(Эссе) Яҡынса б.э.т. 576 - 496 йылдарҙа йәшәгән Пифагор кем булған һуң? Уның исеме мәктәп фольклорына ла инеп киткән бит әле: "Пифагорҙың ыштаны барса яҡтан тип-тигеҙ" (бында һүҙ ике катеты тигеҙ булған тура мөйөшлө өсмөйөш өсөн а2 + b2 = с2 формулаһын квадрат фигуралары төшөрөп иҫбатлау хаҡында бара). Тик шуныһы ҡыҙыҡтыр: б.э.т. Европа халыҡтары скифтар тегеп кейгән ыштан хаҡында бер ни ҙә белмәгән. Хәҙерге заманда уның исеме менән аталған теореманы урта мәктәптә уҡыған һәр бала белгән хәлдә лә, бынан 2 500 йылдар әүәлерәк йәшәгән бөйөк математик, барса йыһанды һандар гармонияһы менән аңлатырға ынтылған антик донъя философы хаҡында мәғлүмәттәр бик наҡыҫ.

Һуғыш күп ҡорбандар талап итә. Иң аҫылдар, иң батырҙар арабыҙҙан китте, һәр яуҙан һуң беҙҙең үҫеш оҙаҡ йылдарға туҡталды, тормош гел артҡа тәгәрәне. Ҡалаларыбыҙ, ауылдарыбыҙ бушаны. Бушаған урындарға ҡунаҡтар өҫтәлде. Яңынан аяҡҡа баҫыр өсөн ваҡыт кәрәк ине. Ә ваҡыт беҙҙең файҙаға булмай сыҡты... Ваҡытты бүтәндәр файҙаланды. Беҙ быны бик һуңлап аңланыҡ, сөнки тәү ҡарамаҡҡа илебеҙҙә яңы мөнәсәбәт барлыҡҡа килгәне һиҙелмәй ине. Ҡунаҡтарыбыҙ, элеккесә, беҙҙе йылмайып ҡаршыланы, элеккесә ихтирамын белдереп баш эйҙе.

Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Урал Мортазин Башҡорт дәүләт университетының математика факультетын тамамлай һәм хеҙмәт юлын фән өлкәһендә башлай. Ғалим булыр кешене беҙ күп йылдар инде бейеүсе, сәхнә йондоҙо тип беләбеҙ. Сибай дәүләт филармонияһының "Сибай", Ф. Ғәскәров исемендәге Дәүләт академия халыҡ бейеүҙәре ансамблдәрендә, Х. Әхмәтов исемендәге Башҡорт дәүләт филармонияһында эшләй ул. 2004 йылда үткән беренсе "Салауат йыйыны"нда Салауат Юлаев ролен башҡара. Рәсәй кинотеатрҙары экрандарына быйыл 30 ғинуарҙа сыҡҡан "Уҫал ҡала" ("Злой город") фильмында массовкала ҡатнашып, ул үҙен ижадтың башҡа өлкәһендә лә һынап ҡарай.

(Генерал-майор И.В. Чернов яҙмаларынан)

Генерал Владимир Афанасьевич Обручев
(1842 - 1851 йылдарҙа Ырымбур губернаторы булған)

Обручев шәхси тормошонда бик һаран кеше була. Бер саҡ ул масленица байрамына һайлап саҡырылған интеллигенция вәкилдәрен Николаев урамы буйлап тау битенән санала шыуҙырып күңел астырыу маҡсатында сана-кәмә яһатырға ҡуша. Кәмәне уның йорто янына алып килгәс, оҫталарға түләр өсөн икеме, өсмө һум (тиндәре менән) аҡса етмәүе хаҡында белдерәләр. Обручев ошо сумманы баҡыр тиндәренә тиклем үҙе иҫәпләп бирә.

Рәсәйҙә 2025 йылдың 1 мартынан шәхси торлаҡ төҙөү һәм баҡсасылыҡ өсөн бирелгән ер участкаларын файҙаланыуға ҡағылышлы ҡануниәткә үҙгәрештәр көсөнә инә. Үҙгәрештәр ерҙе файҙаланыуҙың һөҙөмтәлелеген арттырыуға йүнәлтелгән, ти Росреестрҙың Башҡортостан буйынса идаралығы етәксеһе Петр Клец.

