...Оҙон ҡырыҫ ҡышты саҡ сығып, миктәгән малдарын тиҙерәк йәшел үләнгә ҡушыр өсөн әле ер-һыу йүнләп кибеп бөтмәҫ элек үк Яйыҡ буйы туғайлыҡтарына йәйләүгә сыҡҡан ырыуҙың тирмәләренә сабып килеп еткән алһаҡсы егет, атының ауыҙлығын йыра тартып туҡтатты ла, уға төбәлгән ырыуҙаштарына "Киләләр! Йылғаға етеп киләләр. Бер биш йөҙләп самаһы булыр. Уңайлыраҡ кисеү эҙләйҙәр", - тип тыны ҡыҫылыуҙан саҡ-саҡ әйтә алды. Йыйылғандарҙың барыһы ла кемдәрҙең улар йәйләүенә табан етеп килгәнен яҡшы аңлай ине. Бығаса һис ишетелмәгән һәм күрелмәгән ниндәйҙер дошман ҡәбиләһенең яҡшы ҡоралланған атлы ғәскәре башҡорт иленә үтеп инеп, бына инде ай самаһылай эреле-ваҡлы ырыуҙарға һөжүм итеүе, уларға ни сәбәптәндер бер генә ырыуҙың да ҡаршылыҡ күрһәтә алмауы тураһындағы шомло хәбәр Яйыҡ буйҙарына ла килеп еткәйне. Үҙҙәренә ҡотолғоһоҙ оло бер һәләкәттең яҡынлашыуын аңлауҙан хасил булған тойғо ҡапыл һәр кемдең быуынын бушатты, ҡыҫҡа ғына мәлгә ауыр тынлыҡ урынлашты. Ләкин шул саҡ ырыуҙың йәш батыры Шәһиттең: "Бала-саға, ҡарт-ҡороно йәшерергә, ә ҡулына ҡорал тота алған һәр кем атҡа атланһын!" - тигән тауышы барыһын да ҡырмыҫҡа иләүендәй ҡуҙғытып ебәрҙе.

Был шәхесте ҡылыҡһырлаған иң төп сифаты хаҡында һүҙ алып барғанда, моғайын да, тормошҡа оптимистик ҡарашын, принципиаль фиҙаҡәрлеген билдәләргә мөмкин булыр ине. Был сифаттарының тәүгеһе халҡының тарихын тәрән белеүенән, уның көсөнә ышаныуҙан килһә, икенсеһе халҡыбыҙҙың рухи ҡеүәтен тойоуҙан, милләтебеҙҙең, республикабыҙҙың киләсәге өсөн яуаплылығынандыр. Күренекле дәүләт эшмәкәре, арҙаҡлы ил ағаһы, Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, Салауат Юлаев ордены кавалеры Хәләф Хәлфетдин улы ИШМОРАТОВ менән ҡорған әңгәмәбеҙҙә һүҙ уның бала сағы, мәктәп һәм хеҙмәт йылдары хаҡында барҙы.

(Генерал-майор И.В. Чернов яҙмаларынан)

Генерал Владимир Афанасьевич Обручев
(1842 - 1851 йылдарҙа Ырымбур губернаторы булған)

Рокоссовский ҙа, Перовский китеү менән үк, биләгән посын ҡалдыра, штаб начальнигы итеп элекке канцелярия башлығы полковник Середа ҡуйыла, әммә ул да Обручев менән уртаҡ тел таба алмай, китергә мәжбүр була. Унан һуң Александр Иванович Верегин килә, ул аҙаҡ казак ғәскәрҙәренең баш идаралығы начальнигы вазифаһында оҙаҡ йылдар эшләй; ул да губернатор менән һүҙгә килә һәм тиҙҙән китә.

Һүҙҙәренә тәрән мәғәнә һалып, "Мин - СССР-ҙа тыуған кеше", ти Ришат Рәшит улы Ҡыуатов үҙе тураһында. Уйлыға - уй, тигәндәй, шуның менән әңгәмәсем, ҡыҫҡа һәм теүәл итеп, тормошҡа, кешеләргә, тыуған еренә, Ватанына мөнәсәбәтен белдерә. Совет кешеһе - ул бит намыҫсан, яуаплы, дөйөм мәнфәғәтте үҙенекенән өҫтөн ҡуйған иленә тоғро зат, ысын гражданин.

