КӨМӨШ ШЫРШЫ

Рауилын вахтаһына кире оҙатҡандан һуң, Сара шиғырҙар уҡырға күсте. Әлеге мәлдә уның күңеле шиғриәткә тартыла. Мөхәббәте, йән-йәре менән бер аңлашылмаусылыҡтың юҡҡа сығыуы күңелгә яҡты хистәр, кисерештәр өҫтәне. Жәләлетдин Руми - күберәк шиғри һүҙ менән яҙған фәйләсуф. Үҙеңә аҡыл ал уның яҙғандарынан, Сара, шиғырҙары бөгөнгө көнгә төбәп ижад ителгән кеүек. Бына ниндәй була ул ысын һүҙ сәнғәте...
Интернет селтәрендә лә беҙ күпме күрмәгән-белмәгән халыҡ менән аралашабыҙ, хәбәрләшәбеҙ, дуҫлыҡҡа алабыҙ. Кешенең үҙен күреп белмәй тороп, нисек дөрөҫ фекер йөрөтөргә мөмкин? Матур постар аҫтында кемдәр йәшеренгән? Хатта күргән кешебеҙ ҙә үҙенең асылын йәшерә. Шул арҡала Сара үҙе саҡ хөкөмгә эләкмәй ҡалды. Луиза-Ангелинаны психик ауырыу тиһәләр ҙә, унда әллә кемде төп башына ултыртырлыҡ һәләт бар. Әсәһе лә, ана, селтәр аша кем менәндер танышып, алтмыш етелә тормош башлана ғына, тип ысҡындырҙы бит әле. Әсәһе һуңғы арала инеп сыҡҡаны юҡ, ваҡ-төйәк мәшәҡәте килеп сыҡтымы, әллә әхирәттәре менән берәй фитнес клубҡа яҙылғанмы? Юғиһә, гел шул турала һөйләй ҙә ҡала торғайны. Юҡ, онотмаған, ана, шылтырата, өйөмдө йыйыштырырға кәрәк, килеп ет, ти. Ярай, Сара башта үҙ өйөн ипкә килтерер ҙә, шунан әсәһенә табан юл алыр. Линиза ханым ире үлгәндән һуң донъяһын бигүк ҡарамай башлағайны. Хәйер, элек тә өйҙө ялтыратып тотманы. Йыйыштырыу, йыуыу-ышҡыу, рәтләү һәр саҡ өлкән ҡыҙы елкәһендә булды. Әсәһе эшенән ҡайта ла: "Шул былай тип әйтте, был ҡырын ҡараны", - тип йөрәк дарыуына йәбешә лә, кәнәфигә барып ауа торғайны.
Сара эште йоҡо бүлмәһенән башланы. Бөтөн мөйөш-һәйеште аҡтарып йыуҙы, таҙартты. Шкафтарҙы, шифоньерҙағы булған әйберҙе һөйрәп сығарып, уларҙы таҙаға һәм кергә айырырға тотондо. Иренең күк курткаһы төпкә, иҫке-моҫҡо араһына инеп ятҡан. Санкт-Петербургтан ҡайтҡас, йыуырға тип ташлағандыр. Аҡса-фәләне ятмаймы кеҫәһендә? Хужабикә куртканы тегеләй-былай әйләндерҙе, эске кеҫәһенә ҡулын тыҡты. Нимәлер бар бында. Ҡағыҙ киҫәгенә оҡшаған, кәрәкле документ була күрмәһен. Сара ҡулына эләккән бөтәрләнеп бөткән ҡағыҙҙы яҙҙы. Ручка менән нимәлер яҙылған. Текстың һыу тейгән өҫкө яғы юйылған, урта өлөшө асыҡ уҡыла.
"Бәғрем, беҙ осрашҡан көндән мин тыныслығымды юйҙым. Көнө-төнө һин генә күңелемдә..."
Был нимә? Мөхәббәт хатымы? Сараның йөрәге дөп-дөп типте. "Беҙҙең аллея буйлап үткәнде хәтерләйһеңме? Ап-аҡ эре ҡар яуа ине. Фонарь яҡтылығында тирә-йүн шундай ялтырай. Гүйә, беҙ икәү - әкиәт донъяһында. Эйе, һин ысынбарлыҡты әкиәт иттең, әкиәтте - ысынбарлыҡ. Бәхетем минең. Ҡасан ғына тағы күрешербеҙ. Мәңге һинеке. Әлфиәң."
