Егет кешегә етмеш төрлө һөнәр ҙә аҙ, тигән әйтем, моғайын да, юҡтан барлыҡҡа килмәгәндер. Боронғо тарихҡа байҡау яһағанда, ата-бабаларыбыҙ элек-электән ат үрсеткән, ағас эшкәрткән, солоҡсолоҡ менән шөғөлләнгән, ер эшкәрткән, балыҡ тотоп, уның тәңкәләренән елем эшләгән, ҡул эшенә оҫта булған, хатта йыртҡыс ҡоштарҙы ла ҡулға эйәләштергән. Был хаҡта башҡорт этнографияһы аҡһаҡалдарының береһе, 40 йыл ғүмерен башҡорттарҙың тормош-көнкүреш мәҙәниәтен өйрәнеүгә бағышлаған тарих фәндәре кандидаты Мирза МУЛЛАҒОЛОВтан да яҡшыраҡ белгән кеше юҡтыр, моғайын. Сөнки 2013 йылда уның "Башҡорттарҙың ыласын һунары" тип аталған китабы донъя күрә. Бөгөн Мирза ағай менән һунар ҡоштары хаҡында әңгәмәләшәбеҙ.

Бер саҡ "Өфө - Сибай" поезында тыуған яҡтарға ҡайтып барғанда бер башҡорт ҡатыны менән һөйләшеп барҙыҡ. Шул һөйләшеүҙән ҡалған ауыр тәьҫорат әле һаман баштан сыҡмай.

29 октябрҙә конкурс комиссияһы Өфө хакимиәте башлығы вазифаһына кандидаттар араһынан өс дәғүәсене - Өфө районының Социаль үҫеш программаларына булышлыҡ итеү фонды генераль директоры Руслан Зәйнуллинды, Киров районы хакимиәте башлығының беренсе урынбаҫары Олег Котовты һәм Өфөнөң "Газпром газ бүлеү" йәмғиәте генераль директорының капиталь төҙөлөш буйынса урынбаҫары Өлфәт Мостафинды һайлап алды.

"Кем ул уңышлы кеше? Уңышлы кешегә ниндәй сифаттар хас? Заман башҡорто ниндәй булырға тейеш?" тигән һорауҙарҙы үҙебеҙҙең башҡорт йәштәренә йыш бирәбеҙ. Ниндәй өлкәлә эшләүенә ҡарап һәр кем үҙенсә яуап ҡайтара, әммә бер нәмәлә улар фекерҙәш: уңышлы башҡорт туған халҡына хеҙмәт итергә тейеш. Өфөләге "Президент отель" бинаһының иркен залында тап шулай уйлаған йәштәр "Bashkort 2.0" китабының исем туйында киң аудитория менән осрашты.

Бөгөнгө көндә үҙеңде тап, үҙеңде яратырға өйрән, тигән саҡырыуҙар, бәхетле, уңышлы булыу серҙәрен асырға вәғәҙә иткән тренингтар күбәйҙе. Әммә йәнде дауалау, йәнде имләү, йәнде шифалау тигән күренеш халыҡ медицинаһында ла бар. Динебеҙ ҙә йән менән физик тәнде айырып ҡарай. Тимәк, борондан килгән йолаларыбыҙ һәм дин тәртиптәренә тоғролоҡ һаҡлап йәшәй белеү - бәхетле, уңышлы булыуҙың сере түгелме һуң? Бөгөн ошо һорауға Нурмөхәмәт хәҙрәт НУРИЕВ менән яуаптар эҙләйбеҙ.

Ҡыуаныслы бер йола барлыҡҡа килде һуңғы йылдарҙа район ауылдарындағы мәктәптәрҙә. "Мин башҡортса һөйләшәм, ә һин?" тигән флешмобтар, акциялар әленән-әле үтеп тора уларҙа. Өлкәндәр бындай сараларҙың балалар күңелендә телһөйәрлек тойғолары тәрбиәләүе тураһында шатланып билдәләй. Шулайҙыр. Ошондай телһөйәр балалар ауылдарҙа ғына түгел, республикабыҙҙың баш ҡалаһында ла бихисап икәнен беләбеҙ. Тыңлайыҡ әле бер нисәһен:

Гәзитебеҙ биттәрендә баҫылған туған телебеҙгә ҡағылышлы мәҡәләләрҙе уҡырға яратам. Бигерәк тә "Әсәйем лөғәте" рубрикаһын диҡҡәт менән уҡып, телебеҙҙәге һуңғы быуат эсендә онотола барған ҡайһы бер һүҙҙәре менән тәүгә танышып, йә иһә ҡасандыр оло кешеләрҙән ишеткеләгән, әммә хәтерҙән юйылып киткәндәренең байтаҡ ҡыналарын ҡабаттан иҫләй йөрөйөм. Үкенескә, көндәлек һөйләшеүебеҙҙә файҙаланмау арҡаһында, күп кенә һүҙҙәребеҙ әкренләп кенә ҡулланыуҙан төшөп ҡалып бара. Иң яҡшы осраҡта ла, һүҙлектәрҙән генә таба алабыҙ уларҙы. Баҫмабыҙҙа туған телебеҙгә ҡағылышлы рубрикалар булыуы гәзит уҡыусыларыбыҙға артабан да телебеҙҙе байытыу мөмкинлеге биреүе шикһеҙ.

Бала шәхесе үҫеше өсөн туған телде генә түгел, ә башҡа телдәрҙе өйрәнеүҙең ни тиклем мөһим икәнен иҫкә алырға теләүем төп һөнәрем буйынса балалар психологы булыуым менән бәйле. Был осраҡта, үҙемдең шәхси педагогик тәжрибәмдән (шул иҫәптән, дүрт бала атаһы булараҡ та) һәм күп һанлы махсус ғилми сығанаҡтарҙы өйрәнеүемдән генә сығып фекер йөрөтөү менән сикләнергә теләмәй, башҡалар тәжрибәһенә лә мөрәжәғәт итмәксемен.

Бер нисә тиҫтә йыл элек медицина, педагогия, нефть һәм ауыл хужалығы институттары иң абруйлы юғары уҡыу йорттары булды. Ә инде мәктәп тамамлаусыларға унда уҡып, һөнәр алыу ҙур мәртәбә һаналды. Бөгөн иһә һөнәрҙәрҙең ниндәйе генә юҡ. Хеҙмәт баҙарында 50 меңдән ашыу һөнәр бар тип белдерә белгестәр. Уларҙың күптәренең ниндәй йүнәлештә эшләүен төбөнә төшөп аңлап та етмәйбеҙ, заман һөнәрҙәрен белеү өсөн айырым мәғлүмәткә эйә булырға кәрәк.

Өфө ҡалаһында пассажирҙарҙы ташыу йүнәлешендә комплекслы эштәр башланды. Һөҙөмтәлә һуңғы көндәрҙә ҡайһы бер маршруттар буйлап автобустар рейсҡа сыҡманы һәм өфөләргә ҡала буйлап хәрәкәт итеү ҡайһы бер ауырлыҡтар тыуҙырҙы. Эшмәкәрлеген законһыҙ алып барыусыларҙы, күрәһең, күп һанлы тикшереүҙәр, штрафтар, хатта транспорт сараһына арест һалыныу мөмкинлеге ҡурҡыта. Ҡала округы хакимиәте башлығы эргәһендәге сираттағы ултырышты ла Салауат Хөсәйенов ошо теманан башланы. "Йәмәғәт транспорты менән килеп тыуған ҡайһы бер ҡыйынлыҡтар өсөн граждандар алдында ғәфү үтенәбеҙ, был етешһеҙлектәр яйлап төҙәтеләсәк", - тине Салауат Сәхи улы һәм ҡаланың Транспорт һәм элемтә идаралығына пассажирҙар йөрөтөүсе автотранспорт водителдәре менән эште дөрөҫ ойоштороуҙы талап итте.

Радий Фәрит улы Хәбиров Башҡортостан Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы вазифаһына тәғәйенләнгән тәүге көндәрҙә үк барыһын да ҡыҙыҡһындырған "Уның командаһында кемдәр ҡалыр, кемдәр китер?" тигән һорауға: "Минең командала булыу бик ябай. Ни бары кешеләрҙең ҡайғыһын уртаҡлашырға, уларҙы борсоған мәсьәләләрҙе белергә һәм шуларҙы хәл итергә теләк кенә кәрәк..."- тип яуаплағайны. Һәм бер үк ваҡытта ғәмәлдәге команда менән эшләргә ниәтләнеүен дә инҡар итмәне һәм урындағы кадрҙар потенциалын "юғары" тип баһаланы. Ә шулай ҙа яңы етәксе үҙ талаптарына яуап бирерҙәй ағзаларҙы үҙ командаһына туплауҙы оҙаҡҡа һуҙманы.

