Ир өндәшмәне. Иоланта шым ғына хушлашып ҡайтып китте. Мир бер нөктәгә төбәлгән килеш ултырып ҡалды.
Йәнә осрашырға насип булды уларға. Иртәгәһенә Магдебургтан Берлинға китергә тейештәр ине. Төшкө аштан һуң йыйынырға ярты сәғәт ваҡыт бирелде. Ҡабаланып үҙенең бүлмәһенә ингән Мирҙы Иоланта ҡаршы алды.
- Ғәфү ит, Мир, мин рөхсәтһеҙ индем, - тине ул ишек төбөндә ҡаршылап.
- Ҡурҡыныс түгел. Хушлаша ла алмай китәм тип уйлағайным. Яҡшы булған, - тине Мир ултырғыс тәҡдим итеп. Үҙе ҡатындың ҡаршыһына ултырҙы.
- Мин яңғыҙ түгел, - тип ҡарашы менән төпкә ымланы Иоланта. Шунда ғына Мир тәҙрә яңағына һөйәлеп баҫып торған ҡыҙҙы шәйләне, һаулыҡ һорашты. Ҡыҙ баш ҡағып ҡына яуап бирҙе. - Ҡара әле, берәйһенә оҡшамағанмы?
Был көтөлмәгән һорауға аптырап, Мир ҡыҙға иғтибарлап күҙ атты. Иолантанан күпкә оҙон, киң генә яурынлы, һомғол буйлы һылыу ҡыҙ. Ҡара сәстәре яурынына һибелгән, зәңгәр күҙле, ҡара ҡашлы, ҡара керпекле. Ирендәре ҡалын, үсеккән баланыҡы кеүек бүлтәйеп тора.
- Кемгәлер оҡшаған кеүек. Тик һиңә түгел, - тине Мир. - Ҡайҙалыр күргәндәй булам.
- Оҡшамаһа ла, минең ҡыҙым. Дөрөҫөрәге, һинең менән минең ҡыҙым. Мин тәүҙә өндәшмәҫкә уйлағайным. Аҙаҡ әйтергә ҡарар иттем, һин белергә тейеш. Таныш бул, ҡыҙым, атайың менән. Минең яратҡан башҡортом... ошо инде.
Ҡыҙ Мирға яҡын килеп, ҡулын һондо. Мир ҡыҙҙың усын ҡулдарына алып, оҙаҡ ҡына ҡыҫып торҙо, күҙҙәренә ҡараны. Таныш һыҙаттар эҙләне. Бәй, кемгәлер оҡшаған тигәне үҙе лә баһа! Шундай уҡ күҙҙәр, ҡаштар, танау, ирендәр, сәстәр... Үҙенең йәш сағы ҡарап тора ла баһа! Мирҙың күҙ алдына үҙенең өлкән ҡыҙы килеп баҫты, ул да һуйған да ҡаплаған атаһы. Был ҡыҙ менән икеһен бергә ҡуйһаң, игеҙәк кеүек булырҙар ине! Тик был саҡ ҡына буйға оҙонораҡ буғай.
- Матур ҡыҙ... Исемең кем? - тине ир һуҙыңҡырап.
- Исемен дә һинекенә оҡшатып ҡуштым, - тип ҡыҙы өсөн яуап бирҙе әсәһе. - Мира. Мира уның исеме.
- Мира, - тип ҡабатланы атай кеше. Үҙенең эске кисерештәренә ҡолаҡ һалды, әммә тулҡынланыу ҙа, шатланыу ҙа тойманы. Ниндәйҙер битарафлыҡ. Өйҙә уның сәскә кеүек һылыу өс ҡыҙы көтә, бәлки, шуға ла күңеле өлпөлдәп китмәгәндер. Улың бар, тиһә, бәлки... Һәр бер атай кеүек Мир ҙа ул хаҡында хыялланды, әммә Аллаһы Тәғәлә ағаһына ике ул бирһә лә, Мирҙан малайҙы ҡыҙғанды, шикелле. Өс ҡыҙ, йәнә дүртенсегә бәпәй көтәләр. Уныһы кем булыр, билдәһеҙ... Етмәһә, бында дүртенсе ҡыҙы үҫеп еткән, имеш...
- Һин шат түгел, - тине осло күҙ Иоланта. - Аңлайым, ҡапыл әйттем. Шулай ҙа... Тағы бер тәҡдимем бар... Һин хәҙер хәрби һалдат түгел, бойороҡ үтәмәйһең... Бәлки, ҡалырһың беҙҙең янда? Бөтөн нәмәбеҙ бар, мохтажлыҡ кисермәйбеҙ. Ике ҡатлы өйөм, бөтә уңайлыҡтары бар. Һинән тик бер генә нәмә кәрәк - минең янда булыуың. Бәхетем өсөн һин генә етмәйһең, башҡорт!
- Был мөмкин түгел! - Мирҙың йәнә асыуы ҡабара башланы. - Һин белеп тораһың!
- Беләм. Ләкин... Минең дә бәхеткә хаҡым бар! Ҡыҙыңдың атайлы булырға хаҡы бар! Бер генә һүҙең етә - илселеккә барабыҙ! Һин политическое убежище һорайһың. Ҡыҙың барлығын әйтәһең, уның документы эргәбеҙҙә - Мира Мир ҡыҙы! Тағы нимә кәрәк? Һәм һин ирекле!
- Ошолай еңел генәме?
- Эйе! Эшләмәҫһең! Төрлө илдәргә сәйәхәткә йөрөрбөҙ! Франция, Италия, Америка, Испания... Ҡайҙа теләйһең, шунда!
- Еп-еңел! Ә намыҫ? Ә ғаиләм? Атайым? Тыуған ерем? Тыуған илемде һатырға тәҡдим итәһеңме?
- Ниңә һатырға? Ярат, һағын, ҡайтып кил... Барыһы ла мөмкин. Сөнки бында кеше ирекле! Һеҙҙәге кеүек түгел!
Тап ошо аҙаҡҡы "Һеҙҙәге кеүек түгел!" тигән һүҙ Мирҙың түҙемлегенең һуңғы тамсыһы булды, шикелле. Ул Иолантаны елтерәтеп ишеккә алып китте.
- Юҡ, бер ҡасан да һеҙҙәге кеүек булмаҫ! Мин совет кешеһе! - Ҡырт ҡына артына боролдо. - Һин дә, Мира, хуш!
Ҡабаланып ишекте асты һәм уларҙы этеп тигәндәй, ишекте кире япты.
- Бәхетле булығыҙ! Тик минһеҙ!
"Илемде һатырға! Атайым ҡан ҡойған илемде һатырға! Полячка булһа, йә фрнцуз, йә итальян, йә венгр... Бер хәл ... Немка! Немка өсөн илемде һатып, рәхәттә йәшәмәм!" - тип ҡысҡырҙы ул руссалап үҙ алдына...
Ҡайтыу юлы бик оҙон да, ауыр ҙа тойолдо Германия буйлап өс аҙналыҡ сәйәхәткә путевка бүләк ителгән алдынғы механизатор Мир Зиннәтуллинға. Уның күңелендәге хистәр бәрелеше үҙенең төп юғары нөктәһенә еткәйне...

