Гәзитебеҙҙең үткән һанында Бөтөн донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты, Башҡортостан Республикаһы Башҡорт ҡатын-ҡыҙҙарының мәҙәни, социаль һәм рухи үҫеш буйынса "Ағинәй" төбәк йәмәғәт ойошмаһы тарафынан ойошторолған "Ғаилә - туған тел һаҡсыһы" тигән бәйгенең финал өлөшөндә ҡатнашҡан ғаиләләр тураһында һүҙ башлағайныҡ инде. Стәрлебаш районы Йәлембәт ауылында йәшәүсе Фирүзә менән Флорид ИҪӘНСУРИНдар ҙа был бәйгелә еңеүселәрҙең береһе булды. Морат исемле ул, Айгүзәл менән Әлиә исемле ике ҡыҙ тәрбиәләй улар. Ғаилә башлығы Салауат ҡалаһында янғын һүндереүсе булып эшләһә, Фирүзә Йәлембәт мәктәбендә балаларға белем бирә. Халҡыбыҙҙың аҫыл рухи хазиналары - фольклор һәм йолалар, йыр-бейеү аша тәрбиәләй улар балаларын. Был эштә олатай менән өләсәйҙәр ҙә әүҙем ҡатнаша. Ҡәйнә-килен араһындағы йылы мөнәсәбәт менән дә уларҙың ғаиләһе үҙенә иғтибарҙы йәлеп итеп тора. Ҡәйнә - Нәзиә ханым һәм килен Фирүзә Иҫәнсуриналар менән ошо хаҡта һөйләшеп алдыҡ.

"Вау диуана әйткән: килен, ҡорһағыңды һаҡла. Унда ишан булырҙай бала ята".
(Шәрип ауылында ишеткәндәрҙән).

Ошо көндәрҙә Зәйнәб Биишева исемендәге 140-сы башҡорт гимназияһында "Зәйнәб Биишеваның тормошо һәм ижады" республика ижади проекттар конкурсы үтте. Бишенсе йыл рәттән уҙғарылған сарала быйыл айырым сығыш яһаусы 37 уҡыусы һәм 11 коллектив ҡатнашты. Уларҙы Зәйнәб Биишеваның улы - химия фәндәре кандидаты, профессор Тельман Әминов, Өфө ҡалаһының Калинин районы хакимиәте башлығы урынбаҫары Әлфиә Ҡаһарманова, Калинин районы мәғариф һәм гуманитар мәсьәләләр буйынса идаралыҡ етәксеһе Лариса Бочкарова сәләмләп сығыш яһаны.

Февралдән мәктәптәр буласаҡ 1-се класс уҡыусыларынан документтар ҡабул итә башланы. Һәр атай-әсәй балаһының уңышлы, белемле һәм тәрбиәле булыуын теләй һәм иң яҡшы уҡытыусыға, алдынғы белем биреү учреждениеһына бирергә хыяллана.

Әллә олоғайыу касафаты, һуңғы йылдарҙа милләт яҙмышына байҡау яһап, атай-олатайҙарыбыҙ өлгәшкән уңыштарға ҡыуанып-ғорурланып, уңышһыҙлыҡтарының сәбәптәрен эҙләп, бик көйгәләккә әйләнеп киттем әле.

Республика ағинәйҙәре үткәргән бөтә сараларҙың да юғары кимәлдә ойошторолоуына, уларҙың ябай ғына бер кисәне лә йәмле, күңелдәрҙе нурландырған яҡты байрамға әйләндерә белеүенә күнегеп бөткәнбеҙ хәҙер. Шундай тәү ҡарамаҡҡа ябай, әммә ихлас күңелдән ойошторолған "Йылҡы ите йәшәтер, ҡыр сейәһе йәшәртер" тип исемләнгән байрам Йылайыр районы Юлдыбай ауылында үткәрелде. Был байрамға Сибай, Өфө, Учалы ҡалаларынан, Баймаҡ, Әбйәлил, Ейәнсура, Хәйбулла, Мәләүез, Күгәрсен, Бөрйән райондары ағинәйҙәре ҡунаҡ итеп саҡырылды.

Бөгөн ҡатын-ҡыҙ матурлығын баһалау ҙа яңыса ҡараш алды булһа кәрәк. Улай тиһәң дә... Ниндәй генә заманда ла ул гүзәллекте шул сибәрлек, аҡыл, сәләмәт рух һәм тән билдәләйҙер инде. Әммә бөгөнгө күҙлектән үҙ-үҙеңде тәрбиәләй белеү, кейенеү, стиль формаларын тотоу, биҙәнеү, биҙәүестәрҙе ҡуллана белеү кеүек төшөнсәләр ҙә ҙур роль уйнай. Был юлы ошо хаҡта һәм ҡатын-ҡыҙ тормошона бәйле башҡа төшөнсәләр тураһында әңгәмә алып барыусыларыбыҙ "Сәләмәт ғаилә" медицина үҙәге етәксеһе Зилә АКСЕНОВА һәм стилле башҡорт кейемдәре, биҙәүестәр эшләү оҫтаһы Сәрүәр АСЛАЕВА булыр.