Сараның башына күҫәк менән тондорҙолармы ни! Ул ултыра төштө. Күҙ алдында әйберҙәр тоноҡланды. Кемдәрҙер телефондан шылтыратты. Ул бер нәмәне лә ишетмәне, ҡаршылағы нөктәгә төбәлгән килеш ултырҙы ла ултырҙы... Иренең ҡырҙа эшләүенең һөҙөмтәһе. Айырым йәшәүҙең һөҙөмтәһе. Хыянат. Ыңғырашып, хатты атып бәрҙе. Кире эйелә һалып алды: был улика. Ҡағыҙҙы ташларға ярамай. Ҡапыл күңеле болғанды. Ипләп кенә аяғына баҫты. Тәҙрә төбөнә килде. Усы менән тәҙрә төбөнә таянды ла тышҡа, алыҫҡа төбәлде.
Әлфиә менән күптән таныштармы? Иренең, ысынлап тороп, был ҡатынды һөйөүеме? Хәҙер бит интернет, телефон заманы! Нишләп ул алйот бисә хат яҙып һалған? Сәйер. СМС хәбәр менән генә яҙыша алмаймы ни ул? Әллә Рауилдың унан айырылырға уйы бар ҙа, шуға ул күрһен өсөн, юрамал шулай иткәнме?
Ҡайҙа икән ул Әлфиә тигәндәре? Тегендә, Себерҙәме? Бәлки, бында ҡайтҡас, осрашаларҙыр? Ҡайнағаға йорт һалышам, тип китә китеүен. Был юлы йылға буйындағы ял йортонда ятабыҙ, тине, шунан Питер, бер аҙна ҡайтманы ла баһа! Нишләнең һин, Рауил? Сара ниндәйҙер бисураны бәхетле итергә йыйынмай, ирен берәү менән дә бүлешмәйәсәк! Ул хәшәрәтте табып, сәсен йолҡҡосларға! Тик әле Сара үҙенең сәсен йолҡҡослай. Тамаҡ төбө менән үкерә. Күршеләр ишетһә, аптырар. Ишетһендәр, улар ҙа тауышланырға ярата. Хәҙер үк иренә шылтыратырға! Ул ярһып телефонға йәбеште. Хәҙер ишетмәгәнен ишеттерәсәк. Ҡапыл туҡтап ҡалды. Ҡыҙма, ярһыма, тип үҙенә эстән бойорҙо. Эште боҙам тиһәң, айырылышыуҙы тиҙләтәм, тиһәң, Өфөнән Себер тарафтарына телефон аша бер аҡырыуың етә. Алымды үҙгәртергә кәрәк! Әле бит ире: "Һинән китәм-фәлән", - тип ауыҙ асҡаны юҡ. Туҡта, ҡабаланма, инде белдең көндәшең барлығын. Унан аҡыллыраҡ ҡылан! Иренә янап, эште боҙһа, Сара үҙе япа-яңғыҙ ҡаласаҡ!
Егерме йыл бергә ғүмер иткән ирҙең хыянаты шаңҡытты. Әлегә тиклем Рауилдың һиҙҙергәне юҡ ине бит. Хурланыу, рәнйеү, нәфрәт, үкенеү бөтәһе бергә уҡмашып, күкрәк эсендә ут булып ҡайнаны. Нисә йәштә икән ул ҡатын? Бармы ғаиләһе? Эйе, быларҙы асыҡламай тороп, ирҙең битенән алыу килешмәҫ. Ашыҡҡан ашҡа бешер, биш бармағы ла бешер. Сара йөҙөн усы менән ҡаплап, оҙаҡ ҡына ултырҙы. Ул иренә үҙенә ышанғандай ышана ине. Бер ҡасан да Рауилдың кеҫә телефонын алып тикшергәне булманы.