Сәйәси мәғлүмәт үҙәгенең "Рәсәй төбәктәрен Махсус хәрби операцияға йәлеп итеү" тип аталған докладында ил төбәктәренең МХО-ға ярҙам итеү буйынса әүҙемлеге баһалана. Унда иң әүҙемдәр рейтингына 15 төбәк индерелгән. Лидерҙар иһә - Мәскәү һәм Мәскәү өлкәһе, Санкт-Петербург һәм Ленинград өлкәһе, Башҡортостан.
РФ Дәүләт Думаһы депутаты Зариф Закир улы Байғусҡаров республикабыҙҙың шундай юғары баһа алыуы айҡанлы үҙ фекерен еткерә:

Рәсәй армияһы 10 мартта Курск өлкәһендә киң ҡолас һөжүмгә күсте һәм бындағы иң ҙур тораҡ пункт - Суджаны штурмлай башланы. Һуңғы ике көн эсендә Рәсәй яугирҙары ете тораҡ пунктын азат итеп, Суджа сигендәге шәхси секторҙа алыша.

Ғүмер кискән һайын, күпте күрәһең, күпте кисерәһең. Бөтә кешенең дә яҙмышы бер төрлө уңышлы, йәки бер төрлө әсе булмай. Башлыса үҙебеҙ һайлайбыҙ тормош юлын. Кеше йә күнеп, йә көрәшеп йәшәй, күп ваҡыт ҡылған эшен, яһаған аҙымын дөрөҫ тип таба. Йәшлектә бер кем дә, мин дөрөҫ эшләйемме икән, тигән уйға батып ултырмай, ә хистәрен, йөрәк ҡушыуын тыңлап ғәмәл ҡыла. Был тормошта байтаҡ йәшәгән кеше булараҡ, милләтемдең аҫыл ҡыҙҙарына һәм егеттәренә ошо юҫыҡта әйтер һүҙем бар.

Ейәнсура районының Иҫәнғол ауылынан Әмир Мәһәҙиев исемле малай йыйған аҡсаһын Махсус хәрби операция яугирҙарына тапшырған. Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров социаль селтәрҙәге сәхифәһендә һигеҙ йәшлек яҡташыбыҙҙың изге ғәмәле тураһында яҙа.

Мәжит Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры сәхнәһендә 21 мартта Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы Рәзифә Динмөхәмәтованың күркәм юбилейы айҡанлы Салауат Әбүзәровтың пьесаһы буйынса ҡуйылған "Хыялый" лирик комедияһы (режиссеры - Арыҫлан Йәнбәков) күрһәтеләсәк. Актриса был спектаклдә ауылға табип булып эшкә килгән һылыу ҡыҙ - Йондоҙ ролендә сығыш яһай.

Наҙлы миҙгелдең тәүге көндәрен Халыҡ-ара ҡатын-ҡыҙҙар көнө илаһи матурлыҡ менән балҡыта. Был көн һөйөү, гүзәллек, хәстәрлек, нәфислек һәм йән изгелеге кеүек саф сифаттар һәм тойғолар менән һуғарылған. Ошо күркәм байрам уңайынан заман егеттәре заман ҡыҙҙары тураһында ниндәй фекер йөрөтә икәнен белештек:

Тормош үтә ябай бер сюжетҡа ҡоролған - ул да булһа, изгелек менән яуызлыҡтың көрәше. Яҙмышыбыҙ маңлайыбыҙға яҙылғас, шул сюжеттың ҡатмарлы бормалары араһында дөрөҫ юлдан яҙмаҫ өсөн беҙгә һайлау мөмкинлеге бирелгән - ожмахҡа илтер юлдан бараһыңмы, тамуҡҡа илтеренәнме - уныһы һинең эш. Шуға ла беҙгә аҙашмаҫ өсөн өлгө кәрәк. Улары күктән төшмәй, эргәбеҙҙә йөрөй. Сибай ҡалаһындағы "Башмаркет" магазиндар селтәре етәксеһе Зифа Нәдип ҡыҙы ЯҠУПОВА менән һөйләшкәндә, ул ана шундай өлгөләрҙең береһелер, тип уйланылды.

Белорет ҡалаһының әүҙем йәмәғәт эшмәкәре, тынғыһыҙ ирекмән, йомарт бағыусы, уңышлы эшҡыуар, үҙе тирәләй матурлыҡ һәм уңайлылыҡ булдырыусы рухлы замандашыбыҙ Резеда Рифғәт ҡыҙы СӘЙҘӘРОВА менән һөйләшәбеҙ.

