. Биишева исемендәге "Китап" нәшриәтенең баш мөхәрир урынбаҫары Фәрит Вафа улы ӘХМӘҘИЕВ.

Әммә милли хәрәкәт эшмәкәрҙәре автономиянан ситтә ҡалған милләтәштәре өсөн һәр ваҡыт һыҙланып йөрөй. 1921 йылда сығышы менән Бүздәк районы Аҡтау ауылынан булған башҡорт халҡының арҙаҡлы улы Башҡортостан хөкүмәте рәйесе Муллайән Халиҡов Өфө губернаһын Башҡортостан автономияһына ҡушырға тигән инициатива менән Мәскәүгә мөрәжәғәт итә. Йәғни ул 1917 йылдың декабрендә Өсөнсө Дөйөм Башҡорт ҡоролтайында ҡабул ителгән планды тормошҡа ашырырға тотона. М. Халиҡов Мәскәүгә ебәргән мөрәжәғәтендә Өфө губернаһын ғына түгел, хатта Ырымбур ҡалаһын, Татар АССР-ына бирелгән Минзәлә, Бөгөлмә ерҙәрен дә Башҡортостанға ҡушыуҙы һорай. Башҡортостан хөкүмәтенең ҡарарында былай тиелә:

22 июндә Башҡортостан Фәндәр академияһының ултырыштар залында Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитетының киңәйтелгән ултырышы үтте. Көн тәртибенә "Башҡорт телен өйрәнеүҙең әһәмиәте, уны һаҡлауҙың, үҫтереүҙең проблемалары һәм хәл итеү юлдары" темаһы сығарылды. Был мәсьәлә даими рәүештә күтәрелеп тора һәм был юлы ла башҡорт теленең ҡулланылышы, үҫеше һәм уның киләсәге өсөн тәү сиратта башҡорттар үҙебеҙ яуаплы һәм ошо йүнәлештә ең һыҙғанып эшләргә тейеш икәнлегебеҙ тағы бер ҡат раҫланды. Әммә әлегә һүҙ һөйләүҙән ары киткәнебеҙ юҡ.

Әүҙем башҡорт йәштәре беҙҙе ҡыҙыҡлы проекттар менән ҡыуандырыуын дауам итә. Бөгөнгө көндә "Урал мираҫы" тигән исем менән таныш #БашЭтноФорум мәғариф форумы авторы, #UfaForum проекты авторҙашы, шулай уҡ республикала воркаут хәрәкәтен булдырыусы һәм уға нигеҙ һалыусы, сәләмәт йәшәү рәүешен популярлаштырыусы Роберт ДӘҮЛӘТШИН яңы проект тәҡдим итә. Light Bashkirs - Һары башҡорт тип атала ул.

Бер психологтың әйткәне: "Ағаста ултырыусы ҡош ботаҡтың ҡапыл һыныуынан ҡурҡмай. Сөнки ул ботаҡҡа түгел, үҙенең ҡанаттарына ышана..." Әгәр ҙә беҙ ошо кескәй генә ваҡиғала ҡош урынына - халыҡты, ә ағас урынына - ул халыҡ йәшәгән дәүерҙе, ботаҡтар урынында халыҡ йәшәгән көндәрҙе күрһәк, халыҡтың яҙмышы үҙенең ҡулында булып сыға. Ә инде ошо образлы сағыштырыуҙы ысынбарлыҡҡа бороп әйтһәк, халыҡ фәҡәт үҙенең милли булмышына, ғөрөф-ғәҙәттәренә таянып ҡына үҙен һаҡлап ҡала ала. Кешелек тарихы шуға ла шаһит: Аллаһы Тәғәләне, Уның берҙән-бер илаһ икәнлеген таныған ҡәүемдәр генә тарих арбаһынан төшөп ҡалмайынса, хәҙерге көнгәсә килеп еткән. Рәсәй мосолмандарының Үҙәк Диниә назараты ғилми советы ағзаһы, "Ишан Зәйнулла Рәсүлев" мосолман дини ойошмаһы имам-хатибы Әхмәт хәҙрәт ӘХМӘРОВ һәм Башҡортостан юлдаш телевидениеһы журналисы, "Йома" тапшырыуҙарын алып барыусы Морат хәҙрәт ЛОҠМАНОВ менән ҡорған әңгәмәбеҙ ошо хаҡта, йәғни милләт һәм дин берҙәмлеге тураһында.

