Башҡортостан мәктәптәрендә башҡорт телен уҡытыу буйынса проблемалар килеп сығып, уның тыуыуына баш ҡалалағы "Рус телен яҡлау буйынса ата-әсәләр комитеты" вәкилдәренең ҡәнәғәтһеҙлеге сәбәп булып торғаны асыҡланғас, "Ә ни өсөн Өфөлә башҡорт телен яҡлаусы шундай комитет юҡ?" тигән һорау тыуғайны. Ниһайәт, Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы эргәһендә Республика ата-әсәләр комитеты ойошторолдо. Ошо комитетты ойоштороу инициативаһы менән сығыш яһаусы ныҡлы "өс таған" - "Хазина-Бал" яуаплылығы сикләнгән ширҡәт хеҙмәткәре Эльвира БАЙНАЗАРОВА, юрист Руслан БИККИНИН, төҙөүсе Радмир МӨХӘМӘТШИН яңы ойошманың маҡсаттары хаҡында һөйләй.

Йәй көндәре, 7-8-се синыфтарҙа уҡыған саҡта, тракторсы ярҙамсыһы булып эшләнем. Яланда ҡурай үләне күреп ҡалһам, күңелемдә ниндәйҙер моң сыңлап китер ҙә, шул үләнде өҙөп алып, һыҙғыртып ҡарағы килә башлай торғайны. Күп тапҡырҙар маташҡандан һуң, ҡурайҙа өрөргә өйрәнеп алдым. Ә инде ҡулыма Ғата Сөләймәновтың "Ҡурай" тигән китабы килеп эләккәс, шатлығымдың сиге булманы. Уның ярҙамында бер аҙ көй сығара башланым. Һәр хәлдә, көйгә оҡшашыраҡ ауаз сыҡһа, түбәм күккә тейерҙәй булып ҡыуана торғайным. Ҡурай моңона, башҡорт йырҙарына һөйөү бына шулай бала саҡтан һалынды.

Үткән аҙнала Башҡорт дәүләт университетының башҡорт филологияһы һәм журналистика факультеты ойошторған "Башҡорт теленән региональ диктант" акцияһы үтте. Диктант яҙыуға быйыл Башҡортостандың төрлө ҡала, ауылдарында ғына түгел, Мәскәү ҡалаһында, Силәбе, Ырымбур өлкәләрендә, Пермь крайында, Ямал-Ненец автономиялы округында, Төркиә, Польша, Болгария илдәрендә йәшәгән милләттәштәр ҙә ҡушылды.

Өфө ҡала округы хакимиәтенең сираттағы оператив кәңәшмәһе Башҡортостан Республикаһы Башлығы Рөстәм Хәмитовтың 19 апрелдәге телевидение аша тура бәйләнеше темаһы менән башланды. Муниципалитет башлығы Ирек Ялалов был сараны аҙнаның иң мөһим ваҡиғаларының береһе тип билдәләп, уның барышында Өфөгә ҡағылышлы һорауҙар ҙа булыуына туҡталып китте. "Эфирҙа яңғырамаған меңдәрсә һорау артабан беҙгә үтәү һәм яуаптар биреү өсөн төшөрөләсәк. Шуға күрә барлыҡ структура бүлексәләрен, ҡала райондары хакимиәттәре башлыҡтарын, урынбаҫарҙарын һорауҙарҙы айырым контролгә алыуҙарын һорайым. Һәр хеҙмәт улар буйынса аныҡ һәм тиҙ яуап бирергә тейеш", - тине ул.

"Тере таҫма" кинокомпанияһы менән "Башҡортостан" дәүләт киностудияһы "Беренсе республика" тип аталған яңы фильм өҫтөндә эш башлай. Был турала журналистар менән осрашыуҙа фильмдың режиссеры Булат Йосопов белдерҙе. Сарала шулай уҡ продюсерҙар - "Башҡортостан" дәүләт киностудияһы директоры Азамат Хужахмәтов менән Леонид Филинов, сценарий авторҙары - Рәсәйҙең һәм Башҡортостандың халыҡ артисы Таңсулпан Бибичева менән Гөлсәсәк Саламатова, композитор Ришат Сәғитов ҡатнашты.

З. Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт институты профессоры, Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре Фәрзәнә Фәтҡулла ҡыҙы Сәғитова менән осрашырға килгәндә, ул вокал класында фортепиано артында ултырып, бер студентына йыр оҫталығы һабаҡтары бирә ине. Студент ниндәйҙер нотаны алдыра алмай, байтаҡ ыҙаланды. Ә уҡытыусы тыныс ҡына аңлатыуын дауам итте. Бер аҙҙан профессор уҡыусыһын арҡаһынан һөйөп, матур теләктәрен әйтеп оҙатты һәм: "Яңы армия хеҙмәтенән ҡайтты, бер аҙ тауышын юғалтҡан, онота төшкән балаҡай", - тип аңлатып ҡуйҙы. Шул мәл мин үҙемдең ниндәй шәхес менән аралашырға килгәнемде төшөнгәндәй булдым.

