Камила боролдо ла ире яғына атланы. Улар күҙҙән юғалғансы, Ғәзинур урынынан ҡуҙғалманы.
Байтаҡ ваҡыт шым ғына барҙылар. Исхаҡ ҡапыл тамаҡ ҡырып ҡуйҙы. Камила һағайҙы, ире нимә тураһындалыр һүҙ башларға итә.
- Мин уны, нисек тип әйтергә... "Уңыш үҙеңдең ҡулыңда, үҙеңә ышан!" - тигәне өсөн барыбер хөрмәт итәм...
Камила шып туҡтаны. Ул ниндәй һөйләшеү? Һис булыуы мөмкин түгел.

Ошо фани донъябыҙҙа ғәжәп матур бер күренеш бар - ул да булһа, һыҙылып ҡына таң атыуылыр. Илаһи тәбиғәтебеҙҙең ошо мәлен һоҡланып та, илһамланып та ҡарап-күҙәтеп тормаған кеше һирәктер ул. Әле яңы ғына тоҫмаллана башлаған офоҡ тәүҙә аҙ ғына алһыулана башлай, шунан инде иртәнге шәфәҡ ҡыҙыллығы ҡуйыра барып, күк менән ер тоташҡан көнсығыш тарафын рәссамдарҙа ла булмаған буяу-төҫтәргә мансый. Ошо иҫ китмәле тантаналы үә илаһи күк нурҙары балҡышында еребеҙҙә өр-яңы көн тыуа, һәм мәңгелек тип аталған йыһан хәрәкәтенең ошо микроскопик бер мәлендә беҙҙең йәнебеҙ ҙә яңырғандай, яңынан тыуғандай булалыр ул.

Башҡортостандың атҡаҙанған фән эшмәкәре, тарих фәндәре докторы, профессор Нәзир Мырҙабай улы ҠОЛБАХТИН менән шәхесте борсоған төп мәсьәләләр тураһында әңгәмәләштек. Зыялы милләттәшебеҙҙең фекерҙәрен гәзит уҡыусыларыбыҙ иғтибарына ла тәҡдим итәбеҙ.

Балиғ булмағандар исемендә булған фатирҙы һатып алыуҙың бер нисә үҙенсәлеге бар. Был осраҡта һатыу-һатып алыу килешеүенә ҡул ҡуйыу оҙағыраҡ ваҡыт талап итеүен иҫтә тотоғоҙ.

Егерме беренсе быуатты сәйәсмәндәр терроризм эпидемияһы быуаты тип бик дөрөҫ билдәләмә бирә, сөнки был хәүефле күренеш тарихта һис ҡасан булмағанса әүҙемләшә һәм төрләнә бара. Әммә уның төп асылы - көс ҡулланыу, ҡурҡытыу юлы менән теге йәки был йәмғиәттәге тотороҡлолоҡто ҡаҡшатыу һәм ваҡиғалар ағышын үҙ мәнфәғәттәренә бойһондорорға маташыу, үҙҙәре ҡылған енәйәткә ҡарата мөмкин тиклем күберәк һәм киңерәк даирәләр иғтибарын йәлеп итеү, ҡанһыҙлыҡ, маҡсаттарына өлгәшеү юлында күпме ҡорбан килтереләсәген дә уйлап тормаҫтан, теләһә ниндәй сараларҙан да баш тартмау кеүек кешелеккә ҡаршы йөкмәткеһе һәм алымдары үҙгәрешһеҙ ҡала.

Өфөлә йәшәүемә биш кенә йыл. Ләкин ошо бәләкәй генә арауыҡ эсендә лә баш ҡала шул тиклем үҙгәрҙе, үҫте. Өфө тураһындағы фекерҙәремде яҙып үткем килә.

"Ҡыҙыл төлкө - ер күрке, матур егет - ил күрке, матур ҡыҙҙар - өй күрке" тигәндәр борон беҙҙең ата-бабаларыбыҙ. Бөгөн шундай аҫыл егет-ҡыҙҙарыбыҙ бихисап, тип беләбеҙ. Шөкөр, йәштәрҙең төрлө өлкәлә уңыштарына шаһит булып торабыҙ. Өйөбөҙ Башҡортостандың күрке булырҙай һылыу ҡыҙҙарыбыҙ ҙа етерлек, шуларҙың береһе - күптән түгел Мәскәүҙә үткән "Russian Beauty 2022" матурлыҡ, мода һәм талант фестивале сиктәрендәге "Юная Мисс Вселенная" конкурсының Гран-приһын яулаған Регина ХУЖИНА. Ун йәшлек һылыуҡай һәм уның әсәһе Айгөл Тәфтизән ҡыҙы менән матурлыҡ төшөнсәһенең асылы, юғары мода донъяһы, үҫмер ҡыҙҙарҙың тәрбиәһе тураһында әңгәмә ҡорҙоҡ.

