2000 йылдарҙа тыуған көнөмә рус телендә сыҡҡан Британия ҡоралдары энциклопедияһын бүләк иткәйнеләр. Башҡорт хәрби уҡ-яны (уҡ-йәйә) тураһында яҙылған битен асып тороп тапшырҙылар. Был мәҡәләлә башҡорт уҡ-яны донъялағы иң шәбе тиелгәйне!

2018 йыл һеҙҙең төбәк өсөн ниндәй ваҡиғалары, күренештәре менән иҫтә ҡаласаҡ?

Илдар НАФИҠОВ, Әбйәлил районы хакимиәте башлығы: Әбйәлил районында әүҙем, ихлас халыҡ йәшәй. Уларҙы бөгөнгө көндәге проблемалар ғына түгел, ә иртәгәһе көндөң ниндәй булыуы ла борсой. Ғөмүмән, беҙҙә халыҡ бер көн менән генә йәшәмәй. Һуңғы ваҡытта район халҡы үҙҙәрен борсоған мәсьәләләрҙе бигерәк тә әүҙем күтәреп сыға. Беҙ, үҙ сиратыбыҙҙа, уларға тиҙ арала һәм объектив яуап биреп, билдәләнгән мәсьәләләрҙе хәл итергә тырышабыҙ. Үткән йылда бөтә өлкәләрҙә лә әбйәлилдәр уңышлы эшмәкәрлек алып барҙы, райондың ныҡлы киләсәге өсөн һәр кем үҙ өлөшөн индерҙе. Ауыл хужалығы киң үҫешкән төбәк булараҡ, Әбйәлилдә төп иғтибарҙың береһе нәҡ ошо өлкәгә йүнәлтелә. Әммә шәхси хужалыҡтар, йәғни ауыл халҡы ла, эш юҡ, тип ултырмай, күпләп мал аҫрап, етеш тормошта йәшәй.

"Батька" ҡушаматы алған анархистар атаһы Нестор Махноның ғәскәре данлыҡлы Ҡыҙыл армияға ҡаршы тора алмай, бер-бер артлы еңелеүҙәргә дусар була. Ғәскәр эсендә паника башлана. "Ҡыҙыл машина" "Батька" ғәскәрен илдең бер мөйөшөнә һыйындыра. Анархистар, һанһыҙ яугирҙарын юғалтып, сигенә-сигенә барып, бәләкәй төркөмгә ҡалғас, бер ауылда туҡтап, татлы йоҡоға тала. Махно тоғро ҡатыны, анархия идеологы Агафья Кузьменко (туйҙарынан һуң Галина исемен ала) менән айырым йортҡа урынлаша. Таң һарыһында, йоҡоларының иң татлы мәлендә ауылға ҡыҙылдар көтмәгәндә һөжүм итә. Байтаҡ ҡына затлы мөлкәттәре булһа ла, Нестор пулемет таҫмалары һалынған йәшникте генә үҙе менән алырға өлгөрә.

Яңы йыл байрамының төп геройы Ҡыш бабай барыһының да - балаларҙың ғына түгел, өлкәндәрҙең дә яратҡан геройы. Ә актерҙар үҙҙәре яратамы икән донъялағы был йомарт һәм изге күңелле тылсымсы ролен? М. Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры актеры, Башҡортостандың атҡаҙанған артисы, Ҡыш бабай Хәким МОРТАЗИН менән ошо турала әңгәмәләшәбеҙ.

"Мин ауылым һәм ауылдаштарым хаҡында маҡтап һәм һоҡланып һөйләргә теләйем. Уларҙың шундай сәм һәм ғәм менән лайыҡлы йәшәргә, эскелектән ҡотолорға, йәш быуынды матур тәрбиәләп үҫтерергә ынтылыуын күрһәткем килә", - тине ауылында башҡарылған күп кенә мәртәбәле эштәр хаҡында фотоһүрәтләмәләр алып килгән Азат Хамматов.

Яңы йылды ҡаршылау - бөгөнгә тиклем килеп еткән иң боронғо ритуалдарҙың береһе, шуға күрә уны кешелектең тарихи байрамдары рәтенә индереп була. Был байрам нисек барлыҡҡа килгән һуң?

