Һис кенә лә был хәлде көтмәгән Алик үкереп ебәрҙе, руле ҡулынан ысҡынды:
- Мин һеҙҙе түгел!
- Мине! Был мин!
- Мин "Лада"ны!..
- "Лада" эсендә мин! Мине урлап булмай! Борол Алексеевкаға! Борол! - Риананың ҡулына нимәлер килеп эләкте. Ә был үҙе һалып ҡуйған бита ла баһа! Ҡатын суҡмарҙы тотоп, ғәйрәтләнеп, Аликтың арҡаһын төйгөсләргә кереште.
- Алексеевка! Хәҙер мейеңде сәсрәтәм, борол шул яҡҡа! Сволочь, мине урламаҡсы!
...Сара менән кейәүе сауҙа үҙәгенән сыҡтылар. Парковкала "Рено-Логан"дың багажнигына һатып алған әйберҙәрҙе урынлаштырып торғанда кейәүе светофор эргәһенә килеп туҡтаған һары "Лада"ға иғтибар итте.
- Ҡәйенбикә, машинаңдың игеҙәге лә бар икән.
"Лада"ға ҡарап тора биргәс, Сараның йөҙө ағарып китте.
- Был минең машина! Риана! - Ул бот сапты. - Эйе, эсендә ултырып ҡалғайны. Үҙе рулдә китеп бара шикелле?
- Ҡайҙа китеп бара?
- Бөгөн ирен алып ҡайтырға тейеш инек. Ай, Риана! Һуң, ул бит машина йөрөтә белмәй. Нисек... - Сара башын усланы. - Әле нисек механиканы йөрөтә? Бәләһенән баш-аяҡ... Әйҙә, туҡтата һалайыҡ.
"Лада" уның нимә әйткәнен ишетте, тиерһең, ҡыҙыл светофор янып торһа ла, шәп итеп ҡуҙғалып ары елдерҙе.
- Ай... Ҡалай борғослай, хәҙер барып төкөй инде! Ай, харап итә машинамды.
- Хәҙер-хәҙер, ҡәйенбикә... Сабыр. Машинанан бигерәк үҙен харап итмәгәйе. - Кейәүе парковканан сыға алмай этләнә, сөнки сығыр юлды икенсе машина ҡаплағайны.
Риана иһә, аҡыртып, йөрөтмәнде һаман алға ҡыуҙы. Тегеләй-былай кәйелгән машина, әлбиттә, патрулдәрҙең иғтибарына эләкмәй ҡалманы. Арттан ҡыуа төштөләр. Динамик аша автомобилдең номерын атап, туҡтарға ҡуштылар. Был тауышты инде эштәрен бөтөрөп, өйҙәренә ҡайтырға сыҡҡан Рауил менән Ирек тә ишетте.
- Атай, әсәйҙең машинаһына туҡтарға ҡушалар.
- Юҡтыр, ул бында нишләп йөрөһөн!
Был мәлдә уларҙың "Тойота"һы боролошҡа яҡынлағайны.
- Ана бит! Күрәһеңме, һары "Лада"! Патруль машинаһы баҫтыра.
Һары "Лада"! Рауил бер мәлгә телһеҙ ҡалды, күҙҙәрен селт-селт йомоп алды:
- Хәҙер ҡыуып етәбеҙ.
- Ҡыҙма, атай, ана, беҙгә ҡыҙыл янды!
- Барыбер ҡыуып етәбеҙ! - тине светофорҙы ашарҙай булып текләгән Рауил.
Риана яман тауыш менән һаман Аликты алға табан ҡыуҙы:
- Алексеевка!
"Лада" Салауат Юлаев проспектына килеп төштө.
- Нимә булды был Сара Наилевнаға? Туҡтарға уйламай ҙа, тине гаишник Шамил һәм рулде тотоп барған иптәшенә ҡысҡырҙы. - Үтеп кит, улайһа, ҡаршыһына сыҡ!
- Нишләп туҡтамай? - Ата менән ул бер-береһенә ҡараштылар.
- Уй, ана, юлдан ҡыйыш төшөп китә яҙҙы. Нишләүең был, Сарам, йәнкиҫәк! - тип ҡысҡырып ебәрҙе Рауил. Атаһының былай өҙгөләнеүен дә, әсәһенә "йәнкиҫәк" тип өндәшкәнен бер ҡасан да ишеткәне булмаған Ирек күҙҙәрен ҙур асып, ғәжәп итеп атаһына ҡараны, шунан йөҙө яҙылды, ауыҙы йырылды. Йәнә атаһына ҡараны, йәнә "Лада"ға төбәлде. Һәм шулай ирәбе йылмайған килеш бара бирҙе.
- Туҡтамай, алйот. Туҡтай белмәйме икән әллә! - тип өҙгөләнде "Рено-Логан"да ултырған Сара.
- Туҡтама, үлтерәм! Мейеңде сәсрәтәм! - тип аҡырҙы Аликҡа "Лада" эсендә ултырған Риана.
Нияз ҡатынын матур итеп ҡаршы алыр өсөн сәскәләргә заказ биргәйне инде, тиҙ хеҙмәтләндерәләр икән, бүләкте һә тигәнсе килтереп тә еткерҙеләр. Ир ҙур сағыу гөлләмә тотоп, ҡатынын ҡаршы алыр өсөн, болдорға сығып баҫты.
Һары "Лада", уның артынан гаишниктар, уның артынан "Рено-Логан", уның артынан "Тойота" теҙелешеп, йылт-йылт итеп, Ағиҙел йылғаһы аша үтеп киттеләр.