РФ Дәүләт Думаһы депутаты Зариф Байғусҡаров - һайлаусыларының фекерен ишеткән, халҡыбыҙҙы борсоған мәсьәләләрҙе уңышлы хәл иткән, закондарҙы камиллаштырыуҙа һәм яңы проекттарҙы тормошҡа ашырыуҙа ҙур тырышлыҡ күрһәткән егәрле депутат, тынғыһыҙ шәхес ул. Уның йәмғиәттең төрлө өлкәһенә ҡағылышлы ҡануниәттәр инициативалары, социаль һәм иҡтисади проблемаларҙы хәл итеүгә йүнәлтелгән башланғыстары тураһында бер нисә миҫалға туҡталып үтәйек.

Евросоюз был көндәрҙә ҡаҙан кеүек ҡайнай һәм был "ҡаҙан"да береһенән-береһе үслерәк, ағыулыраҡ һәм аҡылһыҙыраҡ хөсөтсөлөк тигән яуыз план "бешә". 14-16 февралдә Германияның Мюнхен ҡалаһында хәүефһеҙлек буйынса булып үткән 61-се конференцияла 60 дәүләт һәм хөкүмәт башлығы, министрҙар, шул иҫәптән НАТО башлығы Марк Рютте, АҠШ-тың вице-президенты Джей Ди Вэнс, дәүләт секретары Марко Рубио, Евросовет башлыҡтары ҡатнашты. Рәсәйҙән унда делегация булманы.

23 февраль - Ватанды һаҡлаусылар көнө алдынан халҡыбыҙҙың бик күп тарихи сығанаҡтарҙа теркәлгән, уны бер кем дә инҡар итә алмаған боронғо һәм бай яугирлыҡ тарихы тураһында бер кәлимә еткерәйек әле уҡыусыларыбыҙға. Ҡабатлағандан доға иҫкермәй. Унан һуң, тарихи хәҡиҡәтте һәр йәш быуын өсөн ҡабатлап, иҫкә алып тороу фарыз.

Быйыл Башҡорт дәүләт университетының (хәҙер Өфө фән һәм технологиялар университеты) башҡорт теле факультеты ойошторолоуға - 95 йыл, башҡорт теле, шәрҡиәт һәм журналистика факультетына 35 йыл тулды. Ошо иҫтәлекле ваҡиғаларға арнап ойошторолған байрам алдынан факультетта бөгөн эшләп йөрөүсе бер нисә уҡытыусыға мөрәжәғәт иттек:

"Һуғыш эҙһеҙ үтмәй, йөрәктә йәрәхәттәре, яралары ҡала. Уларҙы тик ғаилә һәм тыуған яҡ ҡына дауалай ала". Иңенә 20 йылдан ашыу хәрби хеҙмәт һәм дүрт "ҡыҙыу" нөктә ваҡиғаларын йөкмәгән Әбйәлил районында йәшәүсе Илнур Ҡарабулатовтың фекере шулай.
Ул биология һәм химия уҡытыусыһы һөнәрен ала, әммә армияла хеҙмәт иткәндән һуң, Оборона министрлығы менән контракт төҙөй һәм шул ваҡыттан алып уның тормошо хәрби хеҙмәт менән тығыҙ бәйле. Абхазия, Ҡарабах, Сүриә... 2022 йылдың февралендә был исемлеккә Махсус хәрби операция ла инеп китә.

Халҡыбыҙ йолаларын тергеҙеүгә үҙҙәренең ҙур өлөшөн индергән районыбыҙ ағинәйҙәре, Өфөнән килгән ҡунаҡтар Убалар ауылына Әлмира Сәйетмырҙа ҡыҙы Юламанова етәкләгән "Мираҫ" ағинәйҙәр төркөмө ойошторған "Яулыҡ байрамы"на йыйылды.