Гәзиттең 42-се һанында Хәлил Һөйөндөковтың "Атайыңа ошаҡлама!" тигән мәҡәләһен уҡып сығып, оҙаҡ ҡына уйланып йөрөнөм. Ул, әлбиттә, "Атайыңа ошаҡлашма" тип малайҙарға өндәшә. Ә ҡыҙҙарға ташлама яһай, уларға атайға арҡаланыу ярай, хатта кәрәк тә, ти.

Күптән түгел Учалы ҡалаһынан Гөлнур менән Илдар Исхаҡовтар ғаиләһе "Йыл ғаиләһе - 2018" Бөтөн Рәсәй конкурсының бүләкләү тантанаһында булып ҡайтты. "Йолаларҙы һаҡлаусы ғаилә" номинацияһында билдәләнде улар. Ошо матур еңеүҙәре менән ҡотлап, ғаилә башлығы Илдар Иршат улы менән әңгәмәләшеп алдыҡ.

Башҡортостандан дүрт уҡыусы 30 декабрҙә Малайзияның баш ҡалаһы Куала-Лампурҙа үткәреләсәк менталь арифметика (күңелдән хисапларға өйрәткән программа) буйынса халыҡ-ара олимпиадала Рәсәй командаһы составында ҡатнашыу хоҡуғын яуланы. Олимпиадала егерменән ашыу илдән 763 иң шәп хисапсы ҡатнашыуы көтөлә, Рәсәйҙән унда 37 уҡыусы барасаҡ.

Өфө - ҡунаҡсыл ҡала. Ҡышҡы каникулдарҙа ял итеү һәм күңел асыу өсөн тап баш ҡалабыҙҙы һайлаусылар һис яңылышмаясаҡ. Рәсәй туристары ла ҡалабыҙҙың был йәһәттән булған мөмкинлектәрен юғары баһалай. Өфө әлегә Санкт-Петербург һәм Екатеринбургтан ҡала өсөнсө урында тора. Баш ҡала хеҙмәттәре Яңы йыл байрамына һәм ҡышҡы каникулдарға әҙер - был аҙналағы ҡала округы хикимиәтендәге кәңәшмәлә лә һүҙ ошо хаҡта барҙы.

Мин ноябрь аҙағында Бешкәк ҡалаһында үткән III Халыҡ-ара төрки телле халыҡтарҙың традицион спорт уйындары симпозиумында ҡатнаштым. Унда донъяның төрлө төбәктәренән 135 делегат булды. Рәсәйҙе Алтай, Тыва, Хакас, Башҡортостан республикалары күрһәтте.

Гәзитебеҙҙе уҡыған, уға тоғро ҡалған барса дуҫтарыбыҙҙы Яңы йыл менән ҡотлайбыҙ. Беҙҙән һеҙгә шундай теләк: ғүмер буйы эҙләгән Хәҡиҡәтегеҙҙе табырға яҙһын. Беләбеҙ: һеҙҙең өсөн дә, беҙҙең өсөн дә ул Хәҡиҡәт - Уңыш, Бәхет, Һаулыҡ, Мөхәббәт, Именлек һынында. 2019 йылда Уңыш, Бәхет, Һаулыҡ, Мөхәббәт, Именлек һәр берегеҙҙең ишектәрен шаҡыһын, әйҙә.

Күптән түгел Сибайҙың "Сулпан" балалар театрында "Ҡанифа юлы" спектакленең премьераһы булды. Башҡортостандың 100 йыллығына арналған пьесаның авторы - драматург Сәрүәр Сурина, режиссеры - Зиннур Сөләймәнов. Спектаклгә үҙ өлөшөн индергән һәр кем - автор, режиссер, художество етәксеһе, актер, композитор, хореограф, яҡтыртыусы үҙ маҡсатына өлгәште - тамашасылар залдан битараф сыҡманы.

Ер яралыу тураһындағы бер һинд легендаһында һүрәтләнгәнсә, Аллаһы Тәғәлә ҡабырсаҡ яһап, уны диңгеҙ төбөнә төшөргән. Ҡабырсаҡ эсендәге йән эйәһенә шундай ҡыҙыҡһыҙ тормош бүләк ителгән: ул көн дә бер үк эште ҡабатлай - ҡабырсаҡты асып, бер аҙ диңгеҙ һыуы эсә лә, уны ҡабат ябып ҡуя.

