Уҙған аҙна Салауат башҡорт дәүләт драма театры сәхнәгә Салауат Юзеевтың "Дүрт өкө" төнгө клубы" әҫәре буйынса "Йәнекәйем, мин өйләнәм..." тигән премьераһын сәхнәгә сығарҙы.

Бер йыл элек, былтыр сентябрь аҙағында, мәңгелек йортона оҙаттыҡ был ғәжәп кешелекле, ихлас, һөйкөмлө ҡустыны - "Рәсәй-1. Башҡортостан" телеканалы етәксеһе урынбаҫары Вилдан Ғәлинды.

Бер мәл республика Президенты Мортаза Рәхимов эш сәфәре менән Бөрйәнгә килгән. Күптәр белә, заманында халыҡ уны яратып, уны хөрмәтләп, Бабай тип йөрөтә ине. Ул район етәкселәре менән кәңәшмә үткәргән, халыҡ менән осрашҡан, төҙөлөш эштәре менән ҡыҙыҡһынған, ҡыҫҡаһы, райондың хәл-торошо менән танышҡан. Бөрйәндә эш тамамланғас, Мортаза Рәхимов Күгәрсен районына барырға йыйына башлаған. Шул мәл ул ваҡыттағы Бөрйән районы башлығы Ирек Зарипов ошондай кәңәш биргән.

Йәмғиәтебеҙҙә "Барса ауырыуҙар ҙа - нервыларҙан" тигән фекер киң таралған. Әлбиттә, әҙәм балаһының нервылар системаһы - баш һәм арҡа мейеһе, триллион самаһы нейрондар, уларҙы тоташтырыусы 10 триллион глиаль күҙәнәктәр, шул уҡ сама синапстар, тәндең барса урындарына, ағзаларына барып еткән, дөйөм оҙонлоғо 75 километр булған нервылар туҡымаһы - организм менән идара итә, барса ағзаларҙы ла контролдә тота.

Балалар һәм ололар табип-ортопеды, травматолог, беренсе категориялы табип ҠАРАҒОЛОВ Азат Рәйес улы - республикала ғына түгел, унан ситтә лә киң билдәлелек яулаған медицина хеҙмәткәре. Бөрйән районы Иҫке Собханғол ауылында тыуып үҫеп, Башҡорт дәүләт медицина университетын, Өфө ҡалаһының 13-сө дауаханаһында травматология-ортопедия буйынса интернатураны һәм ординатураны уңышлы тамамлағандан һуң, Өфөлә, республиканың төрлө ҡалаларында эшләй. Спорт медицинаһында ла ҙур тәжрибә туплаған табип ул. Бөгөнгө әңгәмәбеҙ нәҡ ошо юҫыҡта - спорт өлкәһенә ҡағылышлы - ҡоролдо.

Балала матурлыҡ хисе тәрбиәләү -һәр атай-әсәйҙең, ғөмүмән, ололар алдында торған бурыстарҙың береһе. Бөгөнгө көндә беҙ барыһын да үтә ныҡ ябайлаштырабыҙ: йәмәғәт транспортында ололарға урын бирмәйбеҙ, театрға көндәлек тормошта кейеп йөрөгән кейемдә барабыҙ, телевизорҙан ҡан ҡойошло боевиктар һәм бер ниндәй әҙәпкә, мәҙәниәткә өйрәтмәгән сериалдар ҡарайбыҙ һәм һуңынан балаларҙың мәҙәниәтһеҙлегенә аптырайбыҙ. Нисек итеп балала матурлыҡ хисе тәрбиәләргә һуң?

Академик Эльза Хөснөтдинованың исеме Башҡортостанда ғына түгел, унан ситтә лә фән донъяһында киң билдәле. Башҡортостан һәм Рәсәй Фәндәр академияһы ағзаһы, Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеү үҙәгенең Биохимия һәм генетика институты ғилми етәксеһе эшмәкәрлеге күптән инде ғалимдарҙың яңы быуыны өсөн ориентир булып тора.

Гәзитебеҙҙең 28-се һанында Һөйөндөк Аҫыловтың "Табиптар аҙыраҡ йәшәйме?" тип аталған бер фекер тупланмаһын уҡығас, тағы ҡәләмемә тотонмай булдыра алманым. Үҙем табип халҡы вәкиле булараҡ, ошо хаҡта шәхси уйҙарым менән бүлешмәксемен.

Салауат Юлаев һәйкәле постаментын һүткәндә үткән заман сәләме табылды, тип хәбәр итте Өфө ҡала хакимиәте башлығы Ратмир Мәүлиев.

Рәсәй ғәскәрҙәре хәрби хәрәкәттәрҙең иң үҙәге һаналған тораҡ пункттарҙы азат итеп, Запорожье йүнәлешендә алға бара. 7 ноябрҙә "Көнсығыш" төркөм подразделениелары Успеновканы таҙартып, шул тиҙлектә бер ынтылыуҙа Сладкое ауылын азат итте, тип хәбәр ебәргән яңылыҡтар таҫмаһына хәрби эксперт Юрий Подоляка.

11 ноябрҙә тура бәйләнештә Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров республика халҡының, журналистарҙың, йәмәғәт эшмәкәрҙәренең һорауҙарына яуап бирҙе. Эфир БСТ, "Рәсәй 24", "Башҡортостан 24", "Вся Уфа", "Сәләм", UTV, "Юлдаш" радиостанцияһында, шулай уҡ Республика Башлығы Хакимиәтенең социаль селтәрҙәрендә барҙы.