Башҡортостандың халыҡ артисы Гөлфирә Сафиуллина быйыл бер түгел ике юбилейын билдәләй: ғүмер үрҙәрен артылыуына - илле, Өфө дәүләт сәнғәт институтын тамамлап, ижад ғүмерен башлауына утыҙ йыл. Сәхнә алиһәһе Гөлли Мөбәрәкова йыйған төркөмдә уҡыуын, Хөрмәт Үтәшев, Нурия Ирсаева, Рәфил Нәбиуллин кеүек Мастерҙарҙан сәхнә һабаҡтары алыуын яҙмыш бүләге тип иҫәпләй. Тәүге ролдәре - Р.Киплингтың "Маугли"һындағы инә бүре Ракша, П.Кальдерондың "Мөхәббәт менән шаярмайҙар" спектаклендә хеҙмәтсе ҡыҙ Инесса. Ошо ролдәре менән Салауат башҡорт дәүләт драма театры сәхнәһенә аяҡ баҫа. Һәр образы аша сәхнәнән тормош дәресе биреүсе актрисаны сәхнә тигән мөғжизәле донъя менән тоташтырған, шәхес итеп үҫтергән ҡиммәттәр хаҡында әңгәмәләштек.

Буранбай улы өсөн йәне өҙөлөр сиккә етеп ярһыған атай кешене артабан тынысландырырға тырышыу, киреһенсә, ярһытасағын тамам аңланы. Бындай саҡтарҙа ул һәр ваҡыт ундай кешенең урынына үҙен ҡуйып ҡарай. Ысынлап та, ошондай саҡта ни эшләр ине икән үҙе лә? Ныҡ ярҙам итә был хәләте. Шуға күрә ул Юлбарыҫты ыңғайына һыпырҙы.
- Эңер төшөүгә Верхнеурал яғына бергәләп ҡуҙғалырбыҙ, Юлбарыҫ ҡорҙашым, - шунан уландарына ишаралап, - Ҡыҙыл йылғаһына тиклем Ҡужәхмәт менән Баймөхәмәт беҙҙе оҙатып барыр, Ишмөхәмәт сәсәнгә лә һуғылырбыҙ...
- Килештек...

Танылған шағир Рәйес Түләк, үҙенең исемһеҙ бер шиғырын 1958-ҙә, 1959-ҙа, 1960-та тыуыусыларға бағышлап, шулай ти:
- Быуындаштар! - Илле һигеҙҙәр һәм
Илле туғыҙҙар һәм алтмыштар!
Заман бүлде беҙҙең яҙмыштарҙы,
Ҡап урталай бүлде, яртышар.
Теге(не)һенә күнеп бөткәйнек тә,
Быныһына күнеп булмай һис.
Беҙ яртышар социалистар хәҙер,
Беҙ яртышар хәҙер капиталист.
Һәр кемебеҙ барыбыҙ өсөн тинек,
Барыбыҙ берәү өсөн тинек беҙ,-
Алмаштырҙыҡ, гүйә, илебеҙҙе,
Һәм алмашты, гүйә, динебеҙ...

Ошо уҡ шиғырында Рәйестең:

Беҙҙең быуын тәңгәленән һынды
Тотош ҡоролош ил эсендә,
тигән юлдары ла бар. Бөгөн беҙ ошондай заман һынылыштары осоронда тыуған тағы бер әҙибә - танылған прозаик, журналист, Башҡортостандың атҡаҙанған матбуғат хеҙмәткәре, Ш. Бабич исемендәге Дәүләт йәштәр премияһы лауреаты, Мәхмүт Ҡашғари исемендәге хикәйәләр конкурсы лауреаты, Халыҡтар дуҫлығы ордены кавалеры Фәрзәнә АҠБУЛАТОВА менән әңгәмә ҡорабыҙ.

(Генерал-майор И.В. Чернов яҙмаларынан)

Граф В.А. Перовский

(1833-1842 йылдарҙа Ырымбур губернаторы булған).

Казактарҙы ошолай итеп бер-береһенән алыҫта ятҡан пункттарҙа урынлаштырыуҙың сәйәси һәм хәрби сәбәптәре бар ине: Башҡортостанда уҙған быуат дауамында һәм хатта 1803 - 1805 йылдарҙа хөкүмәткә ҡаршы ихтилалдар йыш сығып тора.

