Яңыраҡ бер дуҫым ғорурланып: "Ә мин ҡыҙымды 3-сө гимназияға урынлаштырҙым!" - тине. Уның уйынса, был шатлығын ихлас уртаҡлашырға тейеш инем. Ә мин, киреһенсә, бик бошондом (Өфөләге 3-сө гимназия иң абруйлыларҙан һанала, унда вазифалы кешеләрҙең, эшҡыуарҙарҙың, ғөмүмән, "текә"ләрҙең балалары уҡый).

Һәр заманда ил-йортҡа ауырлыҡ ишерелгәндә йә ниндәйҙер ҡатмарлы мәсьәләләрҙе хәл итергә кәрәк булғанда майҙанға зыялылар сыҡҡан. Уларҙың аҡылы, ялҡынлы телмәре яуға күтәргән, урынһыҙ сәбәләнеүҙәрҙән төңөлдөргән, ярһыуҙарҙы баҫҡан йә тоҡандырған. Бөгөнгө еңел булмаған осорҙа замандаш зыялыларҙың үҙ халҡына әйтер һүҙе ниндәй булыр?

Мәрйәм ХӨСНӨТДИНОВА, Әлшәй районы: Август кәңәшмәләре күптән отчет биреү урынына әйләнгән бит инде. Һандар тыңлайбыҙ ҙа, ҡайтып китәбеҙ. Ә проблемалар ҡала. Мин үткән быуаттың 80-се йылдарынан алып эшләйем мәктәптә. Башланғыс кластарҙы уҡытам. Мине бөгөн иң борсоғаны шул - телебеҙ юғалып бара. Һүҙ башҡорт теле дәрестәре тураһында түгел. Уныһы айырым һөйләшеү талап иткән ҙур проблема. Бөгөн милли мәктәптә лә башҡорт теле аралашыу теле булыуҙан туҡтай. 1-се класҡа балалар йыйғанда ғаиләләр буйлап йөрөйһөң дә, хайран ҡалаһың. Мәктәпкә лә бармаған бала урыҫса фекерләй, сөнки атай-әсәй бала менән һөйләшмәй. Телевизор алдында ултыра, компьютерҙа уйнай, башҡа аралашыр нәмәһе юҡ уның. Мин атай-әсәйҙәргә, балағыҙҙы миңә башҡортса һөйләштереп алып килегеҙ, тигән талап ҡуям. Мәғариф системаһын әрләйбеҙ ҙә ул, әммә телебеҙҙе ошо рәүешле үҙебеҙ юҡҡа сығарабыҙ.

Ошо көндәрҙә Учалы районында "Ай, Уралым, Уралым!" этно-фестивале уҙғарылды. Был сара Азия һәм Европа ҡитғалары сигендә, Баҡшай яланында икенсе тапҡыр ойошторолдо. Унда ҡатнашҡан һәр кем боронғо йолаларын тотоп ғүмер иткән, моңло һәм талантлы, мәргән ир-егеттәргә һәм оҫта ҡуллы ҡатын-ҡыҙҙарға бай Учалы халҡының рухын, күңел йылыһын тойоп, илһам һәм дәрт алып ҡайтты. Сарала БР Дәүләт Йыйылышы-Ҡоролтайҙың Мәғариф, мәҙәниәт, спорт һәм йәштәр сәйәсәте буйынса комитеты рәйесе Эльвира Айытҡолова, Пермь крайы башҡорттары ҡоролтайы рәйесе Рәсил Мөхәмәтйәнов, Татарстан башҡорттары ҡоролтайы рәйесе Ғәли Хәсәнов, "Ағинәй" йәмәғәт ойошмаһы рәйесе Гөлфиә Янбаева, Учалы районы хакимиәте хеҙмәткәрҙәре ҡатнашты.

Яңыраҡ телевизорҙан ҡыҙыҡ та, ҡыҙғаныс та бер ваҡиғаны күрһәттеләр. Розеткаға ҡапыл ут ҡапҡайны, бер егет һүндермәк булып, утҡа өрә башланы. Ут һүнмәгәс, йүгереп барып сепрәк (ҡулъяулыҡ булды шикелле) алып килде лә шуның менән елпетергә тотондо. Былай ҙа һүнмәгәс, алйып алйыны теге. Әлдә һыу килтереп һипмәне, токтан һуғылыр ине. Ҡаңғырҙы, ҡаушаны, аҙағы ни менән бөткәндер, күрһәтмәнеләр.