"Оло быуын кешеләренең теленән төшкәне булманы "Донъялар ғына тыныс булһын!" тигән һүҙҙәр. Донъяларҙа тыныслыҡ бөтөрөн, иңдәргә ошондай ҙа ауырлыҡтар ишерелерен һеҙ, оло быуын ҡатын-ҡыҙҙары, бынан 15 йыл элек үк һиҙгән булғанһығыҙҙыр ул: "Ағинәйҙәр ҡоро"на берләшеп, ауылдарыбыҙға ҡот ҡундырҙығыҙ, халҡыбыҙҙың иң матур йолаларын, кәсептәрен, милли кейемдәрен тергеҙеп, үҙ асылыбыҙға ҡайтыу кеүек изге башланғысҡа юл ярҙығыҙ. Һеҙһеҙ ҡалай ауыр булыр ине беҙгә..." - тип сығыш яһаны зыялы бер ир-егет оло йыйын ваҡытында.

Йыл да 7 ноябрь яҡынлаша башлау менән, бер быуаттан элегерәк атҡарылған Бөйөк Октябрь Социалистик Революцияһы, уның нәтижәһендә яңыртып ҡоролған тормош хаҡында иҫләмәгән оло кеше юҡтыр. Ул көн иң ҙур байрам булып аңыбыҙға һеңеп ҡалған бит инде.
Ҡыҫып-һөйөп үпте лә, әсәйем бөгөн мине:
Тор, йыуын, тиҙерәк кейен, күҙ нурым, гөлөм тине.
Бөгөн Октябрь көнө, байрам көн бөгөн тине,
Ленин беҙгә был көндө ҙур бәхет бирҙе тине…

Ағалы-ҡустылы дүрт туған аталарының ҡәберенә зыярат ҡылырға килгән. Уларҙы бер һорау борсоған: баҡыйлыҡҡа күскәс, ғәзиз кешеләренең рухы йәннәттәме, әллә тамуҡтамы.

Бихисап баҡса эштәре, малға бесән, йорт-ҡураны ҡышҡылыҡҡа әҙерләү мәшәҡәттәре менән йәмле йәй көндәре күҙ асып йомғансы үтеп тә китте. Тиҫтерҙәре менән уйнап, йылға-күлдәрҙә ҡолас ташлап йөҙгән, аҙаҡ тыныс ҡына ял итеү өсөн яр буйында балыҡ ҡармаҡлаған балалар, өләсәйҙәре һәм олатайҙары янына ҡайтҡан ейән-ейәнсәрҙәр үҙҙәре йәшәгән ҡала-ауылдарына ҡайтып китте. Быҫҡаҡ ямғырҙары, ыжғыр елдәре менән көҙ ауыл йорттарының тәҙрәләрен шаҡыны.

Был юлдарҙың авторы Айбулат УРАҘБАХТИН үткән һандарҙың береһендә (25-се һан) йәшәйеш нигеҙҙәре, тормоштоң кире ҡаҡҡыһыҙ ҡанундары тураһында тәрән фәлсәфәһе менән уртаҡлашҡайны. Бай тәжрибә туплаған эшҡыуар булараҡ, сираттағы мәҡәләлә ул һүҙҙе йүнселлек, эшҡыуарлыҡ серҙәре хаҡында алып бара.

Яҙ етеп, ҡояш ҡыҙҙыра башлау менән тау баштарында, ҡалҡыулыҡтарҙа ер ҡарҙан әрселеп, кибә башлағас, эргә-тирәләге ауыл йәштәре шул ҡалҡыулыҡтарға, тау баштарына күтәрелеп, йырлап-бейеп, таңға тиклем дәртләнешеп күңел асырҙар ине элегерәк. Шул яҙғы бейеүҙәрҙе Баймаҡ яҡтарында "ритайым" тиһәләр, Бөрйән районында "ахрита" тип атайҙар.

(Салауат Хәмиҙуллиндың видеофильмы буйынса)

Салауат Хәмиҙуллин: Ҡәлғәнең тәүге кешеләре Сутолока йылғасығы һыуын эскән һәм хужалыҡ маҡсаттарында файҙаланған, уның менән бәйле төрлө хәтирәләр бар. Ул хәҙерге ваҡытта бетон коллектор буйлап ҡына аға, хәҙерге Сочинская (элекке Усольская) урамы аҫтынан һалынған торбанан ағып сыға һәм Ағиҙел йылғаһына ҡоя, ә ул саҡта рустар Ағиҙелде Белая Воложка тип йөрөткән. 1586 йылдың йәйендә тап уның тамағында баструк (острог - фортификация ҡоролмаһы) һалына башлай, һәм уның йылғасыҡ исеме менән Сутолока тип аталыуы ла мөмкин булған. Ярай әле ул Өфө тип аталған, Өфө йылғаһының тамағына тиклем бынан көнсығыштараҡ бер нисә саҡрым ерҙә булһа ла. Был фактты Өфө тарихының тағы ла бер серле йомағы тип әйтергә була.

"Күп ҡатлы йортта йәшәйем. Күрше беҙҙең ҡатҡа камера ҡуйҙы. Фатирымдың ишеге лә унда эләгә. Кем килгәне, ишек төбөндә нимә тураһында һөйләшкәнбеҙ - барыһы ла уға мәғлүм. Был миңә оҡшамай. Нимә эшләргә? Айгөл С.
Сибай ҡалаһы".

"Белеүемсә, былтыр Рәсәйҙә 27 кеше эттәр арҡаһында һәләк булған, меңәрләгән кеше яраланған, психик йәрәхәттәр алған. Бигерәк тә балалар өсөн бик ҡурҡыныс хәл тыуа. Ошо проблеманы юҡҡа сығырыу әмәле юҡмы ни?
Сәлимә И.
Көйөргәҙе районы".