Аҡъярҙың мәҙәниәт һәм ял итеү паркында шаулап-гөрләп төбәк-ара "Ҡорот-FEST" этнофестивале үтеп китте. Милли һулыш менән һуғарылған сара Хәйбулла ерендә 10-сы йыл уҙғарылды.

* * *

"Эврика!" Бала саҡтан күңелдәргә тылҡып һеңдерелгән был ят һүҙ Мотаһарҙыҡында шундуҡ башҡортсаға әйләнде: "Әһә, таптым бит, әй!"

30 июлдә Бөтә донъя кеше менән сауҙа итеүгә ҡаршы көрәш көнө билдәләнде. Нисек кенә сәйер тойолмаһын, хәҙерге заманда ла кешене ирекһеҙләп эшләтеү, хатта ҡоллоҡта тотоу осраҡтары бар әле.

XVIII - XIX быуат рус ғалимдары үҙҙәренең хеҙмәттәрендә баш ҡалабыҙ Өфө тураһында байтаҡ ҡыҙыҡлы мәғлүмәттәр килтерә. Шул ғалимдарҙың береһе - күренекле рус тарихсыһы, географы, иҡтисадсы һәм этнографы Петр Иванович Рычков (1712 - 1777).

Шәйех Зәйнулла бин Хәбибулла Нәҡшбәнди дин әhеле остазы ғына түгел, уны беҙ шағир мөнәжәтсе лә итеп беләбеҙ. Беҙ йәш ваҡытта халыҡ араhында уның фәлсәфәүи вәғәздәрен, мөнәжәттәрен көйгә hалып, табындарҙа hөйләй hәм йырлай торғайнылар. Уны оло hәм кесе ҡарый, тип йөрөтөлгән Әүеш ауылы аҡhаҡалдары Нурислам hәм Әүбәкер көйгә үк hалып әйтер булған. Улар икеhе лә - Зәйнулла ишандың шәкерттәре. Олоhо - 1890, ә кесеhе 1896 йылғы самаhы. Кесеhе алтмышынсы йылдарҙан hуң әле тере ине.

Туғандарым менән, яҡты донъя менән хушлашҡандай булып, каптерка ишеген асып инеүем булды, мине унда ярым ҡараңғылыҡ һәм танауға бәрелгән тәмле аш-һыу еҫе ҡаршыланы. Бәй, каптерканың уртаһында ишеккә ҡарай һуҙып ултыртылған тар ғына өҫтәл артында мәжлес бара, имеш. Дембелдәрҙе оҙатыу тантанаһына йыйылғандар икән. Табын өҫтәлендә юҡ нәмәнең үҙе юҡ: итле ризыҡтарҙан, йәшелсә-емештән өҫтәл һығылып тора, көньяҡ коньяктары ла күренә. Өҫтәл артында ултырыусы грузиндар, әрмәндәр, гагауздар, тажиктар, ҡаҙаҡтар, чечендар, әзербайжандар үҙ телдәрендә гөбөр-гөбөр килә. Миңә иғтибар итеүсе лә юҡ...

Эйе, йылдар буйы һуҙылып килгән мәсьәләләрҙең бер осрашыу мәлендәге ике сәғәт ярым эсендә генә хәл ителмәйәсәге көн кеүек асыҡ ине инде, ә шулай ҙа зарығып көтөлгән тыныслыҡ һәм аңлашыуҙарға табан бер аҙым яһалыуы ыңғай күренеш булды, тип баһаланды рәсми даирәләрҙә.

Бер уйлаһаң, бөгөнгө ығы-зығылы заманда ауылды ла ташлап китерме кеше! Күңелгә һил, тыныс, күкрәк тултырып һуларға һауаһы саф, шишмә һыуылай танһыҡ. Үҙ ҡулдарың менән үҫтергән химияһыҙ хәләл ризыҡ... Хәҙер ҡала халҡының да күпселеге тип әйтерлек иркенлек, һиллек эҙләй, йөрөп эшләргә хәленән килгәндәр Өфө яны ауылдарына күсенеүҙе өҫтөн күрә. Ә ҡала халҡы ситтән килеп фатир һатып алыусылар, мигранттар иҫәбенә арта бара.

19 августа Өфө ҡалаһы уҡытыусыларының август кәңәшмәһе үтте. Сарала Федерация Советының Фән, мәғариф һәм мәҙәниәт буйынса комитеты рәйесе Лилиә Ғүмәрова, Башҡортостан Башлығы Хакимиәте етәксеһе вазифаһын башҡарыусы Искәндәр Әхмәтвәлиев, республика мәғариф министрының беренсе урынбаҫары Светлана Антипина, Өфө ҡала Советы рәйесе Марат Вәсимов, баш ҡала мэры Ратмир Мәүлиев, мәғариф ойошмалары етәкселәре, педагогтар, мәғариф ветерандары ҡатнашты.

Башҡортостан шашкасылары Өфөлә үткән Рәсәй чемпионатында яҡшы һөҙөмтә күрһәтте.

