Константин ТОЛКАЧЕВ, БР Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтай рәйесе: Сит ил һүҙҙәре менән сыбарланған ҡалаларҙа алтаҡталарҙы тәртипкә килтереү буйынса Рәсәй кимәлендә күптән һүҙ алып барыла. Илебеҙ ҡалаларының тышҡы йөҙө Рәсәйҙең мәҙәни-тарихи мираҫын һәм тел суверенитетын сағылдырырға тейеш. Ошо йүнәлештә системаһыҙ рәүештә сит телдәрҙе файҙаланыу ҡала мөхитенең милли үҙенсәлектәрен юғалтыуға килтереүе мөмкин. Sale, Coffee, йәки Life Garden торлаҡ комплексы кеүек атамалар һәм алтаҡталар ҡулланыусылар башын бутай, айырыуса был өлкән быуын вәкилдәре өсөн уңайһыҙлыҡтар тыуҙыра.

Башҡортостандың драма театрҙары сәнғәте тарихында - сағыу ваҡиға! Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт академия драма театры легендар Рәсәй Милли драма театрында "Бөйрәкәй" һәм "Ваня ағай" спектаклдәрен уйнаны.

Бынан егерме ете йыл элек, Башҡортостан дәүләт институтында эшләгән осорҙа, башҡорт теле һәм әҙәбиәте факультеты талиптары менән "Ниндәй халыҡ бәхетле?" тигән темаға һөйләшеү үткәргәйнем. Төрлө фекерҙәрҙе тыңлап, ошондай һығымта яһағайныҡ: "Халыҡтың яҡшы уҡытыусылары күп булһа, ул бәхетле. Киреһе лә дөрөҫ - халыҡ бәхетһеҙ икән, уның уҡытыусылары ла шәптән түгел".

Әле оҙайлы хәрби хеҙмәтем тамамланмаған осор, сираттағы командировкаларымдың береһендә баш ҡалабыҙҙағы бер мөхәрриәткә ниндәйҙер ҡулъяҙмамды алып ингәйнем. "Ни йомош, иптәш подполковник?" тип ҡаршы алды бер ағай. "Бер хикәйә алып килгәйнем…" Минең ҡайһы яҡтан, кем булыуымды белешеп алғас, ул: "Хикәйә яҙырға яҡшы итеп өйрәнгең килһә, Хәйҙәр Тапаҡовты күберәк уҡы", - тип кәңәш итте.

Нишләптер баштан өнәмәне ошо ике малайҙың айырылғыһыҙ дуҫ булыуын. Әллә үҙенең яңғыҙаҡ тормошоноң мөһөрөмө - иллә-мәгәр кеше араһындағы яҡынлыҡты үҙенән көлөү һымаҡ ҡабул итә ул. Күрә алмай башҡалар араһындағы дуҫлыҡты, шулай уҡ ир менән ҡатын татыулығын.
- Варвара Николаевна, Мунька ҡайҙа бара ул? - Илназ был хәлдән хафаға ҡалды.

Өфө һөйләй! Радио эфирынан яңғыраған бына ошо ике һүҙ беҙгә бала саҡтан таныш. Тылсымға эйә һүҙ радиотыңлаусыға күтәренкелек бүләк итә, уны яҡшы кәйефкә көйләй. Нисәмә тиҫтә быуын уны тыңлап үҫте. Һәм әле лә заманыбыҙға сәләм булып яңғырай ошо һүҙҙәр. Быуындар алмашына, ләкин радио тыңлаусы менән яҡты, ихлас аралашыу өҙөлмәй. Киреһенсә, ул байый, тулылана, яңы йөкмәтке менән сағыулана ғына бара. "Юлдаш" радиоһының юбилейы алдынан башлыса тура эфирҙа эшләүсе талантлы журналистар Гүзәл ЗАРИПОВА менән Гөлназ ХӘЛИТОВА менән әңгәмә ҡорҙоҡ.

