Ошо көндәрҙә баш ҡалала үткән әһәмиәтле ваҡиғаларҙың береһендә - Башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусыларының I Бөтә Рәсәй съезында яңғыраған "Ҡурҡмағыҙ, беҙ бергә!" тигән бер һөйләм республикабыҙҙа милли мәғариф мәсьәләләрендә арҡа терәрлек яҡлау, ярҙам ҡулы һуҙырлыҡ һәм борсоған һорауҙарға яуап бирерлек таяныс барлығына өмөт уятты. Күптән тулышҡан проблемаларҙың хәл ителешен көткәндәрҙә ышаныс уятҡан йыйын һөҙөмтәләре ысынлап та һөйөндөрҙө. Уның барышында ҙур системаның бер юҫыҡта, бер йүнәлештә, дәррәү эшләү барышына шаһит булдыҡ.

Киләһе йыл Рәсәйҙә Халыҡ ижады йылы тип иғлан ителде. Ошонан файҙаланып, республикала ниндәй эштәр атҡарып ҡалырға кәрәк, тип уйлайһығыҙ?

Башҡорт әҙәбиәтенә нигеҙ һалыусы, республикала беренселәрҙән булып матбуғат эшмәкәрлеген ойоштороусы был шәхес милли мәҙәниәттә лә тәрән эҙ ҡалдыра. Уның яҙыусылыҡ һәм шағирлыҡ һәләте иһә бөйөк бишйыллыҡтар төҙөлөшө барған мәлдә асыла һәм нығына. Көрәшкә һәм хеҙмәткә дәрләндергән поэмалары ошо ваҡытта яҙыла. Ҡыҫҡаһы, ул ил яҙмышында әүҙем ҡатнаша, битарафлыҡ уның өсөн ят сифат була. "Ҡабаттан йәнләнгән фотоһүрәттәр" проектында шәхестәрҙең тарих архивтарынан, фәнни хеҙмәттәрҙән, музейҙарҙан тупланған фотолары һәм костюмдар буйынса рәссам Әлиә Байрамғолованың кинорежиссер Булат Йосоповтың "Беренсе Республика" тип аталған тулы метрлы тарихи нәфис фильмын төшөрөү майҙансығынан яһаған фотолары тәҡдим ителә.

Румда йәшәгән бер байҙың ҡыҙы ҡыуана-шатлана белмәгән. Тормош бит: бер көн был бай бар мөлкәтен юғалтҡан, ярлылар кимәленә төшкән. Ғаиләһен шундай хәлгә ҡалдырыуына әсенеп, бигерәк тә ҡыҙының киләсәге өсөн ҡайғырып, өй хужаһы әсе күҙ йәштәре менән илай башлаған. Шул мәл урамдан йылмайып-көлөп ҡыҙы ҡайтып ингән.

Ошо араларҙа Халыҡ-ара балалар китабы, йүнһүрәттәр көндәре билдәләнде. Беҙ ҙә ул көндәрҙе билдәләнек билдәләүен, әммә иң төп һорауҙы яуапһыҙ ҡалдырҙыҡ: бөгөнгө башҡорт балалар әҙәбиәте һәм башҡорт йәнһүрәттәре балалар тәрбиәһендә ниндәй роль уйнай?

Ысынлап та, балаларға бәхет өсөн ниндәй уйынсыҡ кәрәк? "Лего!" - тип ҡысҡырасаҡ минең өлкәндәрем Бәхтейәр менән Баязит бер ауыҙҙан. Шунан уртансыһы: "Хот-вилс! Әсәй, хот-вилс!" - тип тыпырсынасаҡ. "Ааа!" - тип аш бүлмәһе яғына төртөп күрһәтәсәк Байназар. Йәнәһе, шунда индереп, берәй сәғәткә тынғылыҡ бирһәң, әсәй, булыр бәхет, миңә лә, һиңә лә...

Өфөлә йәшәүсе ғәжәйеп матур ғаилә - Гөлсинә менән Рөстәм Әхмәтшиндар менән таныштырабыҙ бөгөн һеҙҙе. Биш бала тәрбиәләй улар, иң өлкән ҡыҙҙарына - 21, иң бәләкәй улдарына 3 йәш. Йорт хужабикәһе Гөлсинә менән уларҙың ғаиләһе, балалар тәрбиәләү ысулдары тураһында әңгәмәләшеп алдыҡ.