Һауа етмәне. Сара тышҡа атылды. Ҡайҙалыр сығып киткеһе, юҡ булғыһы, онотолғоһо килде. Эйе, бәләкәй сағында ул Ағиҙел ярына барып, поездар үткәнен ҡарарға ярата торғайны. Билдәһеҙлеккә, сикһеҙлеккә китеп юғалған поездар уның күңелен ҡанатландыра, ҡайҙалыр саҡыра ине. Һуңынан балет бейеүсеһе Рудольф Нуриевтың да поездар үткәнен күҙәтергә яратҡанын ишеткәс, бик аптыраны. Ул да бейеүсе булырға хыялланды. Тик әсәһе ул түңәрәккә аҡса түләргә кәрәклеген белгәс, ҡыҙын йәш техниктар түңәрәгенә бирҙе. Техника ҡыҙҙың күңеленә ятманы. Йөрөмәне. Шунан аҙаҡ әсәһе пианино алды. Ул саҡта модала ине. Әсәһе күршеләргә ғорурланып һөйләп йөрөнө. Хатта ҡыҙының уйнағанын тыңлатыр өсөн уларҙы өйгә саҡырғыланы. Ә инде Сара музыка менән нығыраҡ мауыға башлағас, дыңғырлатма шул нәмәне, башым ауырта, тип, тыйып ҡуйҙы. Пианиноның нимәгә кәрәклеген әсә үҙе лә аңламаны шикелле.
Ул иренең үҙенә тоғро икәненә инанып йәшәне. Уны тамсы ла көнләшкәне булманы. Тормошҡа, ғаилә ҡороуға бик етди ҡараған иргә сыҡҡанын белә ине. Ләкин айырым йәшәү ғаиләне нығытмай шул. Көн дә бер-береңде күргәндә, бер түшәктә уянғанда ғына ғаилә була. Бәлки, ире бала теләйҙер? Уға бүтән бала таба алманы шул Сара. Ауыр мәлдәрҙә ғәзиз ире эргәһенән китмәне, шул арҡала иҫән ҡалды бит ул. Иҫән ҡалды, тик бала тураһында бүтән хыяллана алманылар. Ирек хәҙер ҙур, буй еткергән егет. Иренең икенсе йәшлеге башланманымы? Йылдар уҙыу менән ир ҡатынына ныҡ эҫенә, уның һүҙенән сыҡмай башлай, тип тә әйтәләр. Юҡ, улай түгелдер, сөнки байтаҡ йылдар бергә йәшәп тә, айырылышҡандар бар. Ләкин Рауилы ундай заттарға һис кенә лә оҡшамаған. Ауыр операция үткәреп, ҡатынына дауаланырға күп аҡса талап ителгәс, сығып китте ул Себергә. Зарурлыҡтан, Сара хаҡына сығып китте. Ҡалай үкенес был донъя... Вахтанан ҡайтҡас, ҡатынының күҙенә нисек ҡарар, нимә тип һөйләшерҙәр икән? Ул Сара бер нәмә тураһында ла белмәй тип уйлай. Хат тураһында нисек ауыҙ асырға? Ире үҙе һүҙ башламай тороп, бәлки, өндәшмәҫкәлер? Сабырһыҙлыҡ, бер-береһен ғәйепләү араны ғына һыуытасаҡ. Был ғәйбәт түгел, записка уның ҡулында. Артабан хыянатсы ир менән йәшәп булырмы?
Сара һәр саҡ хыял, әкиәт донъяһында йәшәне. Ысынбарлыҡты танырға теләмәне. Бәләкәйҙән шуның арҡаһында үкенестәр ҙә булды. Атаһы менән Яңы йылға яһалма шыршы алырға сыҡтылар. Сауҙа үҙәгендә Сараның күҙе көмөш шыршыға төштө. Ысынлап та, бындай шыршы әкиәттә генә булырға тейеш! Ул иҫе китеп ҡарап торҙо.
- Йә, ҡыҙым, һайла, - тине атаһы.
- Ошоно! - Ҡыҙ көмөш шыршыға төртөп күрһәтте.
- Ул шыршыға оҡшағанмы һуң? Һеҙ бит йәшел шыршы, тип йырлайһығыҙ.
- Эйе, ошо шыршы кәрәк!
Алып ҡайтып инеү менән Ләлә һеңлеһе үкереп иларға кереште.
- Был шыршы түгел. Был яһалма!
- Йыл һайын урман шыршыһы ала алмайбыҙ.
Ҡыҙ нығыраҡ еңмешләнде.