йәки Нисә йәш һиңә, Өфө?
(Салауат Хәмиҙуллиндың видеофильмы буйынса)

Салауат Хәмиҙуллин, тарих фәндәре кандидаты, билдәле тележурналист: "Өфө - миллионлы мегаполис, Башҡортостан Республикаһының баш ҡалаһы, XIX быуатта - Өфө губернаһының, XVIII быуатта - Өфө йәғни Башҡорт провинцияһының, XVI-XVII быуаттарҙа - гигант арауыҡты биләгән Өфө өйәҙенең үҙәге. Уның биләмәләрен көнсығышта Тобол йылғаһынан алып көнбайышта Волгаға, төньяҡта Кама йылғаһынан көньяҡҡа табан Эмбаға тиклем йәйрәп ятҡан аҫаба башҡорт ерҙәре хасил иткән. Урта быуаттарҙа хәҙерге Өфө урынында шулай уҡ административ үҙәк ролен үтәгән ҡала булған, быға археология, яҙма сығанаҡтар һәм картография материалдары дәлил. Шуға күрә ҡалаға нигеҙ һалыныуҙың рәсми датаһы - 1574 йыл - элекке ваҡыттарҙан әлеге көнгә тиклем бәхәсле мәсьәлә булып ҡала һәм һәр төрлө шикләнеүҙәргә, уй-фекерҙәргә ерлек бирә. Беҙ ҙә ошо ҡыҙыҡлы тема буйынса барлыҡҡа килгән һорауҙарға үҙебеҙҙең эксперттарыбыҙ - Петр Рычков, Петр Пекрский, Николай Гурвич, Булат Аҙнабаев, Рәмил Рәхимов, Фларит Сөнғәтов, Илшат Бахшиев, Владимир Агте, Светлана Воробьева, Александр Колонских, Искәндәр Сәйетбатталовтар менән бергәләп яуаптар эҙләп ҡарайыҡ".

Әбйәлил районы "Ҡыҙыл Башҡортостан" хужалығы механизаторы Заһит Фәхрисламовтың тәүге мең тонна иген һуғып алыуы тантаналы сара итеп билдәләнде һәм уның комбайынына совет осорондағы кеүек йондоҙ беркетелде. Был ваҡиғаны легенда ҡайтыуына тиңләргә була, ти ауыл хеҙмәтсәндәре.

Махсус хәрби операция башланған көндән алып тылдағылар ҙа яугирҙарға ярҙам итер өсөн берҙәм булып тупланды. Бөгөнгө көндә республикала бихисап ирекмәндәр хәрәкәте эшләп килә. Улар араһында "Үҙебеҙҙекеләр өсөн тегәбеҙ һәм бәйләйбеҙ. Башҡортостан" ирекмәндәр хәрәкәте иң ҙурҙарҙан һанала. Уның эшмәкәрлеге хаҡында хәрәкәт рәйесе Гөлдәр СИБӘҒӘТУЛЛИНА һөйләй.

РФ Оборона министрлығы мәғлүмәттәре буйынса, Махсус хәрби операция башланғандан алып, Украина Ҡораллы көстәре үҙенең 667 самолетын, 283 вертолетын, 84 069 пилотһыҙ осоу аппаратын, 628 зенит ракета комплексын, 25 096 танкын һәм бронялы хәрби машинаһын, 29 555 ялан артиллерияһы орудиеһын, 41 743 берәмек махсус авиомобиль техникаһын юғалтты.

Быйыл 1 июлдән коммуналь хеҙмәттәргә йылдағынан артығыраҡ кимәлдә хаҡтар артыуы күптәрҙең аҡса янсығына һуҡмай ҡалмағандыр. Ә ҡайһы берәүҙәр әле был үҙгәреште байҡамай ҙа ҡалған булыуы ихтимал, ни тиһәң дә, сентябрҙә яңы тарифтар буйынса ни бары икенсе тапҡыр ғына - август өсөн хисаплаштыҡ. Ә бына октябрь баштарынан ғәҙәттә 7-8 айға һуҙыла торған йылытыу "марафоны" башланғас, 16,7 проценттың "кәттәһе" тулы көсөнә үҙен һиҙҙерәсәк тә инде.

Һәр заманда ил-йортҡа ауырлыҡ ишерелгәндә йә ниндәйҙер ҡатмарлы мәсьәләләрҙе хәл итергә кәрәк булғанда майҙанға зыялылар сыҡҡан. Уларҙың аҡылы, ялҡынлы телмәре яуға күтәргән, урынһыҙ сәбәләнеүҙәрҙән төңөлдөргән, ярһыуҙарҙы баҫҡан йә тоҡандырған. Бөгөнгө еңел булмаған осорҙа замандаш зыялыларҙың үҙ халҡына әйтер һүҙе ниндәй булыр?

Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров 2024 йылда МХО биләмәһендә батырҙарса һәләк булған Рәсәй Геройы Илдар Суфияровтың кәүҙәһе табылған, тип хәбәр иткәйне һәм Хөкүмәттең был аҙналағы оператив кәңәшмәһен һәләк булған яугирҙарҙың иҫтәлегенә бер минут тынлыҡтан башлағайны.