Әсәйем мәрхүмә һөйләгән бер лаҡап хәтеремдә ҡалған. Ниндәйҙер мәжлестә бер сабый ата-әсәһенең үҙ-ара һөйләшкән серен бөтә ҡунаҡтар алдында асып биргән икән. Бер талай көлөшөп алғандан һуң, әлеге баланы әсәһе шелтәләй башлағас, ҡунаҡтарҙың береһе, хәлде йомшартыу ниәте менәндер инде: "Балалы өйҙә ғәйбәт юҡ, тип юҡҡа ғына әйтмәгәндәр шул", - тигән һығымта яһап ҡуйған. Ошо уҡ йыйында, әллә нисә йыл бергә йәшәп тә, балаға өлгәшә алмаған ирле-ҡатынлы бер ғаилә лә ултырған булған. "Балалы өй..." тигәнде ишеткәс тә, үҙҙәренә "төрттөрөп" әйтелгән, тип юраған әлеге ғаилә башлығы: "Әйҙә, ҡуй, бисәкәй, ҡайтайыҡ. Балаларыбыҙ булмағас, быларса, беҙ тик ғәйбәт кенә һөйләшеп йәшәйбеҙ икән!.." - тип, йыйындағыларға үпкәләп, ҡатынының ай-вайына ҡуймай, мәжлестән айырып алып ҡайтып киткән, имеш...

Ошо көндәрҙә Александр Матросовҡа Советтар Союзы Геройы исеме бирелеүгә 75 йыл тулды. Хәҙер инде беҙ уның Шәкирйән Юныс улы Мөхәмәтйәнов икәнен яҡшы беләбеҙ. Танылған журналист Рәүеф Насиров 1989-1998 йылдар эсендә уның өҙөк-йыртыҡ ҡына биографияһын тулыраҡ яҙыу теләге менән эҙәрмәнлек эшенә тотонғайны һәм төрлө тарафтарҙан үҙенең фараздарын тулыландырған, раҫлаған йөҙәрләгән-йөҙәрләгән хаттар алғайны. Уларҙың күбеһе "Башҡортостан" гәзитендә баҫылды, шулай уҡ "Откуда ты родом, Матросов?" (1994 йылда баҫылды), "А. Матросов: "Поиск Истины" (2007 й.) тигән китаптарына индерелде. Үҙе тере сағында Рәүеф Хәй улы шул хаттарҙың Матросовтың амбразураны ҡаплауы ваҡиғаһы яҙылған икәүһенә аңлатма биргән мәҡәләһен беҙҙең редакцияға алып килгәйне һәм ул 2008 йылда "Киске Өфө"лә баҫылып та сыҡҡайны. "Ҡабатлағандан доға иҫкермәй" тип, ул хаттарҙы тағы ла уҡыусылар иғтибарына тәҡдим итергә булдыҡ.

Ҡала хакимиәтенең сираттағы кәңәшмәһе мэриялағы үҙгәрештәр менән таныштырыуҙан башланды. Хәҙер сити-менеджерҙың йәмәғәт транспорты үҫеше мәсьәләләре менән шөғөлләнгән урынбаҫары буласаҡ. Был вазифаны быға тиклем ҡала тормошо эшмәкәрлеген тәьмин итеү идаралығы начальнигы вазифаһын биләүсе Андрей Федосов башҡарасаҡ.

Миңлегөл ҠАНСУРИНА, химия фәндәре кандидаты: Борондан башҡорт ғаиләһендә быуындар араһында ныҡлы бәйләнеш булған. Атайым ғаиләлә иң бәләкәй ул булыу сәбәпле, әсәйемде килен итеп тыуған йортона төшөргән. Шуға ла беҙ, мин, ҡустым һәм һеңлем, ҡартатайлы, ҡәртәсәйле булып үҫтек. Мәҫәлән, миңә сәғәт йөрөшөн, иҫәбен ҡартатайым өйрәтте. Ҡәртәсәйем бер намаҙын ҡалдырмаған дини кеше ине. Уны аятҡа саҡырһалар, мине лә үҙе менән ала. Ауылдың әбейҙәре менән сәй эсеп йөрөнөм мин шулай бала саҡта.