Оло йәштәгеләр араһында әлегә тиклем теләк теләү йолаһына ғына түгел, шул йолаға бәйле йәй ташының көсөнә ышаныу ҙа йәшәп килә. Сибайҙа нәшер ителгән "Атайсал" гәзитендә шул ҡалала йәшәүсе А. Моталовтың Иҫке Сибай ауылынан алыҫ түгел ерҙәге яңғыҙ таш, боронғолар әйтеүенсә, "сәнскән таш"тың фотоһы менән уның хаҡында мәҡәләһе баҫылып сыҡҡайны. Автор унда үткән быуаттың 50-се йылдарында Сибай ҡалаһының элекке урынында әлеге "сәнскән таш"тарҙың бик күп булыуы, хатта уларҙың аллея рәүешендә теҙелеп киткәл мәлен бәйән итә. Үкенескә күрә, был ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған таш ҡомартҡыларҙы таусылар ҡалаһы Сибайҙы төҙөгән саҡта ҡеүәтле техника менән ҡырағайҙарса аҡтарып алып, емереп бөткәндәр. Аллеяларҙың береһе тау битләүендә, әлеге Горный урамындағы магазин ултырған урында булған. Әлеге мәҡәлә эҙе буйлап Иҫке Сибай ауылында йәшәгән ҡарттарҙан һорашып сыҡҡас, шул асыҡланды: элек башҡорттар баяғы "сәнскән таш" янында теләк теләү йолаһы үткәрер булғандар. Ҡөрьән уҡып, Хоҙайҙан ямғыр һорап, шул ташҡа һыу һибеп, үҙҙәре лә бер-береһен һыу менән ҡойондорошҡандан һуң, ҡорбан салып, ит бешереп, бер-береһен һыйлағандар.

"Ҡатын-ҡыҙ - милләт әсәһе" II Республика конкурсының финалы йәмғиәттә ҡатын-ҡыҙҙарҙың абруйын күтәреүгә һәм уларға үҙҙәренең баһаһын аңларға, үҙ-үҙеңә генә түгел, башҡаларға ла ышаныс өҫтәргә тағы бер этәргес булды. Был көндә сара уҙған Профсоюздар йорто ысын мәғәнәһендә һоҡланып ҡарап торорлоҡ сәскәле яланды хәтерләтте - йәш ҡыҙҙарҙан алып оло йәштәге инәйҙәргә тиклем һәр кемдән йылылыҡ, нәзәкәтлек, нур бөркөлдө.

Һуңғы осор йыш ҡына Ер йөҙөндәге иң гүзәл заттарыбыҙ - ҡатын-ҡыҙҙарыбыҙ хаҡында фәлсәфәләргә бирелеүсәнмен. Ғәзиз әсәйҙәребеҙ, һөйөклө хәләл ефеттәребеҙ, ҡәҙерле апай-һеңлеләребеҙ, ҡыҙҙарыбыҙ, ейәнсәрҙәребеҙҙе һәм башҡаларҙы тәшкил иткән йәмғиәтебеҙҙең бына ошо өлөшө тураһында уйланмаған бер ир-ат заты ла юҡтыр.

"Һин ҙур йыһан бульдозеры менән беҙҙе тапап үтеп киттең. Һаман да тәндәр земберләп тора... Ә инде беҙ боролғас, уттарҙың күплеге һәм, әлбиттә, һинән урғылған яҡтылыҡ күҙҙәрҙе ҡамаштырҙы... Был ниндәйҙер мөғжизә ине! Миңә хатта нимәлер тип әйтеү ҙә мәғәнәһеҙ кеүек", - тине уның сығышынан һуң Беренсе каналда барған "Голос. Дети" проектының баһалама ағзаһы йырсы Пелагея.

21 мартта, Халыҡ-ара урман көнөнә арнап, Рәсәй кимәлендә "Урмансылар ишектәрен аса" тигән акция үтәсәк. Өфө урман-техник техникумында ла ошо акция сиктәрендә айлыҡ ойошторолған һәм төрлө осрашыуҙар, кисәләр уҙғарыла башлаған. Уҡыу йортондағы сираттағы шундай сарала студенттар менән Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы Ноғман Мусин осрашты.

Ф. Мостафина исемендәге 20-се Өфө ҡала башҡорт гимназияһында Халыҡ-ара туған телдәр көнө айҡанлы күркәм байрам кисәһе уҙғарылды. Унда БР Яҙыусылар союзы рәйесе Зәки Әлибаев, күренекле шағир Рәшит Шәкүр, "Шоңҡар" йәштәр журналының баш мөхәррире Мөнир Ҡунафин, яҙыусы Гөлнур Яҡупова, Өфө ҡалаһы башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусылары конкурсы еңеүсеһе Нурзилә Нәҙерғолова һәм башҡа саҡырылған ҡунаҡтар ҡатнашты.