* * *

Сара "Внимание. Розыск!" тигән иғландар таҡтаһы эргәһенән үтеп барғанда, нишләптер, бер фотоға иғтибар итте. Таныш һымаҡ тойолдо уға был ир һүрәте. Маңлайында яра эҙе бар. Баяғы иғланда ла ошо тамғаны яҙып ҡуйғандар. Ысынлап та, ҡайҙа күрҙе һуң ул был әҙәмде? Сара күҙен йомоп, иҫенә төшөрөргә тырышты. Эйе-эйе, Черниковкала! "Социаль хеҙмәткәр" булып Сөйөм ҡарсыҡтың иҙәнен йыуып сыҡҡандан аҙаҡ, икенсе ҡатҡа күтәрелгәйне, ишек ҡыңғырауына баҫыуы булды, уны бер әҙәм дөрләтеп эскә тартып алғайны, ә ҡашы өҫтөндәге йәрәхәт эҙенә иғтибар итмәү мөмкин түгел ине. Шәйт, иғланда уның һүрәте. Хәйер, ер йөҙөндә яралы, йөйлө бәндәләр етерлек. Ҡатын тағы икеләнде. Шулай ҙа эскә шом һалырлыҡ, хаяһыҙ ҡарашты онотоп буламы ни?.. Сара тағын үҙен тынысландырырға тырышты: "Ҡуйсы, ер йөҙөндә хаяһыҙ ҡарашлылар ҙа етерлек. Булышма буш менән!"
Өйгә ҡайтып ингәс, ноутбукты тоҡандырҙы. Ҡапыл күңелдә шиғри юлдар тыуҙы. Һәм Сара ихластан ижадҡа тотондо. Ниңә тотонмаҫҡа, эсендә урғылған уй-тойғоларын ул да рифмаға һала ала бит. Башта дүрт юллыҡ тыуҙы, фекер әйтеп бөтөлмәгәс, йәнә строфалар өҫтәлде. Сара тормош, кешеләр мөнәсәбәте тураһында уйланды. Уға ла төрлө һынауҙарҙы үтергә тура килде, ауырлыҡты йырып сығаһың икән - һин еңеүсе. Ундай еңеүҙәр етерлек. Тормош - алыш, тигәндәре раҫҡа тура килә. Шулай ҙа иң насары - бер-береңә булған битарафлыҡтыр. Күҙ алдына йәнә ҡаш өҫтөндәге шрамы булған ир килеп баҫты. Әгәр ҙә иғланда яҙылған маньяк һәм Сара күргән ир бер кеше булып сыҡһа, ул үҙенең битарафлығы менән кеше үлтереүсегә ярҙам итмәйме? Тейешле органдар тегенең шәхесен асыҡларға тейеш. Бының өсөн Сараның бер шылтыратыуы етә. Ҡатын ҡулына телефонын алды, төймәһенә баҫты. Ләкин бер секунд эсендә лә хәл иткес ваҡыт була. Миллисекунд. Тимәк, кемдер уға саҡ ҡына алдараҡ шылтыратты. Сара дисплейға күҙ һалды. Рәүзәт! Һөнәрҙәше битараф кеше түгел, бына шулай юҡ-юҡта шылтыратып, хәл белешеп тора. Кәйефе күтәрелгән Сара уға сюрприз эшләмәк булды һәм, Рәүзәт сәләм бирмәҫ элек өлгөрөп ҡалайым тип, әле генә күңеленән төшкән шиғри юлдарҙы уҡый башланы:

- Һатлыҡ йәнһең, һатлыҡ йәнһең, белмәгәнмен,
Ике йөҙлө икәнеңде һиҙмәгәнмен.
Дуҫым, тиеп, серҙәремде уртаҡ иттем,
Ә һин арттан ағыу тулы уҡтар аттың.

Тик уҡып бөтөргә өлгөрмәне, Рәүзәт уны бүлдерә-бүлдерә үҙ хәбәрен һөйләргә кереште. Сара башта бер нәмә лә аңламаны. Шунан бер заман ҡулынан саҡ трубкаһын төшөрөп ебәрмәне.
- Сара, туҡта! Сара, мине ғәйепләмә. Һинең алда бер ниндәй ғәйебем юҡ. Ғирфан Рәсүлевич үҙе һинең турала һорашты. Мин фекеремде генә әйттем. Бер ниндәй ҙә насар уйҙан әйтмәнем...
Сара телефонын һүндерҙе һәм күҙҙәре даһрайған килеш ултыра төштө. Әле яңғыраған һүҙҙәр һаман аңына барып етмәне. Бер минуттан тамаҡ төбөнән ухылдаған өн сыҡты. Рәүзәт! Тап ошо кешегә ул бөтөн серҙәрен аса торғайны. Тап ошо кешегә редакцияла булған һәр хәл-ваҡиғаға үҙ мөнәсәбәтен йәшермәй һөйләй торғайны. Тимәк, баш мөхәррирҙең ҡарашы үҙгәрә барыуы Сараның үткер тәнҡит мәҡәләләре яҙыуына ғына бәйле булмаған. Ауыҙынан сыҡҡан һәр һүҙе уға барып етеп торған. Сара эҫеле-һыуыҡлы булып китте. Ғирфан Рәсүлевичтың эшкә саҡырғанын да Рәүзәткә сер итеп кенә әйткәйне. Һәм бына һөнәрҙәшенә шиғырын уҡып бөтөргә лә өлгөрмәне, шеш һытылды... Сейле-бешле булһа ла, юҡҡа ғына яҙылмаған икән. Рифмаға һалынған юлдар, ысынлап та, ике йөҙлө дуҫты фашларға ярҙам итте.

Юҡ,ҡурҡыныс түгел миңә һатлыҡ дуҫым,
Мин көслөмөн хаҡ намыҫым, иман менән,
Йоҡмай миңә бысраҡ һүҙең, яуыз уйың,
Киләсәккә бағам ҙур ышаныс менән.
Иң яманы - бер-береңдең йәнен ҡыйыу,
Беҙҙең бурыс был донъяла - әҙәм булыу.
Күңелдәге яҡтылыҡты ергә һибеү,
Ауырлыҡтар килгән саҡта бергә булыу.