Замандаштарыбыҙ араһында төрлө өлкәләрҙә берҙәй уңыш яулағандар күп. Бөгөнгө геройыбыҙ ҙа шундайҙар рәтенән. Проза әҫәрҙәре, фильмдар өсөн сценарийҙар, пьесалар - быларҙың барыһы өсөн дә ҡасан өлгөрә икән тип уйлайһың уның хаҡында ҡайһы саҡта. Яҙыусы, драматург, сценарист, М. Кәрим исемендәге Милли йәштәр театрының әҙәби бүлеге етәксеһе Шәүрә Рәшит ҡыҙы ШӘКҮРОВА менән бөгөнгө әңгәмәбеҙ Өфө тураһында.

Һәр гәзит-журналды, һис шикһеҙ, рубрикалар төрлөлөгө биҙәй. Яңынан-яңы рубрикалар күренеүе матбуғат баҫмаһының бәҫен арттыра, әүҙемлеген күрһәтә. Был йәһәттән "Киске Өфө" үрнәк булырҙай гәзиттәрҙең береһе, был баҫмала яңы рубрикалар йыш "тыуа". Тыуыуҙың дауамы - йәшәү, ғүмерле булыу. Әхмәр Ғүмәр-Үтәбай менән Әбйәлил сәсәниәһе Вәсилә апай Садиҡова "ролдәрен алыштырып" барлыҡҡа килгән "Уҡыусынан ун һорау" рубрикаһы ғүмерле булырға оҡшай. Иншаллаһ, шулай була күрһен! Ни тиһәң дә, тормош үҙе һорау-яуаптарҙан тора һәм һәр һорау үҙенең яуабын эҙләй. Тик шуныһы, яуап табыу һуңғы нөктә түгелдер, Хаҡлыҡҡа ынтылыуға хәрәкәт итеүҙер. Матбуғат баҫмалары шул вазифаны үтәп хәрәкәт ҡыла, йәшәй түгелме ни? Был - беренсенән. Икенсенән, гәзит уҡыусы ауыл кешеһе булып, яуап биреүсе ҡала кешеһе булһа, был ике аралағы күҙгә күренмәгән, уйлап табылған сиктәрҙе юйыуға сәбәпсе лә булыр, бәлки? Ҡаланыҡыларҙың һорауҙарына ауылдыҡылар ҙа яуап бирер ул - утын, бесән, мал ҡарап ҡына йәшәмәйбеҙ, шай.
Иҫләйһегеҙҙер, Василий Шукшиндың "Срезал" хикәйәһендәге төп герой Глеб Капустин ҡаланан ауылға ҡунаҡҡа ҡайтҡан билдәле кешеләргә шаҡ ҡатырғыс һорауҙар биреп һемәйтә һәм шунан ләззәт таба. Ауыл ирҙәре уны ошо холҡо өсөн хөрмәт итә, сөнки күп уҡыған, мәкерле Глеб ҡалаға күсеп, ауылды онотҡандарға үҙенсә һабаҡ биреп маташа... Оҙаҡ уйламай, һорауҙарымды яҙыусы, шағир Дамир Шәрәфетдиновҡа төбәп бирмәксе булдым. Әммә һемәйтер өсөн түгел. "Һемәйтерһең Дамирҙы!" тиер уны белгәндәр. Мин дә шул фекерҙә булғанға күрә ҡыҙыҡһынам. Сөнки беләм: Дамир "башҡаларҙың фекеренә ҡушылып…" тигән һүҙбәйләнеште бөтөнләй белмәй шикелле.

Ғафури районында тыуып үҫеп, башҡорт әҙәбиәтендә яҡты эҙ ҡалдырған, ырыуҙаштарын данлаған яҙыусылар бихисап. Урындағы халыҡ араһында ихтирам ҡаҙанған сәсәндәр ҙә әҙ булмаған әүәл: Вәлиулла Ҡоломбәтов, Сәйфулла Сәғитов, Жәлил Кейекбаев кеүек сәсәндәр инде һүҙ сәнғәтен юғары кимәлгә еткереүселәр. Телгә алынған тәүге сәсән һәм арҙаҡлы ғалим-телсе тураһында күптәр белә. Ә кем һуң ул Сәйфулла Сәғитов?

