Бөгөнгө заманда башҡорт милли театрының йылдар дауамында формалашҡан бөйөк традицияларын һаҡлау мөмкинме, әллә ҡайһы бер нәмәләрҙән баш тартырға ла тура киләме?
Азат ЙЫҺАНШИН, Салауат дәүләт башҡорт драма театры директоры: Һәр заман, һис шикһеҙ, үҙенең ҡанундарын да көсләп таға, шуға ла кисәге тамашасыны ҡыҙыҡһындырған нәмәләр бөгөнгө тамашасы өсөн ҡыҙыҡ булмауы ла ихтимал кеүек. Әммә башҡорт театры электән романтик йүнәлешле, хис-тойғоға бай булыуы менән айырылып тора. Хәҙерге көндә Европа, Рәсәйҙең көнбайыш өлөшө, шул уҡ Мәскәү, Санкт-Петербург театрҙарын алып ҡараһаҡ, улар романтиканы күптән онотҡан.
Шуға ла уларҙың театр тәнҡитселәре, милләтегеҙгә хас ошо сифатты һаҡлағыҙ, тип әйтеүҙән арымай. Хис-тойғоларға ҡоролған, кеше тәбиғәтенең асылын күрһәтергә ынтылған, рух башланғысын художестволы һүҙ менән тоташтырған театр ихласлығы менән тамашасының һөйөүен яулай ҙа инде.
Башҡорт драматургияһының "Алтын фонды"н тәшкил иткән бөтөн әҫәрҙәр ҙә милли театрҙа булырға тейештер ул. Шул уҡ ваҡытта милли театрҙың үҙ ҡаҙанында ғына ҡайнауы ла дөрөҫ түгел. Сит ил драматургтарының бөйөк әҫәрҙәрен дә онотмаҫҡа тейешбеҙ. Минең шәхсән үҙемә Корея пьесалары, уларҙың фәлсәфәһе оҡшай. Донъяла башҡа халыҡтар ҙа йәшәй, уларҙың да мәҙәниәте, донъяға фәлсәфәүи ҡарашы бар. Әлбиттә, мәңгелек ҡиммәттәр бөтөн халыҡтар өсөн дә бер, сөнки беҙ барыбыҙ ҙа Аллаһы Тәғәләнең ҡурсыуында. Үҙ-үҙенә генә бикләнгән милләт үҫештән туҡтай.
Йырлы, бейеүле пьесаларға халыҡ байрамға йөрөгән кеүек йөрөй. Шул уҡ "Ҡоҙаса"ны ғына алайыҡ. Б. Бикбай менән З. Исмәғилевтың был әҫәрен күпме генә ҡараһаң да, ялҡытмай. Ни эшләп хәҙерге драматургтар ошондай әйберҙәр яҙмай икән, тип гел уйлай инем, яңыраҡ М. Багаевтың "Аҡса - бер муҡса" тигән пьесаһын уҡыным, ул тап ошо байрам кәйефе тыуҙыра торған әҫәр яҙған. Комедияны еңел-елпе жанр, тип ҡарарға ярамай, билдәле булыуынса, драмаһыҙ бер комедия ла булмай. Унан һуң, үҙ-үҙеңә ирония менән ҡарай белеү - рухи үҫештең иң дөрөҫ юлы һәм ысулы. Халҡыбыҙға моң тәбиғәттән бирелгән, шуға ла музыкаль комедиялар һәр ваҡытта ла тамашасыны үҙенә ылыҡтыра. Республикала күптән Музыкаль комедия театры асырға ваҡыт.
Йыш ҡына театрҙарҙы ябайлыҡта ғәйепләп, милли театр үҫергә, Европа театр сәнғәте кимәленә күтәрелергә, халыҡты тәрбиәләргә тейеш, тиһәләр ҙә, халыҡҡа, уның тәбиғи асылына ҡаршы барып булмай. Ошо ябайлыҡ, ихласлыҡ башҡорт театрының нигеҙен тәшкил итеүен онотмайыҡ. Беҙ, башҡорттар, ошо сифаттарыбыҙ менән яҡшыбыҙ, шуның менән башҡаларҙан айырылып торабыҙ, беҙҙе башҡалар ошолай булғаныбыҙ өсөн ярата. Башҡорт театрҙары бөгөнгө заманда ла ошо хәҡиҡәткә, тимәк, үҙ асылына тоғро әле.
КИРЕ СЫҒЫРҒА