Балан һүҙен ишеткәндә, бала саҡтың яҡты хәтирәләре иҫкә төшә, суйын сүлмәктә быҡтырылған балан күҙ алдына килә. Эйе, балан - ул беҙҙең бала саҡ ризығы. Табында ҡаҙы, ҡымыҙ, ҡорот, бал кеүек ризыҡтарыбыҙ менән бер рәттән урын алырға тейешле хан һыйына торошло милли ризыҡтарыбыҙҙың береһе һуңғы йылдарҙа, бигерәк тә йәштәр араһында, лайыҡһыҙ рәүештә онотолоп бара...

Варикоз - веналарҙың варикоз киңәйеүен халыҡ шулай тип йөрөтә. Сеймәләгән йомғаҡ шикелле ул. Ҡара ҡан тамыры төйөндәрен нисек "һүтергә"? Бик мәкерле һәм хәүефле был сирҙән нисек һаҡланырға? Уны дауалауҙа ниндәй ысулдар ысынлап та эшләй, ә ҡайһылары юҡ? Ошо һәм башҡа һорауҙарға ҡан тамырҙары хирургы, "Заманса флебология клиникаһы" табибы Илдар ӘХМӘТЙӘНОВ менән яуап эҙләйбеҙ.

Ошо көндәрҙә баш ҡалала Башҡорт телендә фекер алышыу (дебат) уйындарының финалы үтте, унда республиканың төрлө төбәктәренән 12 команда ҡатнашты.

Башҡортостан - иҫ китмәле тәбиғәт ҡомартҡылары иле. Мөһабәт тауҙар, ҡара урмандар, томбойоҡло күлдәр, шыуышып барған йыландай бормаланып аҡҡан йылғалар, сал ҡылғанлы далалар - бына ошо йәшәйешебеҙгә йәм өҫтәп, күңелдәрҙе нурландырып тороусы тәбиғәт күренештәренән башҡа тыуған яҡты күҙ алдына ла килтереп булмай. Һәр көйөлдө үҙ һаҙлығын маҡтар, тип әйтергә һис бер ерлек юҡтыр: Башҡортостаныбыҙға тәүләп килгән ҡунаҡтар беҙҙең тәбиғәт мөғжизәләре менән һоҡланмай булдыра алмай.

18 декабрҙә Башҡортостан Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров Өфөнөң "Торатау" Конгресс-холында Башҡортостан Республикаһы Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтайға Мөрәжәғәтнамә менән сығыш яһаны.

Радий Фәрит улы Мөрәжәғәтнамәнең Дәүләт Йыйылышы - Ҡоролтай депутаттарына ғына түгел, ә тотош Башҡортостандың 4 миллион халҡына ла төбәлгәнен, үҙ эшенең төп йүнәлеше булған мохтаждарға ярҙам итеү, һәр кеше хаҡында хәстәрлек, тормош кимәлен яҡшыртыу кеүек сараларҙың әлеге документта ла сағылдырыласағын билдәләне. "Мин кешеләр хаҡында һөйләйәсәкмен!" тип иҫкәртте ул башта уҡ. Артабанғы сығышында ул әленән-әле республиканың төрлө өлкәләрҙә хеҙмәт иткән фиҙаҡәрҙәре миҫалын телгә алды, уларҙы аяғүрә баҫтырып, залдағыларҙан алҡышлатты. Уның: "Бөгөн мин республикала законлы һәм демократик власть алышыныуы традицияларын нығытыу, үҙебеҙҙән алда эшләгән кешеләргә ихтирамлы мөнәсәт хаҡында әйткем килә. Өлкән быуынға айырым хөрмәт хаҡында", - тип, Башҡортостандың тәүге Президенты Мортаза Ғөбәйҙулла улы Рәхимовҡа ла, Рәстәм Зәки улы Хәмитовҡа ла рәхмәт белдереүе, бөтөн залдың уларҙы аяғүрә баҫып алҡышлауы айырыуса тулҡынландырғыс мәл булды.

Республика Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы Радий Хәбиров "Торатау" геопаркын булдырыу тураһындағы Указға ҡул ҡуйҙы. Артабан геопарк ЮНЕСКО-ның Бөтә донъя мираҫы объекттары исемлегенә индереүгә дәғүә итәсәк. Гәзит уҡыусыларыбыҙ иғтибарына ошо ҡарар тураһындағы фекерҙәрҙе еткерәбеҙ