Сираттағы оператив кәңәшмә уҙған аҙнала баш ҡалала Өфө ҡала хакимиәте менән Рәсәй парктар һәм аттракциондар эшләү ассоциацияһы берлектә ойошторған күңел асыу индустрияһы белгестәренең 7-се халыҡ-ара осрашыуына йомғаҡ яһауҙан башланды.

Бөрйән ағинәйе Көнһылыу ҠОТЛОБАЕВА 34 йыл ғүмерен мәктәптә балаларға биология уҡытыуға арнай. Математиктар, тел белгестәре нәҫеленән булһа ла, ул үҙендә өләсәһе Нәсиха Хөснөтдин ҡыҙының ҡаны еңгән тип һанай. Киң даирәлә белемле, көслө рухлы ил инәһе, дауа тылсымын белгән хикмәтле йән эйәһе була өләсәһе. Бөгөн авторыбыҙ металл ярҙамында дауалау серҙәре менән бүлешә.

Башҡортостан Һаулыҡ һаҡлау министрлығы халыҡ дауалаусыларына, имселәренә лицензия биреү тураһында бойороҡ ҡабул итте. Әле был документтың ыңғай һәм кире яҡтарын аңлап та бөтмәгәнбеҙҙер, бәлки. Шуға ла ошо тема буйынса фекер алышыу, һорауҙарға асыҡлыҡ индереү маҡсатынан редакцияға космоэнергет Рауфан МОРТАЗИНды, халыҡ имсеһе Фәниә ИБӘТУЛЛИНАны саҡырҙыҡ.

Сит ил ғалимдары төрлө ҡыҙыҡлы тикшеренеүҙәр үткәрергә маһирҙар инде ул. Шаян, оптимист кешеләр оҙағыраҡ йәшәй һәм һирәк ауырый, тип тә дәлилләгәндәре бар. Хатта Питер Брюггер етәкселегендәге бер төркөм Швейцария ғалимдары был мәсьәләне тәрәндән өйрәнеү өсөн тағы ла тәжрибәләр үткәргән һәм кешенең уй-фекере һаулығына тәрән йоғонто яһауын асыҡлаған.

Дөрөҫ һөйләү һәм яҙыу ҡағиҙәләре тураһында әленән-әле һүҙ ҡуҙғатып торола ул. Ләкин ул ҡағиҙәләрҙең бөтөнләй һанға һуғылмауы, хатта инҡар ителеүе эсте бошора.

Ҡала хакимиәтенең сираттағы оператив кәңәшмәһен, Ирек Ялалов отпускыға китеү сәбәпле, уның беренсе урынбаҫары Салауат Хөсәйенов алып барҙы.

Ярата ла инде Рәсәй үҙ халҡына "шок терапияһы" яһап алырға! Нисәмә йылдар пенсия реформаһы алып барылыуға ҡарамаҫтан, хеҙмәт кешеһенең пенсияға сығыу ваҡытын ир-ат өсөн - 65, ҡатын-ҡыҙға 63 йәшкә тиклем оҙайтыу тураһындағы хәбәр йәмғиәтте бөтөнләй аяҡтан йыҡты тиергә мөмкин. Сөнки бөгөнгө көн күҙлегенән ҡарағанда - пенсия әлеге ваҡытта иң тотороҡло килем сығанағы булып тора. Шуға ла һәр кем пенсияға сыҡҡансы эшләргә, ә инде стажы тулмаусылар социаль пенсияға өмөт итеп көн күрә.

"Мираҫ" йыр һәм бейеү фольклор ансамбле Франция тамашасыларын хайран итте. Ансамбль тәүҙә "Донъя бейеүҙәре һәм музыкаһы" Халыҡ-ара фестивале сиктәрендә ЮНЕСКО-ның Штаб-квартираһында сығыш яһай. Унан һуң Франция ҡалалары буйлап фестиваль турына йүнәлә.