Башҡортостан Республикаһында "Ғаилә йылы"на арналған саралар үткәрелә башланы ла инде. Дәүләт кимәлендә генә түгел, белем биреү учреждениелары, йәмәғәт ойошмалары тарафынан да уртаҡ эшкә бер өлөш индерелә. Ошо көндәрҙә М. Кәрим исемендәге 158-се башҡорт гимназияһында үткәрелгән "Татыу ғаилә - ил күрке" ғаилә ҡиммәттәре фестивале проектының презентацияһы нәҡ шундай сара булып сыҡты.

Башҡорт, тигәндә, күҙ алдығыҙға ниндәй ҡиәфәттәге кеше баҫа, тип һораным төрлө милләттән булған дуҫтарымдан. Яуап төрлөсә булды, ләкин дөйөм һыҙат тип башҡорттарҙың ҡара сәсле, ҡуңыр йөҙлө, ҡыҫыҡ күҙле булыуҙарын, күберәген монголоидик расаға ҡарауҙарын билдәләнеләр. Уларға яуап формаһында аҡ йөҙлө, зәңгәр йәки йәшел күҙле, һары сәсле, ерән башҡорттар ҡатнашҡан "Light Bashkorts" исемле фотопроекттың интернет селтәрендәге һылтанмаһын ебәрҙем. Улар һүрәтләгән йөҙ-һыҙаттан ҡырҡа айырылып торған ҡиәфәтле кешеләрҙе күргәс, "Былар, ысынлап та, башҡорттармы?" тип һораны күптәр. Халҡыбыҙҙың ошондай вәкилдәренә иғтибарҙы йәлеп итеү ниәте ҡайҙан килеп сыҡҡанлығы, проекттың ниндәй һөҙөмтәләр биреүе хаҡында уның авторҙарының береһе Роберт ДӘҮЛӘТШИН һәм башҡорт халҡын өйрәнеүҙә, уның генофондын асыҡлауға ҙур өлөш индереүсе, "Башҡорт ырыуҙары тарихы" күптомлығы серияһы авторҙарының береһе, БР Социаль-сәйәси һәм хоҡуҡи тикшереүҙәр институтының социаль культурология һәм антропология үҙәге етәксеһе Юлдаш ЙОСОПОВ менән әңгәмә тәҡдим итәбеҙ.

Сығышы менән ялан-ҡатай башҡорто, ләкин Рәсәйҙәге Октябрь революцияһынан һуң Төркиәгә сығып китеп, унда Төркиәнең билдәле тарихсы-этнографы булып киткән Абдулҡадир Инан донъялағы төрки телле халыҡтарҙың этнографияһы буйынса ғәйәт ҙур ижади мираҫ ҡалдыра. Төрки телле халыҡтарҙың рухи донъяһына ҡараған материалдарҙы йәштән туплаусы, тикшереүсе булараҡ, ул был өлкәлә иң ҙур абруйға әйләнә. Уның төрки телле халыҡтарҙың рухиәтенә ҡағылышлы бихисап күп хеҙмәттәре араһында ямғыр саҡырыу йолаһына ҡағылышлы Йәй (Яҙа) ташы тураһындағы материалдары бик ҡыҙыҡ.

Ошо арала Башҡорт дәүләт университетында "Башҡорт һәм туған телдәрҙе өйрәнеүҙең хәҙерге проблемалары" III Бөтә Рәсәй (халыҡ-ара ҡатнашлыҡта) фәнни-методик конференцияһы үтте. Уның эшендә республика райондарынан һәм ҡалаларынан уҡытыусылар, ғалимдар ҡатнашты.

Башҡорт халыҡ музыка ҡоралы ҡурай Башҡортостандың төбәк бренды сифатында теркәлде. Роспатенттың Сәнәғәт милке федераль институты ҡурайҙың барлыҡҡа килгән урынын теркәне. Институттың рәсми сайтында баҫылған документта ҡурайҙың сығышы - Башҡортостан Республикаһы тип яҙылған.

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына килгән хаттарҙы барлауҙы дауам итәбеҙ. Һеҙ ҙә башҡорт әҙәбиәтендә һәр быуын кешеһенең иғтибарына лайыҡ әҫәрҙәрҙе/ китаптарҙы тәҡдим итеүҙән туҡтамағыҙ, хөрмәтле гәзит уҡыусылар!

Һуңғы йылдарҙа мыйыҡ йә һаҡал ебәреү ҡайтанан модаға инә башланы. Мыйыҡ ир-аттың ғорурлығы ғына түгел, ә уны айырып торған билдә ролен дә үтәй. Мәҫәлән, элегерәк Европа һәм Азия халыҡтарының күбеһендә балиғ булмаған һәр ир-ат заты мыйыҡ йәки һаҡал үҫтерергә тейеш булған. Был үҫмерҙең өлкәнәйеүен, тәүәккәллеген, аҡыллылығын күрһәтеүсе билдә булып һаналған.