Бөгөн тарих фәне ярайһы уҡ үҫеш алды. Бығаса ҡалыплашҡан ҡайһы бер тарихи мәғлүмәттәргә икенсе ҡараштар асылды. Тарихи тикшеренеүҙәр тәрәнәйҙе, белемле йәш тарихсылар үҫеп сыҡты, дөрөҫлөк, хәҡиҡәт алға ҡуйылды. Был күренештәр башҡорт халҡы тарихында ла сағылыш тапты. Аптырарға ла түгелдер. Тарих бит ул шундай нәмә: нисек кенә булғанда ла уның мәғлүмәти һүрәтләнешен ил сәйәсәте хәл итә. Әгәр ил сәйәсәте теге йәки был мәғлүмәтте халыҡҡа үҙенә ҡулайлы юҫыҡта еткерергә теләй икән - шулай була ла, тарих киләһе быуындарға бөтөнләй икенсе эстәлектә барып етә. "Тарихи хәҡиҡәт" рубрикаһында беҙ халҡыбыҙ тарихындағы ҡалыплашҡан һәм әллә ни дөрөҫлөккә тап килеп етмәгән фекерҙәрҙе, мәғлүмәттәрҙе яҡтырта киләбеҙ. Хәҡиҡәти һүҙ талап ителгән ҡайһы бер һорауҙарҙы әле БР Китап палатаһы директоры, тарихсы, хәрби-тарихи фәнни-публицистик мәҡәләләр һәм китаптар авторы Азат ЯРМУЛЛИНға төбәйбеҙ.

Мәҡәләнең башындағы был һүҙҙәрҙе Әбйәлил районы Буранғол ауылынан "Кейеҙ йорто" етәксеһе Зөлфирә Ишбулды ҡыҙы Мәхийәнованан ишеттек. Ул бына 17 йыл инде семәрле кейеҙҙәр баҫа, был эштә ярайһы уҡ уңышҡа ла өлгәшкән. Әйтәйек, уның хеҙмәт емештәрен Франция, Кипр кеүек сит дәүләттәр кешеләре һатып алған. Зөлфирә Мәхийәнованың уңыш сере ниҙә? Ауылда йәшәп, конкурентлыҡҡа һәләтле тауар етештереп буламы? Һәм оҫталығыңды арттырыу өсөн ни өсөн уҡытыусы түгел, ә уҡыусы табырға кәңәш ителә? Ошо һәм башҡа һорауҙарға Әбйәлил оҫтабикәһенең үҙ яуабы бар. Уның уңыш тарихы ауылда йәшәүселәргә лә, ҡала халҡына ла - уңышҡа өлгәшергә теләгән олоһона-йәшенә лә яҡшы өлгө, файҙалы белем булыр, тип ышанабыҙ. Һүҙ - ҡунағыбыҙға.

Өфө ҡала округы хакимиәтенең "Башҡортостан Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында" БР Законын тормошҡа ашырыу буйынса комиссияһы даими рәүештә ултырыштарын уҙғарып тора. Уларҙа ҡалалағы ойошмалар һәм предприятиелар, учреждениеларҙың дәүләт телдәрен ҡулланыу мәсьәләләре тикшерелә, асыҡланған етешһеҙлектәрҙе бөтөрөү буйынса кәңәштәр бирелә, кәрәкле урындарҙа методик һәм терминологик ярҙам күрһәтелә.

Утыҙ һигеҙ йыл мәктәптә эшләгән дәүерҙә халыҡ мәғарифының әллә ни хәтле үҙгәрештәр кисереүенә шаһит булырға, төрлө эксперименттарҙа ҡайнарға тура килде. Заманың ниндәй - йәшәйешең дә шундай шул. Глобалләшеү, төрлө технологиялар үҫеше осоронда йәшәйбеҙ бит. Шуға ярашлы, мәктәптәрҙә дәреслектәр ҙә әленән-әле үҙгәреп тора. Ярай ҙа бит улар балаларҙың аң кимәлен, психологик үҙенсәлектәрен иҫәпкә алып төҙөлһә...