Резеда Рифғәт ҡыҙы, эшҡыуарлыҡ эшмәкәрлегегеҙ һеҙҙе йәмәғәтсе лә, ирекмән дә итә, шулай бит? Шуға ла тәүҙә был юлдың ҡасан, нисек башланыуына ҡыҫҡаса байҡау яһайыҡ әле. Был өлкәлә уңышҡа өлгәшеүҙең сере нимәлә, тип билдәләр инегеҙ?

Тиңдәшем, башын түбән эйеп, кире урынына ултырҙы. Самаһыҙ йәл тойолһа ла уны яҡлап һүҙ әйтергә, ер өсөн килмәгәнемде аңлатырға ҡыйманым. Мин бындағы ҡанундар менән таныш түгел, тимәк...
Алып батыр кемгәлер эйәге менән ымланы. Бәй-бәй, был ни хәл, батмусҡа оло сусҡа башы һалған әҙәм миңә табан килә түгелме?
Бер нисә минуттан мин күҙҙәремде сылт-сылт йомған килеш батмус тотоп тора инем инде. Батмусты өҫтәлгә ҡуям. Өҫтәлдәге ризыҡ-ниғмәттәр күҙгә салына. Бешерелгән, ҡурылған, арҡыры ла буй һалынған сусҡалар!
- Ҡап, өҙөп ҡап! - ти кемдер.

Яҙыусы- шағирҙар, ғөмүмән, ижадсылар Өфөлә генә йәшәмәй, улар республиканың һәр районында, һәр ауылында донъя көтә. Байрам алдынан Шиғриәт күгендәге йондоҙҙарыбыҙ: Ишембайҙан - Ғәлиә Кәлимуллина, Ҡырмыҫҡалынан - Фирүзә Абдуллина, Стәрлетамаҡтан - Рита Фәтҡуллина, Бөрйәндән Айһылыу Ғарифуллина менән ситтән тороп диалог ҡорҙоҡ. Һүҙ - уларға.

(Генерал-майор И.В. Чернов яҙмаларынан)

Генерал Владимир Афанасьевич Обручев
(1842 - 1851 йылдарҙа Ырымбур губернаторы булған)

Генерал Обручевтың төбәк менән идара итеү буйынса билдәле бер программаһы булмай. Уның төбәкте үҫтереү һәм яҡшыртыу маҡсатында ойошторолған барса сараларын осраҡлы тип әйтеп була. Төбәк медицина йәһәтенән дә ярлы ине, станицаларҙа медиктар бөтөнләйгә булманы, әммә ошондай әһәмиәтле етешһеҙлеккә иғтибар ителмәне.

Фани донъябыҙҙы ике башланғыстан - ата һәм инә затлы тереклектәрҙән башҡа күҙ алдына ла килтереп булмай. Был - ерҙә хасил булған һәм күпләп таралып киткән йән эйәләренең күпселеген юҡҡа сығармау мөмкинлеген биргән төп фактор. Ошо ике башланғыс хатта ки үҫемлектәр донъяһына ла хас бит...

Махсус хәрби операцияла ҡатнашыусылар өсөн "Башҡортостан геройҙары" кадрҙар проекты старт алды. Гәзит уҡыусыбыҙҙы маҡсаты МХО яугирҙары араһынан яңы быуын идарасылар әҙерләү булған программа тураһында фекерҙәр менән таныштырабыҙ.

Үткән аҙнала АҠШ президенты Дональд Трамп менән Киев режимы башлығы Владимир Зеленскийҙың осрашыуы йәмһеҙ янъял менән тамамланыуын ҡайһы бер эксперттар "50 йыл эсендә булмаған сәйәси цунами" тип атаны.

Бөгөн Рәсәйҙә меңәрләгән ғаилә Махсус хәрби операциянан ирҙәренең, улдарының, ағаларының, аталарының ҡайтыуын көтә. Был көтөү уларҙың көндәрен борсолоу һәм өмөт менән тултыра, ә оҙайлы айырылышыуҙар ғәҙәти йәшәү рәүешен үҙгәртә.
Балалары менән ҡалған һалдат ҡатындары - ғаиләләре өсөн ысын терәк. Хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашмаһалар ҙа, уларҙың көрәше лә әһәмиәтле. Был ҡатын-ҡыҙҙар ирҙәренә ярҙам йыя, бер-береһен хәстәрләй һәм балаларын тәрбиәләй. Улар ирҙәренә хаттар яҙа, кисерештәрен уртаҡлаша һәм уларҙың хоҡуҡтары өсөн көрәшә, иң ауыр ваҡытта ла ғаилә беренсе урында ҡалыуын иҫкәртә.