Һаумы, башҡорт егете! Хәл-әхүәлкәйҙәрең нисек? Ҡайҙарҙа, ниндәй генә эштәр ҡыйратып йөрөйһөң? Бик күп башҡорт ҡыҙҙары менән һинең хаҡта фекер алышып, бәхәс ҡороп, һине эҙләп, юҡһынып, йән әрнеүҙәремде лә, йөрәк хистәремде лә хат аша еткерергә булдым әле.

Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты Башҡортостан автономияһының 100 йыллығына арнап, "Башҡортостан Республикаһы дәүләтселегенең тыуыуы һәм аяҡҡа баҫыуы: 100 шәхес" тигән проект иғлан иткәйне. Түбәндә беҙ шул исемлекте баҫыуҙы дауам итәбеҙ.

Үткән аҙнала Өфөлә ҡаланы санитар таҙартыу, төҙөкләндереү һәм йәшелләндереү айлығы сиктәрендә беренсе дөйөм ҡала өмәһе үтте. Был изге эштә төрлө йәштәге һәм төрлө быуын граждандар, шул иҫәптән мәктәп уҡыусылары, вуз һм ссуз студенттары, предприятие, ойошма, учреждениелар, торлаҡ-коммуналь хужалыҡ тармағы хеҙмәткәрҙәре - йәмғеһе 103 мең кеше ҡатнашты. Ҡала хакимиәтендәге ҡала хакимиәте башлығының беренсе урынбаҫары Салауат Хөсәйенов алып барған сираттағы оператив кәңәшмә тап ошо теманан башланды.

Республика тамашасыларының һөйөүен яулап өлгөргән Zainetdin псевдонимы аҫтында билдәле Заһир Зәйнетдинов көтмәгәндә генә эстраданан китәсәге тураһында белдергәйне. Ошо көндәрҙә "Башҡортостан" дәүләт концерт залында ике йыл эшмәкәрлегенә һығымта яһап уҙғарған концертынан һуң нимә буласаҡ? Артистың киләсәккә пландары тураһында үҙенән һораштыҡ.

Гәзит уҡыусыларҙы кинорежиссер Булат Йосоповтың "Беренсе Республика" тип аталған тулы метрлы тарихи нәфис фильмы геройҙары менән таныштырыуҙы дауам итәбеҙ. "Ҡабаттан йәнләнгән фотоһүрәттәр" проектында был шәхестәрҙең тарих архивтарынан, фәнни хеҙмәттәрҙән, музейҙарҙан тупланған фотоларын һәм костюмдар буйынса рәссам Әлиә Байрамғолованың фильмды төшөрөү майҙансығынан яһаған фотолары тәҡдим ителә. Яңы ғына барлыҡҡа килгән профессиональ театр сәнғәте ҡыҫҡа ғына ваҡыт эсендә тамашасының күңелен яулап өлгөрә. 1926 йылда Өфөлә уртаса һәр спектаклгә 900 тамашасы йөрөй! Баш ҡаланан ситтә ятҡан ауылдарға ошо уҡ театр системаһында булдырылған Башҡорт күсмә театры тамашалар ҡора. Быларҙың барыһының да башланғысында ул тора.

Мәғариф өлкәһен, аныҡлап әйткәндә, башҡорт телен һәм әҙәбиәтен туған тел һәм дәүләт теле булараҡ уҡытыу буйынса проблемаларҙы асыҡлай башлаһаң, уларҙың осона сығырлыҡ түгел. Ләкин проблеманы хәл итмәһәң, ул йылдар буйына йыйылып, бер килеп һытыла. Бөгөн ошо "шеш" тулышҡан. Башҡорт теле уҡытыусыларының Беренсе Бөтә Рәсәй съезы ғына уны хәл итә алырмы? Бөгөн ошо һәм башҡа һорауҙарға яңы ғына булып үткән "Башҡорт теле һәм әҙәбиәте йыл уҡытыусыһы - 2019" республика бәйгеһе ҡатнашыусылары: Туймазы ҡалаһынан Гөлмира БИКБУЛАТОВА, Нефтекаманан Роза ХӨСНУЛЛИНА, Белореттан Сәриә ҠАҺАРМАНОВА менән бергәләп яуап табырға тырыштыҡ.

Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты Башҡортостан автономияһының 100 йыллығына арнап, "Башҡортостан Республикаһы дәүләтселегенең тыуыуы һәм аяҡҡа баҫыуы: 100 шәхес" тигән проект иғлан иткәйне. Түбәндә беҙ шул исемлекте баҫыуҙы дауам итәбеҙ.

Марттың беренсе декадаһында "Аҡбуҙат" ипподромында Өфө ҡалаһы хакимиәте башлығы кубогына 7-се ҡышҡы корпоратив уйындар үтте. Унда 52 предприятие һәм ойошма командаһынан 1200-ҙән ашыу кеше ҡатнаша һәм 5 спорт төрө буйынса көс һынаша. Сираттағы оператив кәңәшмә сара еңеүселәрен тәбрикләүҙән башланды. Сәләмәт тормошто пропагандалауҙа бындай уйындар матур өлгө булып тора һәм киләсәктә лә уларҙа ҡатнашыусылар һаны йылдан-йыл арта барыр, тигән ышаныс белдерҙе ҡала хакимиәте башлығы урынбаҫары Салауат Хөсәйенов.

"Фатирыма студенттар индерәм дә, ауылға китәм,- тип хәбәр һалды бер көн күршем.- Квитанциялар килер ваҡыт етһә, йөрәк дарыуын алдан әҙерләп ҡуя башланым. Башҡа түҙер әмәл дә, ҡала йортонда йәшәргә теләк тә ҡалманы. Ә иң яҡшыһы - фатирҙы һатып, ауылдан өй алыу..."

Тормоштағы ҡайһы бер ваҡиғалар айырым кеше йәки тотош дәүләт, халыҡ, милләт өсөн нәҡ үҙ мәлендә була. Яратып уҡыған гәзитем "Киске Өфө"нөң нәшер ителә башлауын да нәҡ ошондай ваҡиғалар рәтенә индерәм. Был баҫма үҙ ваҡытында милли матбуғатҡа яңы һулыш бирҙе һәм әле лә ошо юғарылыҡтан төшмәй.

Халыҡ-ара Көлкө көнө алдынан Башҡортостандың һәм Рәсәйҙең атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Рәсәйҙең Сергей Михалков, Владимир Гиляровский, Владимир Набоков, Болгарияның "Алеко", Украинаның Николай Гоголь, Канаданың Эрнест Хемингуэй, АҠШ-тың Джек Лондон исемендәге халыҡ-ара премиялар лауреаты яҙыусы-сатирик Марсель Сәлимовҡа өс бөртөк кенә һорау бирҙек.

Яугир юлын үтеп, киләсәк быуындарға аяҙ күк йөҙөн аманат итеп ҡалдырған Мостай Кәримгә һәм Башҡортостан Автономияһына 100 йыл тулыуға, Рәсәйҙә "Театр йылы" үткәрелеүгә бағышланған "Шаяниум" бәйгеһенең шаяндарын һәм тапҡырҙарын был юлы шағирҙың "Түп-түңәрәк ер ҡалдырам һеҙгә, сатнамаған ҡояш ҡалдырам..." тигән шиғыр юлдары илһамландырҙы.

Барыһы ла ике блокноттан башланды. Китапсыҡ кеүек ҡаты тышлы был ҡалын дәфтәрҙәргә Фәүзиә апай үҙенең бала саҡ һәм йәшлек иҫтәлектәрен теркәгән. Ҡулъяҙманы уның иң яҡын дуҫтары Роза апай Юлдашбаева менән Альбина апай Исхаҡовалар, үҙҙәре әйтмешләй, "йығылып ятып" уҡып сыға. Роза Рафиҡ ҡыҙы дәфтәрҙәрҙе миңә тапшырған саҡта: "Был - беҙҙең быуындың яҙмышнамәһе", - тине.