Баш ҡалабыҙҙа быйыл икенсе тапҡыр "Евразия йөрәге" халыҡ-ара сәнғәт фестивале сиктәрендә милли кейем парады үтте һәм Башҡортостанда йәшәгән төрлө милләт вәкилдәрен бергә йыйҙы. Парад Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры эргәһендәге майҙандан башланып, Салауат Юлаев эргәһендәге майҙанда тамамланды.

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына килгән хаттарҙы барлауҙы дауам итәбеҙ. Һеҙ ҙә башҡорт әҙәбиәтендә һәр быуын кешеһенең иғтибарына лайыҡ әҫәрҙәрҙе/китаптарҙы тәҡдим итеүҙән туҡтамағыҙ, хөрмәтле гәзит уҡыусылар!

67. Лира Яҡшыбаева "Мөжәүир хәҙрәт" әҫәре. "Был әҫәр китап уҡыусыларға Совет осороноң муллалар тураһында тик бер төрлө кире ҡараш тыуҙырған һүрәтләүҙәрҙән ситләшеп, дин әһелдәренә, уларҙың эшмәкәрлегенә бөтөнләй икенсе күҙлектән сығып бағырға мөмкинлек бирҙе. Әҫәрҙең тәрбиәүи әһәмиәте әйтеп бөткөһөҙ. Мөжәүир хәҙрәттең шәхесе менән дә яҡындан таныштыра китап", - тип яҙа Әнүр Сафиуллаһ атлы уҡыусыбыҙ "Бәйләнештә" социаль селтәрендәге төркөмөбөҙгә.

Хакасияла үткән III "Ут йыры" Бөтөн Рәсәй этник эстрада фестиваль-конкурсында Башҡортостан исеменән сығыш яһап, Х. Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһының "Карауан" төркөмө солисы Тимур РАМАЗАНОВ беренсе урынға лайыҡ булды. Йәш талантты ошо еңеүе менән ҡотлап, әңгәмәгә саҡырҙыҡ.

Хаҡлы ялға сыҡҡас, Ҡөрьән-Кәримде уҡырға өйрәнәйем, намаҙға ла баҫырмын, тигән изге ниәт менән Мәләүез ҡала мәҙрәсәһенә барҙым. Фроза Мирсаяпова класында уҡыным. Аллаға шөкөр, әллә ни ҡыйынлыҡһыҙ ғәрәп телендә яҙылған Ҡөрьәнде дөрөҫ итеп уҡырға өйрәндек.

Ошо көндәрҙә республикабыҙҙың "Берҙәмлек" Халыҡ-ара милли мәҙәниәттәр фестивален ҡабул итеүе тураһында хәбәр иткәйнек инде. Быйылғы фестивалдең төп үҙенсәлеге шунда булғандыр - ул 2020 йылда Башҡортостанда үтәсәк Бөтөн донъя фольклориадаһына әҙерлек сиктәрендә CIOFF - Фольклор фестивалдәре һәм традицион сәнғәттәр ойошмалары халыҡ-ара советы яҡлауы аҫтында үтте.

Күптән түгел "Бәйләнештә" селтәрендә Башҡортостан юлдаш телевидениеһында республика тарихы һәм мәҙәниәте буйынса мауыҡтырғыс тапшырыуҙар әҙерләп алып барыусы егет тураһында бик күп маҡтау һүҙҙәре яҙылды. Бәғзеләр хатта, кем балаһы икән, тип тә аптыранды. Ә инде уның тормош юлы менән әҙ-мәҙ киҫешкәндәр белә - ул мәктәптә уҡығанда уҡ үҙенең ораторлыҡ һәләте, аҡылы һәм белем даирәһенең киңлеге, күпте белергә тырышыуы һәм, иң мөһиме, башҡортса ла, русса ла матур итеп һөйләшеүе менән башҡаларҙан айырылып торҙо. Башҡортостанда ЮНЕСКО хәрәкәтенең әүҙем ағзаларының береһе булды. Ҡалала үҫһә лә, мин-минлек сире менән сирләмәне, ябай, ололоҡло һәм кеселекле булып ҡала белде. Бөгөн ул Башҡорт дәүләт университетында студенттарға белем биреү менән бер рәттән, телевизор ҡараусыларҙы матур тапшырыуҙары менән ҡыуандыра. "Өфө башҡорто" рубрикаһының сираттағы ҡунағы - филология фәндәре кандидаты Искәндәр СӘЙЕТБАТТАЛОВҡа бер нисә һорау менән мөрәжәғәт иттек.