Диләфрүз

Ә буласаҡ кәләше менән улар осраҡлы ғына тап килде. Әлеге лә баяғы военкоматҡа иҫәпкә тора алмай, әленән-әле район үҙәге юлын тапаған ваҡыт ине. Ҡотлоюлдан райүҙәккә саҡлы 20 саҡрымдай юл. Ҡайһы саҡ тәпәй туратлап, ҡайһы ваҡыт юлында осраған атлы кешеләргә ултырып йөрөнө кисәге өлкән сержант. Был көндө ауылдаш апайға тоғро килеп, икәүләп санаға егелгән ат менән юлландылар. Военком менән ҡаты-ҡаты һөйләшеүҙәр, унан архивҡа инеп эҙләнеүҙәр байтаҡ ваҡытты алды. Ҡайтҡанда осрашырға һөйләшкән ергә килһә, теге апай көтөп-көтөп ҡайтып киткән икән. Ҡышҡы көн - ҡыҫҡа көн шул, тиҙ генә күҙ бәйләнә, яҡтыла ҡайтып ҡалайым тигәндер инде. "Ярай, иртәгә лә көн бар, бер ыңғай архивта ла ҡаҙынырмын", - тип, Мир бигүк ҡайғырмай, туған тейешле кешеләргә ҡунырға юлланды. Әмәлгә ҡалғандай, улары күрше ауылға һуғым һуйышырға киткән булып сыҡты. Өйҙә уларҙың ҡыҙҙары, Мирҙан 3-4 йәшкә кесе һеңлеһе генә ине. Ул ағаһына йәһәтләп ултыртып сәй эсерҙе, кискелеккә аулаҡ өйгә әхирәттәрен саҡырыуын һөйләне.
- Мир ағай, һин килгәс, мин һине бер иптәш ҡыҙым менән таныштырайым әле. Һинең армияла төшкән фотоһүрәтеңде күреп, күҙе төшкәйне. Хәҙер саҡырып киләм, - тип сығып киткәйне, ул ҡыҙ өйҙә булмаған икән. Аптыранып, күңелһеҙләнеп ҡайтып килһә, йәнә бер таныш ҡыҙы осраған. Һеңлеһе үҙенең ни йомош менән йөрөүен, нимәгә кәйефе юҡлығын әйткәс, теге ҡыҙ:
- Уға ниңә бойоғорға? Унан башҡа ла ҡыҙҙар бөтмәгән. Әйҙә, минең менән таныштыр ағайыңды! - тип һалған.

(Дауамы. Башы 2022 йылдың 45-се һанында).
"Киске Өфө" гәзите, №1, 2023 йыл

КИРЕ СЫҒЫРҒА