- Үҙегеҙгә булһын яһалма. Миңә ысын шыршы кәрәк! - Илай ҙа илай, һис туҡтатып булмай. Ахыр, һеңлеһе өсөн баҙарҙан урман шыршыһы алып ҡайтылар. Өйҙә ике шыршы ултырҙы - береһе Сараныҡы, икенсеһе һеңлеһенеке. Һеңлеһе унан көлә торғайны: "Һин шыршың кеүек яһалмаһың..." Яһалма тормош эсендә йәшәйме ни хәҙер Сара? Ҙурайғансы шулай булды. Сара Яңы йыл алдынан үҙенең яһалма шыршыһын ҡорҙо. Ә Ләлә өсөн урмандан ҡырҡып килтерелгән шыршы һатып алдылар. Ул үҙенә яһалма тормош ҡорған булып сыҡты. Бөтәһе лә яһалма, ялған... Бәхет тә, мөхәббәт тә. Сараның бите буйлап күҙ йәштәре аҡты ла аҡты. Һеңлеһе сымыры кеше, бәлки, уның менән эс серен бүлешергәлер? Юҡ, бала-сағаһы, бөтмәҫ өй эше, уны борсорға ярамай. Ә әсәһе берәй кәңәш бирмәҫме?
Сара үҙенең тыуған йорто, әсәһе йәшәгән яҡҡа атланы. Эсте әсәйгә бушатырға кәрәктер, моғайын, ул ниндәй ҙә булһа кәңәш бирер. Әсә барыбер балаһын аңлай, аңларға тейеш. Фатирға инде лә, үҙен ҡаршы алып торған Линизаны ҡапыл-ҡара танымай торҙо. Китсәле, сәсен ламинирлатҡан, ҡашын яҫылатып, ҡарайтҡан. Был ни ғәләмәт?
- Әсәй... - тине лә Сара, телһеҙ булып, ауыҙын асҡан килеш ҡатып ҡалды.
- Уй, Аллам, нимә, үҙ әсәңде танымай башланыңмы? Текләмә улай!
- Әллә берәй байрамға йыйынғанһың?
- Миңә һәр көн байрам.
- Сәс...
- Сәсте буятҡанға ҡасан! Бер килеп китер инең!
- Бына килдем бит. Үҙгәреп киткәнһең, әсәй.
- Нишләп мин үҙемде ҡарамаҫҡа тейеш, бынағайыш! - Линиза ханымдың кәйефе шәп. Шундай ваҡытта үҙеңдең башыңа төшкән бәләне һөйләп буламы ни? Ярамай. - Минең дә күңелдә фейерверк атыла. Юҡ, салют!
Әсәһенең ауыҙынан бындай һүҙ ишетелгәне юҡ ине. Сара һағайҙы. Ғәҙәттә, уны һорауҙары менән күмергә яратҡан әсәһе әле телефонын тотоп, аш бүлмәһенә сығып китте. Сара өҫтәл өҫтөндә эшләп ултырған ноутбуктың алдына килеп баҫты. Ганс тигән кешенең аваһы күҙенә салынды. Бәй, әсәһе кем менәндер хат яҙышып ултыра түгелме? "Ҡәҙерлем, һин ни хәлдә?" - тип яҙған теге әҙәм. Сара килеп инеп ҡамасаулағандырмы, әсәһе был һорауға яуап биреп өлгөрмәгән. Ул элекке урынына барып ултырҙы ла, әсәһенең залға ингәнен көтә башланы. Бына Линаза апай йылмайып килеп инде.
- Әсәй, - тине Сара уға һынамсыл ҡарап. - Теге мәл бер ир-егет менән таныштым тип ысҡындырғайның.
- Ысҡындырманым, ә әйттем. Бик һәйбәт кеше. Ярты йыл хатлашабыҙ.
- Һммм... Шунан ҡайҙа йәшәй. Берәй сит илдәме? Инглизсә яҙмаймы?
Был һорау Линиза апайға һис кенә лә оҡшаманы.
- Нимә, әсәңдән көлөп ултыраһың?
Әсәһе валерьянкаға үрелмәҫ борон, Сара йәһәтләп дарыу һауытына үрелде.
- Мә, әсәй, тик миңә асыуланма. Мин һиңә яҡшылыҡ ҡына теләйем.
- Өфөлә йәшәй.
- Гансмы?
- Ҡайҙан беләһең? Әй, һинең белмәгән нәмәң юҡ. Ул элекке хәрби кеше. Еңеү урамында бизнесы бар икән. Шулайыраҡ аңланым.

(Дауамы бар).

КИРЕ СЫҒЫРҒА