Аҙаҡҡы дүрт юллығы өсөн яҙылғайны был шиғыр. Кеше үлтереүселәр тураһында уйланып, әрнеп яҙғайны Сара. Ҡаш араһында яра эҙе булған әҙәм тынғылыҡ бирмәгәнгә. Ә бит был шиғырында Сара алдашманы - кеше үлтереүсе әҙәм күпкә ҡурҡыныс. Байтаҡ йылдар бергә ултырып эшләгән һөнәрҙәше уны үҙенә тип ҡабул итте. Сара йәнә ҡулына телефонын алды. Полицияға шылтыратырға кәрәк, бәлки, улар эҙләгән кеше Еңеү урамындағы ике ҡатлы йортта йәшенеп яталыр? Туҡта, үҙенең дә күптән Трофимычты күргәне юҡ. Бәлки, башта ҡарт янына барып килергәлер? Тормошта ыңғай һәм кире геройҙар бар. Трофимычҡа ҡарата икеһен дә әйтергә була. Эйе, тик ошо ҡарт ярҙамында Сара цехҡа инеп, кәрәкле документтарҙы эләктерә алды. Тап уның ярҙамында кеше ғүмере менән "шаярған" араҡы яһаусылар шайкаһын фашлай алдылар. Ундайҙар һәр саҡ күләгәлә. Улар тураһында берәү ҙә белмәй. Улар маҡтауға, иғтибарға мохтаж да түгелдәр. Улар рәхмәт әйтеүҙе лә көтмәйҙәр. Ләкин улар бар. Әгәр ҙә Сара хәҙер Трофимыч янына бара икән, һис шикһеҙ, маңлайына тамға һалынған кешекәй тураһында ниндәй ҙә булһа мәғлүмәт ишетәсәк, тимәк, күңелдә тыуған һорауҙарға асыҡлыҡ индерәсәк. Сара сумкаһын ҡулына алды һәм ихатаға сыҡты. Ҡаршыла - ике автомобиль. Ҡатын "Тойота"ға ҡарап торҙо. Рауилдың: "Был ҡәйнәмде йөрөтә торған машина була инде", - тигәнен иҫенә төшөрөп, йылмайып ҡуйҙы һәм мажаралар яратҡан "Лада"һына табан атланы. Сөләймәнгә тип нәҙерләнгән был иҫке тимер аттың хужабикәнән айырылғыһы килмәй. Кейәү Шамунға алып ҡайтманы. "Сөләймән бер сығып ҡараған мәлендә генә лә асҡысын юғалтып инде. Шул арҡала нисәмә кешене бәләгә тарыта яҙҙы. Ҡотортмайыҡ. Беҙҙең малай үҙенә ҡыйбатлы тәтәй ҡарағансы, ана, уҡыуы менән булышһын," - тине кейәүе.
"Бер нәмәне лә онотоп ҡалдырманыммы?" Ҡатын кеҫәһендәге газ баллонына тиклем барланы. "Нимәнелер онотҡан кеүекменсе. Башың үҙ урынындамы, Сара? Урынында! Бәй, шулай булғас, ҡуҙғалырға ваҡыт!"
Сара "Лада"һына инеп ултырҙы, рулде йәтешләп тотто.
- Йә, Лада әхирәт, яңы... - ул туҡтап ҡалды.
"Яңы эҙләнеүҙәргә", тиергәме? Әллә "яңы мажараларға" тиһә, дөрөҫөрәкме? Бәй, бер һүҙ бар бит! Ул хатта брендҡа әйләнеп бара шикелле. Хәйер, мода ла тиҙ үҙгәреүсән.
- Алға!
Был мәлдә оҙаҡ дауаханала ятып, операция үткәреп, сәләмәтләнеп эшкә сыҡҡан Ғирфан Рәсүлевич секретары Нәйрәгә эш ҡуша ине.
- Сара Ғәбитоваға шылтырат. Килеп етһен.
Нәйрә күҙҙәрен селт-селт йомоп алды.
- Ғирфан Рәсүлевич, уға, һеҙ Сараны эшкә алмайһығыҙ икән, тигән хәбәр еткергәндәр. Кемдер һеҙгә Сара Наил ҡыҙы тураһында яманлап әйткән, имеш...
- Бәй, һәр әйтеүсенең фекерен тыңлап, баш ҡағып ултырһам, мин нишләп баш мөхәррир булырға тейешмен? Үҙ фекерем юҡмы әллә минең? Шылтырат.
Нәйрә, баш ҡаға-ҡаға сәбәләнеп, Сараға шылтыратырға тотондо. Тик яуап биреүсе генә булманы. "Нимәнелер онотҡан кеүекменсе", тигәйне Сара, ә телефоны өйөндә тороп ҡалғаны уның башына ла инеп сыҡманы. Телефон туҡтауһыҙ шылтыраны ла, шылтыраны.

(Аҙағы.
Башы 2020 йылдың 47-се һанында).

КИРЕ СЫҒЫРҒА