Борон-борондан, илгә хәүеф янағанда, ҡатмарлы хәл-торош килеп тыуғанда, хәл итәһе мәсьәләләр тупланғанда башҡорттар йыйын йыйып, кәңәш ҡороп, ололарҙың аҡылын тыңлап, йәштәрҙең фекеренә ҡолаҡ һалып, бер ҡарарға килгән. Бөгөн дә республикала хәл-торошто еңел тип булмай: иҡтисад өлкәһе булһынмы ул, милли мәғарифмы, һаулыҡ һаҡлаумы һ.б. - ябай халыҡ ауырлыҡты үҙ елкәһендә татый.

Һәр кемдең ниндәйҙер эшкә тотонор алдынан күңеленә илһам, йөрәгенә дәрт килеүе шарттыр ул. Бына мин дә һуңғы ваҡытта бик популярлашып киткән иҙеүҙәр (селтәр, һаҡал) эшләү менән мауығып киттем. Күңелемә ял биргән шөғөл ваҡытында башыма шундай уй килде. Бәй, һәр бер әйберҙең үҙ тарихы була ла баһа! Әлеге көндә күңел йылымды һалып, күҙ нурҙарымды түгеп эшләп ултырған ошо биҙәүестең дә тарихы буласаҡ берәй ваҡыт. Балаларым үҙ балаларына һөйләп ҡалдырырҙай ҡомартҡы тыуҙырам түгелме һуң мин? Ошо уйҙан тетрәнеп киттем.

11-12 апрелдә Өфө ҡала округы делегацияһы Бишкәк ҡалаһында үткән Рәсәй ҡалалары союзының V Халыҡ ара иң яҡшы муниципаль тәжрибәләр форумында ҡатнашты. Өфө ҡала хакимиәтендәге сираттағы оператив кәңәшмәлә был хаҡта ентекле доклад менән Инвестициялар идаралығы начальнигы Марс Әминев сығыш яһаны.

Ниндәйҙер аҡыл, белем эҙләп, нанотехнологиялар өлкәһен өйрәнәбеҙ, тәрбиә сығанаҡтары итеп кемдәрҙеңдер яңы алымдарын, заманса ҡараштарын алабыҙ. Ә асылда улар барыһы ла халыҡтарҙың йәшәйешендә, тарихта, яҙмаларҙа бар икән. Шуларҙың үҙемә ҡыҙыҡ булғандарын ғына бәйән итмәксемен.

Ул көндө Сипайлово биҫтәһенең Ҡариҙел яры буйындағы дамба ҡырмыҫҡа иләүендәй мәж килде. Бындай йәнлелек, ғәҙәттә, ҡыш һырғалаҡ, саңғы шыуғанда йәки йәйге томрала һыу ингән мәлдәрҙә генә күҙәтелһә, яҙғы бысраҡ осорҙа күңелһеҙ тынлы хөкөм һөрә торғайны. Сөнки ҡар иреп, ошонда йыл буйы тупланған сүп-сар һәм бысраҡ араһында йөрөргә шикле үҫмерҙәр төркөмө, бомждар һәм берәҙәк эттәрҙән башҡа, иртәле-кисле йүгереп үтеүсе бер нисә спортсының ғына йөрәге еткәндер.

Мостай Кәрим исемендәге Милли йәштәр театрында - яңы премьера. Драмеди, йәғни комедия-драма жанрындағы "Йәшәгән ти..." спектакле, тәү ҡарашҡа, ябай кешеләрҙең ябай тормошо тураһында һөйләй кеүек.

Бал ҡорто ғаиләһен селекцияға йәлеп итеү (селекция пчел), тоҡомсолоҡ эше (племенная работа) һәм инә сығарыу (вывод маток) төшөнсәләре бар. Ләкин ҡайһы берәүҙәр ҡортсолоҡта ҡулланылған ошо төшөнсәләрҙең (терминдарҙы) маҡсаттарын аңламай. Селекция, тоҡомсолоҡ һәм инә сығарыу эштәренең һәр береһенең үҙ маҡсаты. Гәзит уҡыусыға шул турала аңлатып үтмәксе булдым.