28 августа "Башҡортостан" дәүләт концерт залы баш ҡала халҡын асыҡ ишектәр көнөндә көтә. Сара тураһында концерт залының художество бүлеге мөдире Рафаэль СӘҒИТОВтан һораштыҡ.

Салауат дәүләт башҡорт драма театры коллективы юбилейлы ижад миҙгеленә әҙерләнә. Театр хеҙмәткәрҙәре өсөн йәйге отпуск осоро тамам, улар яңы көс туплап эшкә сыҡты һәм йыйылышып, яңы бурыстар, пландар буйынса фекер алышты.

Әлеге ваҡытта йорт яны участкаларында, баҡсаларҙа тулып ултырған йәшелсә һабаҡтарының файҙаһы тураһында һөйләмәксебеҙ.

Үҙәк Американан картуф, кукуруз һәм табактан алда килгән был үҫемлек беҙҙең илгә. Францияла уны тыштағы эскәмйәләр тирәләй матурлыҡ өсөн ултыртҡандар. Тәбиғәт шарттары ҡатыраҡ булған Германияла гөл урынына тәҙрә төптәрендә үҫтергәндәр. Англия һәм Рәсәйҙә оранжереяларҙа ғына үҫкән экзотик үҫемлек булған. Ике быуаттан һуң Европанан кире Америкаға алып киленгән үҫемлекте таныусы булмаған, бынан тыш, ул ағыулы иҫәпләнгән.

Август - йәйҙең һуңғы айы. Башҡорттарҙа ул урағай тип йөрөтөлә. Сөнки нәҡ ошо осорҙа игенселәр ураҡҡа төшә, баҡса уңыштары йыйып алына, ҡышҡылыҡҡа көҙбайлыҡ әҙерләнә башлай. Августа аяҙ булһа, көндөҙ ҡыҙҙырып, төндәрен һалҡынайта, көҙ һулышы һиҙелә башлай. Ай аҙаҡтарында, йылына ҡарап, ҡырау төшөүе лә ихтимал.
Баҡсаларҙа ҡыяр, помидор өлгөрә, сейә, крыжовник, алмалар бешә. Был ваҡытта еләк үҫентеләрен ултыртыу ҙа килешә, киләһе йылға уңыш бирәсәк. Ҡырҙа иһә әлморон, балан, миләш ҡыҙара, муйыл да тәмләнә. Ямғырлы көндәрҙә иһә бәшмәктәр ҡалҡып сыға. Йәйҙең һуңғы айы булһа ла, күҙҙе ҡамаштырырлыҡ сағыу сәскәләре менән дә йәмле урағай. Мул миҙгелдә уңған хужабикәләргә эш икеләтә арта. Йәйҙең бер көнө йылды туйҙыра тигәндәре шул - ҡышҡылыҡҡа ҡайнатмалар, салаттар әҙерләнә, йәшелсә тоҙлана. Үҙҙәрен тыңлайыҡ.

* * *

Туй шау-шыуы баҫылды. Шунда ғына Камила һөйгәне Ғәзинур тураһында дөрөҫлөктө ишетте. Шаңҡытты уны был хәбәр. Ғәзинурҙың ҡаты ауырыған ҡатыны бер ай самаһы элек гүр эйәһе булып ҡалған. Быға тиклем ҡайта алмауы ла шул хәл менән бәйләнгән икән. Юҡ, йәрен тартып алғанға Камила бер ҡасан да Гүзәлгә үлем теләгәне булманы. Тыуым-үлем тәҡдирҙән. Ул, хатта ки, йән һөйгәнен һалдырып ала алған әҙәмде әрһеҙ генә түгел, үтә лә сәләмәт тип уйлай ине. Хәҙер килеп Ғәзинурҙың буйҙаҡ ҡалыуы ла уға яҡтылыҡ, бәхет килтермәне. Был турала ни өсөн бер кем дә бер нәмә лә әйтмәне? Ни өсөн йәшергәндәр? Ғәзинур бит фәҡәт уның өсөн генә ҡайтҡан булған! Камиланың әсәһе тыйған, күҙ йәштәре аша ялбарған, талап иткән... Эх, уҡталғайны ла баһа Ғәзинур әйтергә... Камила үҙе туҡтатты. Кәрәк саҡта ниңә уның күңеле һуҡыр ҡала икән? Һиҙенмәне бит, исмаһам, саҡ ҡына ла!.. Хәҙер уның йән һөйгәне япа-яңғыҙ. Янында йыуатыусыһы ла, йылы һүҙ әйтеүсеһе лә юҡ. Нимәгә өмөт тотоп йәшәй икән әлеге мәлдә? Ғәзинурҙы йәлләүҙән Камиланың йөрәге һыҙҙы. Ҡайғыға тарығанда яңғыҙ ҡалыуҙың нимә икәнен Камила яҡшы белә. Ғәзинурҙы тыңлап бөтмәйенсә, сығарып ебәргән икән, уның да ғәйебе ҙур, сөнки үҙ хәстәрен өҫтөн ҡуйҙы.