Өфөлә Салауат Юлаев һәйкәлен реконструкциялауға әҙерлекте тамамланылар.

Ошо көндәрҙә Дондағы Ростов ҡалаһында Бөтә Рәсәй корей телендәге әҫәрҙәрҙе тасуири һөйләүселәр конкурсы уҙған.

Юрматы ырыуының беҙҙең көнгә тиклем бер нисә шәжәрәһе килеп еткән. Улар күбеһенсә төрлө журнал, китаптарҙа донъя күргән. Әлеге көндә шулар араһынан киң йәмәғәтселеккә һәм хатта ғалимдарға ла аҙ билдәле булған бер шәжәрә тураһында әйтеп үтке килә.

Бүребай ауылында, оло йәштә булыуға ҡарамаҫтан, әүҙем тормош алып барған һәм күп йәһәттән республика халҡына үрнәк булырҙай рухлы заттарыбыҙ байтаҡ. "Миләшкәй" вокал ансамбле коллективы был йәһәттән айырым урын биләп тора - төрлө йәштәге әсәләр милли сәнғәтебеҙҙе халыҡ күңеленә еткерер өсөн тырышлыҡ һала, мәҙәниәтебеҙгә үҙҙәренең биҙәктәрен өҫтәй. Улар араһында етмеш йәшлек Миңзәлә Муса ҡыҙы Көсөкбаева ла бар. Заманында дауаханала санитар булып та, почтальон булып та эшләй ул, әле лә хеҙмәт кешене матурлай, тип йәшәй. Ире Булат Көсөкбаев менән тормоштоң төрлө һынауҙарын ауырлыҡтарын кисерергә тура килә. Өс улына ла лайыҡлы тәрбиә бирәләр. Миңзәлә Муса ҡыҙының ике улы МХО-ла хеҙмәт итә. Был үҙгәреш әсәнең тормошона 2022 йылда килеп инә. Улдарҙы ҡыҫҡа ваҡытлы отпускынан ҡаршы алыу һәм оҙатыу менән бәйле йылдар... Әсәнең кисергәндәрен аңлауы ауыр түгел. Уның менән ҡуша беҙ ҙә үткән юлдарға күҙ һалайыҡ.

Бииик алыҫ бер ерҙә, Африка тигән илдә, зәңгәр күлдең ярында, йәшәгән, ти, өйрәктәр ғаиләһе: атаһы, әсәһе һәм күптән түгел йомортҡанан ярылып сыҡҡан бәләкәй генә өйрәк бәпкәһе. Бәпкә алтын төҫөн-дәге йомшаҡ йомарсыҡҡа оҡшаған ине, сөнки улар йомшаҡ мамыҡ йөн менән тыуалар, тик аҙаҡ ҡына ҡауырһындары барлыҡҡа килә.

Был хәл онотолоп та өлгөрмәне, малайҙар тағы ла Варвара Николаевнаның ҡулына барып ҡапты. Көндәрҙең береһендә Мөнир Илназға ҡағыҙ аҡса күрһәтте. Усына йомғайны уны.
- Сәлдерҙем... Гуляныҡын... Уға гел дә апаһы килә бит: һорап алғанын күрҙем, ҡайҙа һалғанын ҡарап торҙом аҙаҡ. Шунан сәлдерҙем, - тине бышылдап ҡына.

Мәңгелек тема ул туған тел, уны һаҡлау, уны заманға ярашлы алым-ысулдар менән киләһе быуындар һағына тапшырыу, уны өйрәнеүҙе һәр быуын балалары, йәштәре өсөн модалы, ҡыҙыҡлы итеү. Был юлы тағы ошо темаға әйләнеп ҡайтып, туған телгә ҡағылышлы мәсьәләлә беҙҙең башҡорт теле уҡытыусыларынан да аҡыллыраҡ, тосораҡ, фәһемлерәк итеп әйтеп булмаҫ, тип, хеҙмәт юлын, ғүмерен, бар ҡеүәтен балаларға башҡорт теленән һабаҡтар, дәрестәр биреүгә арнаған, ир-егет затынан булған юғары категориялы башҡорт теле уҡытыусылары - Ейәнсура районынан Ғайса ИШМӨХӘМӘТОВ, Наил ЮЛДАШБАЕВ һәм Ишембай ҡалаһынан Рифат ӘЮПОВ менән ситтән тороп диалог ҡорҙоҡ.