Был актрисаның тәбиғи һәләте, хисле булыуҙан бигерәк, геройының кисерештәре менән йәшәй белеүе һоҡландырмай ҡалмай. Нәркәс ("Нәркәс", И. Йомағолов), Зөбәржәт, Тәңкәбикә ("Ай тотолған төндә", М. Кәрим), Һәҙиә ("Һәҙиә", Ғ. Шафиҡов), Агазия ("Ташлама утты, Прометей!", М. Кәрим), Ҡәмәр ("Ҡыр ҡаҙҙары", Р. Сафин), Инәй ("Ҡатын-ҡыҙҙың ҡырҡ сырағы", Ф. Бүләков), Ҡарсыҡ ("Һөйәһеңме - һөймәйһеңме...", Ф. Бүләков) һәм башҡа бихисап ролдәре тамашасыны, тәү сиратта, эске тәрәнлеге менән әсир итәлер, моғайын. Хеҙмәт юлын М. Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театрына арнаған Башҡортостандың халыҡ артисы Рәмзиә Ислам ҡыҙы ХИСАМОВА менән әңгәмәбеҙ ҙә уның ижады, ролдәре һәм, әлбиттә, үҙенең шәхесе тураһында.

XX быуатҡа тиклем башҡорттарҙың төп шөғөлдәренең береһе йылҡысылыҡ булған. Башҡортостандың тәбиғәте лә, башҡорт атының үҙенсәлеге лә йылҡысылыҡтың меңәр йылдар дауамында башҡорт тормошоноң айырылғыһыҙ өлөшө булып ҡалыуына мөмкинлек биргән.

Хоҙай уны үҙе меңдәр араһынан һайлағандыр, моғайын, сөнки дүрт тиҫтә йыл самаһы тупланған эш стажының 25 йылы етәксе вазифаларында үтә - Ишембайҙың Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге Башҡорт гимназияһында директор вазифаһына тиклем күтәрелеп, һуңынан инде баш ҡаланың 158-се Башҡорт гимназияһына идара итеү дилбегәһен ҡулына ала. "Халҡыма рәхмәт, баш ҡалаға рәхмәт, атай-олатайҙарҙың биргән ҡеүәт-мираҫына рәхмәт, сөнки үҙемдең яратҡан эшем менән шөғөлләнәм. Бик күп, быуын-быуын балаларҙың бәләкәй генә саҡтарынан алып ҙур шәхестәр булып үҫешкәненә шаһит булдым", - тип башланы һүҙен бөгөнгө әңгәмәсебеҙ Гөлназ Ғафир ҡыҙы ӘХМӘҘИЕВА.

Ғәҙәттә, нимәгәлер күнегеп киткәндә тормош үҙ ағышына саҡ ҡына үҙгәрештәр индереп ала. Ошо күренеш хатта ҡала хакимиәтендә уҙған оператив кәңәшмәгә лә ҡағыла, сөнки һәр шишәмбе үткән сара был аҙнала дүшәмбе уҙҙы һәм күптән түгел генә булған "Башҡортостандың йыл уҡытыусыһы" конкурсында ҡатнашҡан һәм еңеүсе, лауреат исемен яулаған баш ҡала уҡытыусыларын тәбрикләүҙән башланды.

"Супермаркеттарҙың береһенән арзаныраҡ хаҡҡа йомортҡа алғайным, быға тиклем гел уңып бешкән сәк-сәгем килеп сыҡманы ла ҡуйҙы. Әллә теге Ҡытай йомортҡалары беҙгә лә килеп еткән инде..." ти танышым. Быға тиклем дә бер нисә тапҡыр йомортҡаның сифатына ҡағылышлы фекерҙәр ишетелеп ҡалғайны. Әллә үҙемде ышандырғанғамы, "селтәрле" магазиндан алған йомортҡалар миңә лә ысынға оҡшамаған һымаҡ тойолдо.

"Башҡорт китабы топ-100+" китабы акцияһына башҡортса әҫәр йә китап тураһында иң ҡыҙыҡлы баһалама яҙған гәзит уҡыусыларыбыҙҙы билдәләп үтер ваҡыт етте.

Йәшел сиҙәмдә үлән ашап йөрөгән себештәр - ауылдың үҙенә күрә бер йәме ул. Боронғо кеүек ҡаҙ, тауыҡ себештәрен баҫтырып сығармаһалар ҙа, берәү ҙә ҡошһоҙ ҡалғыһы килмәй - һатып алып булһа ла үҫтерәләр. Ейәнсура районы Яңы Себенле ауылында йәшәүсе Ләйсән менән Хәйҙәр ЙОСОПОВтар ҡошсолоҡ менән 8 йыл шөғөлләнә. Бер тәүлеклек себештәрҙе һатып алып, 7, 15, 30 көнлөк итеп һата улар. Йорт хужабикәһе менән ошо шөғөлдәре, себеш үҫтереү серҙәре тураһында әңгәмәләшәбеҙ.