Сибай медицина колледжының производство практикаһы мөдире Айгөл Ураҙгилдина "Педагогик династия" төбәк-ара конкурста Исламғоловтар нәҫеле исеменән сығыш яһап, гран-при яуланы.

"Матур хәтирә" тигән рубрика бар ине "Киске Өфө" гәзитендә. Ул рубрика бик һирәк кенә килеп сыға. Күрәһең, гәзитебеҙҙе уҡыусылар үҙ хәтирәләре менән уртаҡлашырға ваҡыт тапмай. Бына әле яңы уҡыу йылы башланыр алдынан ошо рубриканы яңыртып, мәктәп йылдарындағы ҡыҙыҡ хәлдәр тураһында ла яҙып ебәрергә булдым әле. Гәзит уҡыусылар араһында, моғайын, мәктәп йылдарындағы, йәшлек ваҡытындағы ҡыҙыҡ һәм матур хәтирәләр һаҡлаусылар барҙыр, бәлки улар ҙа миңә ҡушылыр, тип өмөт итәм.

Башта уҡ шуны әйтеп китергә кәрәк - баланы нисек дөрөҫ тәрбиәләргә тигән һорауға аныҡ ҡына яуап биреүе ауыр. Сөнки бала тәрбиәләүе - индивидуаль эш, унда бер ниндәй ҙә дөйөм алымдар булыуы мөмкин түгел. Шуны ғына әйтергә мөмкин, тәрбиә эшендә олатай ҙа, өләсәй ҙә, махсус белемле бала ҡараусы ла түгел, ә тап ата-әсә төп ролде башҡарырға тейеш.

Уҡыу йылы башланған көндә уҡытыусы үҙенең былтырғы бишенсе кластар алдында баҫып тора. "Һеҙ минең яратҡан уҡыусыларым, мин бөтәгеҙҙе лә яратам һәм һеҙҙе яңынан күреүемә бик шатмын", - ти ул, балаларға ҡарап.

Бер көндө иртән иртүк торҙом да телевизор ҡабыҙҙым. Бөтә каналдарҙа тиерлек йәнһүрәттәр бара. Береһенән-береһе сағыуыраҡ. Пульт төймәләрен алмаштыра-алмаштыра әллә нисә йәнһүрәт ҡараным һәм... минең буласаҡ балаларым бындай йәнһүрәттәр ҡарамаясаҡ, тигән ҡарарға килдем.

Быйыл сығарылыш уҡыусыларының "Һуңғы ҡыңғырау" тантанаһына барып, яртылаш русса алып барылған сарала сығыш яһаусыларҙың береһенең дә туған башҡорт телебеҙҙе һаҡлау тураһында телгә алмауына, ә уҡыусыларҙың туған телдә вата-емерә һөйләшеүенә шаһит булып, ғәжәп иттем. Һүҙ алып, туған телдә һөйләшеүҙең мөһимлеге тураһында миҫалдар килтереп, телмәр тоттом. Бик дөрөҫ, тип хупланылар, рәхмәт әйттеләр.

Ул заман менән бергә алға атлай

Көндәлек тормошта компьютер, телефон һәм башҡа заманса техниканы ҡулланырға әүәҫ быуын балаларын дәрескә ылыҡтырыу, педагогтарҙың эшенә еңеллек килтереү маҡсатында Рәсәйҙә 2013 йылдан бирле "ЯКласс" мәктәптәр өсөн цифрлы белем биреү сығанағы эшләй. Баҡтиһәң, быйылдан башлап унда "Башҡорт теле һәм әҙәбиәте" предметы ла барлыҡҡа килгән. Был турала "ЯКласс"тың Башҡортостандағы вәкиле Морат Ишемғоловтан тулыраҡ мәғлүмәт алдыҡ.