Хәҙерге ваҡытта төрлө сәбәптәр арҡаһында милләттәштәребеҙҙең ҙур өлөшө башҡа телдәрҙә һөйләшә, уларҙың күптәре үҙ асылынан ситтә, аҙашып йөрөй. Һуңғы йылдарҙа милләттәштәребеҙ дәүләт кимәлендә үткәрелгән сараларҙа шәжәрәһен өйрәнеп, һуңлап булһа ла, үҙ-үҙен таный, асылына ҡайта. Үкенескә күрә, ҡайһылары тамырҙарын тапҡан көйө лә, икенсе милләт вәкиле булыуҙы хуп күреп, үҙ булмышын таныуҙан баш тарта.

Стәрлетамаҡ башҡорт драма театры сираттағы ижад миҙгелен Мөхәмәтша Буранғолов пьесаһы буйынса ҡуйылған "Ашҡаҙар" музыкаль драмаһы менән асты. Яңы сәхнә әҫәре республиканың һәм башҡорт театрының 100 йыллығына, яҙыусы, драматург һәм фольклорсы Мөхәмәтша Буранғоловтың тыуыуына 130 йыл тулыуға бағышлана. Спектаклдең режиссеры Зиннур СӨЛӘЙМӘНОВ менән ошо спектакль тураһында әңгәмәләшәбеҙ.

Ир бала үҫтергән әсәйҙәр тураһында халыҡ аҡылы нимә, ти? Эйе, уңған ҡатын ул таба, тиҙәр. Ә ҡатын-ҡыҙҙың уңғанлыҡ сиктәре ҡайҙа һуң? Аш-һыуға оҫталыҡтамы? О, улайһа, малайҙарҙың әсәһенән дә уңған кеше юҡ, белгегеҙ килһә.

Халыҡ юҡҡа ғына, матур ғаилә - ир күрке, тимәгәндер инде. Ғафури районы Юлыҡ ауылынан Суфия менән Рәхимйән Юлыҡовтар ғаиләһен дә ауылдаштары һәм райондаштары яҡшы холоҡло балалар тәрбиәләүселәр, район тормошонда әүҙем ҡатнашыусылар итеп белә. Республикала социаль йәһәттән әүҙем ғаиләләр араһында ойошторолған "Өлгө ал" тигән бәйгелә ҡатнашыусылар араһында уларҙың ғаиләһе лә бар. "Башҡаларға өлгө булырҙай ғаилә ниндәй булырға тейеш?" тигән һорау менән Суфия Әмир ҡыҙына мөрәжәғәт иттек.

Ул туған тел ҡәҙерен, әсә теле бәҫен, милләт тойғоһон башҡаларға ҡарағанда нығыраҡ аңлай һәм тоялыр, моғайын. Юҡ, журналист булғаны, һәр ваҡыт һүҙ менән, кешеләр менән эшләгәнгә түгел, ә уның сәбәптәре тәрәндәрәк ята. Беҙҙең менән ошо сәбәптәрҙең серен эҙләгегеҙ киләме? Улайһа, әйҙәгеҙ, бергәләп билдәле журналист, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған матбуғат һәм киң мәғлүмәт хеҙмәткәре Азат ҒИЗЗӘТУЛИН менән әңгәмәләшәйек.

Башҡортостан Йәмәғәт палатаһы "Өфө" халыҡ-ара аэропортына Башҡортостандың бөйөк ватандашының исемен биреү буйынса федераль проектҡа ҙур тыңлауҙар уҙғарҙы. Сарала белгестәр, баш ҡаланың әүҙем халҡы һәм киң мәғлүмәт саралары вәкилдәре ҡатнашты.

Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте бойороғо менән 2017 йылда булдырылған "Янғантау" геопаркы бөгөн ЮНЕСКО эгидаһы аҫтында 2002 йылдан бирле эшләүсе бөтә донъя милли геопарктар селтәренә ингән геопарк статусын Рәсәйҙә беренсе булып алыуға дәғүә итә.

Рәсәй Президенты Владимир Путин үҙенең Указы менән Радий Хәбировты Башҡортостан Республикаһы Башлығы вазифаһын ваҡытлыса башҡарыусы итеп тәғәйенләне.

Ошо көндәрҙә Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы делегацияһы Ырымбур өлкәһенә барып ҡайтты. Үрге Ильяс ауылында халыҡ сәсәне, башҡорт әҙәбиәте классигы Мөхәмәтша Буранғоловтың тыуыуына 130 йыл тулыу уңайынан иҫтәлекле стела асылды. Был үҙенсәлекле сәфәр тураһында тулыраҡ мәғлүмәт алыу маҡсатынан делегация етәксеһе, Башҡорт дәүләт университеты доценты, тарих фәндәре кандидаты Нурислам Мирхәйҙәр улы ҠАЛМАНТАЕВҡа мөрәжәғәт иттек.