ҺОРАУ: Нимә ул һеҙҙең өсөн милли кейем: рух сағылышымы, күңел ихтыяжымы, хәтирәме, әллә мода артынан ҡыуыу ғынамы?

-Милли кейем минең өсөн ошо аспекттарҙың һәр береһен үҙ эсенә алған ғәжәп күренеш. Ул, башҡа күпселек кейем-һалым кеүек, минең гардеробымдағы әйберҙәр йыйылмаһы ғына түгел, ә мәҙәни мираҫтың ысын хазинаһы, һәр элементы тәрән мәғәнә йөрөткән мәҙәни код.
Милли кейем кейгәндә, ысынлап та, мин ата-бабаларым менән айырым бер бәйләнеш тоям, әйтерһең дә, тәрән һәм рухи бер тылсымға ҡағылам. Бөгөнгө көндә милли кейем, уның элементтарын ҡулланыу, ысынлап та, модаға ныҡлап үтеп инде һәм был -бик яҡшы күренеш. Шулай ҙа шәхсән миңә милли кейем, милли орнаменттар һалып тегелгән заманса кейемдәр кейеү әлеге ваҡыт модаһына тура килергә тырышыу, замана модаһын хөрмәт итеү генә түгел, ул йән ихтыяжы, ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған рухи, мәҙәни, донъяуи байлыҡты һаҡлап ҡалыу һәм киләсәк быуындарға тапшырыу теләге лә.
Асылында ғәжәйеп көс ятҡан милли кейем һәр халыҡтың милли асылын һаҡлаусы, теге йәки был халыҡтың ҡыҙы икәнде билдәләгән символ да булып тора. Кейемдең һәр биҙәге, һәр детале үҙ тарихын һөйләй, ата-бабаларыбыҙҙың йолалары, ғөрөф-ғәҙәттәре һәм ышаныуҙары тураһында хәтер һаҡлай. Шулай уҡ милли кейемдең һәр бер сигеүендә, орнаментында һәм төҫтәр гаммаһында тотош дәүерҙәр, ата-бабаларыбыҙҙың донъяға ҡарашы, уларҙың матурлыҡ һәм гармония тураһындағы күҙаллауҙары "йәшеренгән". Ул замандың тере бәйләнеше, ул беҙгә хәҙерге донъяла үҙебеҙҙе юғалтмаҫҡа ярҙам итә.
Милли кейем кейеү - үҙ тамырҙарыңа, халҡыңдың мәҙәниәтенә хөрмәт күрһәтеү тигәнде аңлата. Был модаға эйәреү генә түгел, ә үҙенең сығанаҡтарын ҡәҙерләгән һәм был ҡиммәтте киләһе быуындарға тапшырырға теләгән кешенең аңлы һайлауы. Хәҙерге заманда, барыһы ла шул тиклем тиҙ үҙгәргән ваҡытта, милли ке-йем тотороҡлолоҡ маяғына, көс һәм илһам сығанағына әйләнә. Бигерәк тә милли кейемдең үҙенсәлекле образ булдырырға мөмкинлек биреүе әһәмиәтле, ул кешенең индивидуаллеген аса. Был үҙеңдең тамырҙарың менән бәйләнеште юғалтмаҫҡа, халҡыңдың традицияларын һаҡларға һәм үҙең йәшәгән ваҡыт менән үткәнде берләштерергә ярҙам итеүсе сығанаҡ та булып тора.
Шулай итеп, милли кейем - ул халыҡ рухының сағылышы ла, йән ихтыяжы ла, ата-бабалар тураһында хәтер ҙә, үҙеңде күрһәтеү ысулы ла. Ул беҙгә, даими үҙгәреүсән донъяла, үҙебеҙ булып ҡалырға ярҙам итә.
Милли кейем тураһында уйланыуҙы дауам итеп, уның үҙенсәлекле социаль код булыуын да билдәләп үтер инем. Уның буйынса кешенең билдәле бер халыҡҡа ҡарауын ғына түгел, ә уның социаль статусын, ғаилә хәлен, йәшен билдәләргә мөмкин бит инде. Милли кейем теле - теге йәки был этностың һәр вәкиленә аңлайышлы универсаль тел булып тора.
Хәҙерге заманда милли кейем яңы яңғыраш ала. Ул традицион костюмдың элементы ғына түгел, ә классик моделдәрҙең уникаль заманса интерпретацияларын булдырыусы дизайнерҙар өсөн илһам сығанағы ла. Был мәҙәни мираҫты һаҡлап ҡалырға мөмкинлек бирә, шул уҡ ваҡытта уны йәш быуын өсөн актуаль итә.
Милли кейем байрамы көндәре айырыуса әһәмиәткә эйә була бара, сөнки кешеләр ата-әсәләренән һәм олатай-өләсәйҙәрҙән мираҫ итеп бирелгән, быуындан-быуынға күсеп килгән иң яҡшы костюмдарын кейә. Был мәлдәрҙә бер-нисә быуындың бергә йыйылып, ҡабатланмаҫ берҙәмлек һәм күсәгилешлек атмосфераһын булдырыуы айырыуса ныҡ һиҙелә һәм күренә. Милли кейем шулай уҡ кешегә үҙенең үҙенсәлекле стилен табырға ярҙам иткән сығанаҡ булып та тора. Хәҙер күптәр үҙҙәренең гардеробында милли кейем элементтары менән тегелгән кейемгә урын биреп, үҙҙәренең эске донъяһын, донъяуи ҡиммәттәрен һәм донъяға ҡарашын сағылдырған ҡабатланмаҫ образ тыуҙыра.
Бынан тыш, милли кейем - глобалләшеү дәүерендә мәҙәни үҙенсәлекте һаҡлауҙың ҡеүәтле ҡоралы. Ул төрлө быуын кешеләренә уртаҡ тел табырға, йолалар, ғөрөф-ғәҙәттәр һәм инаныуҙар тураһында белем бирергә ярҙам итә. Был йәһәттән милли кейем үткән һәм киләсәк араһында күпер булып тора, быуындарҙы берҙәм мәҙәни киңлектә тоташтыра.
Һәм, ниһайәт, милли кейем - үҙ халҡы өсөн илһам һәм ғорурлыҡ сығанағы. Матур милли кейемдәге кешене күргәс, был уның мәҙәниәтенә, традицияларҙы һаҡлап ҡалыу һәм тапшырыу һайлауына хөрмәт тойғоһо тыуҙыра. Милли кейем - был донъяла көн дә булып торған үҙгәрештәргә ҡарамаҫтан, үҙгәрешһеҙ ҡалған нәмәләр барлығын символлаштыра. Шулай итеп, милли кейем - ул рухи, мәҙәни, социаль һәм эстетик башланғыстарҙы берләштергән, халыҡ аҡылының һәм ижадының ысын хазинаһына әйләнгән күп яҡлы күренеш.

Әминә ҒӘЛИУЛЛИНА,
шәхси эшҡыуар.
Ағиҙел ҡалаһы.
"Киске Өфө" гәзите, №15, 18 - 24 апрель 2025 йыл

КИРЕ СЫҒЫРҒА