Һуңғы йылдарҙа халыҡтың ышаныусанлығынан, берҡатлылығынан файҙаланып, сирҙәрҙе дауалайбыҙ, яҙмыштарҙы күҙаллайбыҙ, тип, күрәҙә һәм сихыр менән шөғөлләнеүсе һәм шул юл менән мал йыйыусы ялғансылар күбәйҙе. Был шөғөл Ислам диненә, мосолмандарға ғына түгел, бөтә халыҡҡа ҙур зыян килтерә. Сөнки сихыр һәм күрәҙәлек - Аллаһҡа һәм Уның Бәйғәмбәренә ышанмау, Уларға итәғәт итмәү, тигән һүҙ.

Башҡортостан халҡы Дәүләт хеҙмәттәренән (Госуслуги) улар тураһында мәғлүмәттәрҙе хәрби иҫәптең берҙәм реестрына индереү тураһында белдереүҙәр ала. Был хәбәрҙәр нимә аңлата һәм уларға нисек яуап бирергә? Адвокат Роман Петров асыҡлыҡ индерә.

* * *

Һарайҙың нигеҙенең иҙмәһе кибеүен дә көтөп торманы, Нәжми шлаклы керамзит блоктар килтертте. Уныһы бигерәк ҡыҙыҡ нәмәҫтәкәй тағы. Кирбес һымаҡ дөбөр-шатыр бушатып ҡына китмәй шоферҙар, ә берәмләп, ҡатын-ҡыҙҙы наҙлағандай ғына, ҡул менән бушатырға кәрәк икән. Был сағында маңҡалары ла кипмәгән ике малайың менән (береһенә ун дүрт йәш, икенсеһенә - ун бер) ул эште атҡарып ҡара! Етмәһә, шофер ҡабаландыра.

АРЫҪЛАНОВ Рәжәп Миҙхәт улы - МХО ветераны, Ауырғазы районының Нуғаҙаҡ ауылында тыуып үҫкән уҙаман. Урман хужалығы техникумында һәм Башҡорт дәүләт аграр университетында урмансылыҡ эше буйынса белем ала. Хәрби хеҙмәттәре өсөн 16 миҙал, шул иҫәптән Жуков миҙалы менән бүләкләнгән.

Суфыйсылыҡты Уралға Зәйнулла ишандың оло ҡарт аталары Тупый, Ураҙғәли, Яныш, Ятабей, Манғут, Һеркә Урта Азия яҡтарынан карауансылар аша Ефәк юлы менән килтергән булhа кәрәк. Сөнки уларҙан байтаҡҡа hуңыраҡ тыуған Аҙнасура ишан, Уау Мөхәммәт Вәхит уны ентекле белмәҫ ине. Күрәhең, ул ерле халыҡ араhында электән ярайhы уҡ киң таралған була. Әммә суфыйсылыҡ киң йәмәғәтселеккә бик күптәнән таныш булhа ла, беҙгә, хәҙерге кешеләргә, Зәйнулла ишандың тормошон өйрәнгәндә тағы ла нығыраҡ асыла бара.

Кеше исеменең йәненә тәьҫире, тормошона шауҡымы тураһында төрлө фекерҙәр һәм фараздар ишетелеп тора. Тимәк, йәмғиәттә милләттең киләсәге тураһында борсолоу бар. Был хәл уйландыра һәм ҡыуандыра. Ул турала бик төплө һәм фәһемле итеп "Киске Өфө"лә лә яҙыла килә. Башҡаларҙың фекерҙәрен ишетеп, шәжәрәләрҙәге төрлө быуын исемдәре менән танышып, уйланып, мин дә бер-ике һүҙ әйтергә булдым.

Был көндәрҙә бөтөн донъя иғтибары АҠШ лидеры Дональд Трамп менән РФ Президенты Владимир Путиндың 15 августа Аляскала үтәсәк осрашыуына йүнәлтелгән. "Ә ни өсөн тап Аляскала?" тигән һорауҙы биреүселәр күп икән. Бының үҙенә күрә символик мәғәнәһе бар, ти сәйәси күҙәтеүселәр. Бер яҡтан, был донъяуи иғтибарҙың Атлантика төбәгенән Тымыҡ океан киңлегенә күсеүенә ишаралаһа, икенсенән, ҡасандыр Рәсәй биләмәһе булған Аляскала - Европанан алыҫтараҡ булыу теләге һиҙемләнә.

Ошо көндәрҙә генә әле торлаҡ-коммуналь хеҙмәттәргә 1 июлдән байтаҡҡа арттырылған түләүҙәр квитанцияһын ҡулға алып, өнһөҙ ҡалдыҡ. Бер яҡтан уйлап ҡарағанда, бында бер ниндәй ҙә көтөлмәгән яңылыҡ та юҡ һымаҡ: тарифтар йыл да яңыра, арта тора, тик шулай ҙа был "йола"ның ныҡ ҡына кеҫәгә һуғыуына һис өйрәнеп булмай.

Өфөлә 360 уҡыусыға һәм 250 йоҡо урынына иҫәпләнгән республика математика лицей-интернаты төҙөлөшөнә рәсми старт бирелде. Тантаналы сарала Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров ҡатнашты.

Баш ҡаланың Затон биҫтәһендә башҡорт орнаменты стилендәге фасадтары булған яңы торлаҡ комплексы барлыҡҡа киләсәк. Халыҡтар Дуҫлығы проспектындағы йорттарҙы традицион башҡорт балаҫы аҫалары биҙәйәсәк.