йәки Гәзит-журналдар уҡырға яратыуым мине әҙәбиәткә алып килде

"Әҙәбиәткә һөйөүегеҙ ҡасаныраҡ уянды, бала саҡтан яҙышаһығыҙмы, Хәлил ағай?" тип һорашҡылай бәғзеләр. Мәктәп балалары менән осрашыу мәлдәрендә, ғәҙәттә, өлкәнерәк синыф балалары шундайыраҡ һорау биреүсән. "Ҡартайып килгәндә генә яҙа башланым", тип, тураһын әйтһәң, бер аҙ уңайһыҙыраҡ та һымаҡ. Шуға күрә лә, бала саҡтан әҙәби әҫәрҙәр уҡырға яратҡаным хаҡында оҙағыраҡ итеп бәйәнләп, шунан ғына, инде бишенсе тиҫтәмә аяҡ баҫҡас, иң тәүге хикәйәмде, дөрөҫөрәге, повесымды ижад иткәнем тураһында һөйләп бирергә тырышам.

‭• Йәкшәмбе - 9 февраль көнөнөң төп яңылығы Владимир Путин менән Дональд Трамптың телефондан һөйләшеү факты булды. Дөрөҫ, "Интерфакс"ҡа һылтанып, Коммерсант.ру яҙып сығыуынса, Рәсәй Президентының матбуғат секретары Д.Песков ике ил президентының телефондан һөйләшеүен "булды" тип тә, "юҡ" тип тә әйтмәне. Һәр ваҡыттағыса, аныҡ ҡына аңлатма биреүҙән ялтанды. Дональд Трамп New York Post гәзитенә белдереүенсә иһә, Путин менән һөйләшеү булған һәм һүҙ Украина конфликтын көйләү хаҡында барған. Журналистарҙың аныҡлауҙы талап иткән һорауҙарына Трамп шулай уҡ өндәшмәй ҡалыуҙы хуп күргән. 10 февралдә Луизианаға эш сәфәрендә Трамп Рәсәй лидеры Владимир Путин менән "уңайлы бер ваҡытта" осрашыуға иҫәп тотоуын әйткән. РФ Дәүләт Думаһының халыҡ-ара эштәр буйынса комитеты рәйесе урынбаҫары Алексей Чепа белдереүенсә, ике президенттың телефон аша аралашыуына нигеҙләнеп, Трамп Зеленскийҙы Вашингтонға саҡыртып һөйләшергә ниәтләй, имеш.

Һәр заманда ил-йортҡа ауырлыҡ ишерелгәндә йә ниндәйҙер ҡатмарлы мәсьәләләрҙе хәл итергә кәрәк булғанда майҙанға зыялылар сыҡҡан. Уларҙың аҡылы, ялҡынлы телмәре яуға күтәргән, урынһыҙ сәбәләнеүҙәрҙән төңөлдөргән, ярһыуҙарҙы баҫҡан йә тоҡандырған. Бөгөнгө еңел булмаған осорҙа замандаш зыялыларҙың үҙ халҡына әйтер һүҙе ниндәй булыр?

Был турала бик күп яҙҙыҡ инде, әйтерһең дә, бөгөн башҡа мөһим проблемалар юҡ: эт темаһы менән ҡасандан бирле эт була әҙәм балалары. Ул ғына ла етмәй, хатта ки быйыл ғинуар урталарында Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтай һынлы Ҡоролтайҙа фатирҙа эт аҫрау буйынса... брифинг үткәрергә мәжбүр булдылар. Ғәҙәттә, көнүҙәк, мөһим мәсьәләләр буйынса ғына була торған был сараға эт мәсьәләһе менән мөрәжәғәт итергә нимә сәбәпсе булды һуң?

Өфө ҡалаһы хакимиәте башлығы Ратмир Мәүлиев журналистар менән матбуғат конференцияһы уҙғарҙы. Мэр иң тәүҙә ҡала хакимиәте бинаһында урынлашҡан Ситуация үҙәгенең баш ҡалабыҙҙың хәл-торошон ваҡытында белеп тороп, тейешле ҡарарҙар ҡабул итә алыу өсөн яңы мөмкинлектәр асыуы хаҡында һөйләп, оло экранда сағылдырылған ҡала күренештәренә, графиктар һәм диаграммаларға аңлатмалар бирҙе.

Был юлы Башҡортостандың атҡаҙанған артисы Гөлсөм БИКБУЛАТОВАға төбәнек өс һорауыбыҙҙы: