Ғәҙәттә, балалар телевизорҙа күргән персонажын урамда йәки башҡа урында осратһа, шатланып, ҡысҡырып уҡ ебәрә: "Ағай (апай) телевизорҙан сыҡҡан!" Бөгөнгө ҡунағыбыҙ телевизорҙан ғына түгел, хатта шоколадтан килеп ингән, тиергә була. Заманында уның фотоһы "Конди" фабрикаһы сығарған "Шәүрә" шоколадының тышлығын биҙәй торғайны. Рубрикабыҙҙың сираттағы әңгәмәсеһе, "Арғымаҡ" этно-рок төркөмө менеджеры - Шәүрә ЙОМАҒУЖИНА.

Август аҙағында Өфө ҡалаһының мәғариф хеҙмәткәрҙәре лә үҙҙәренең традицион кәңәшмәһенә йыйылып, үткән уҡыу йылына йомғаҡ яһаны, яңыһына маҡсаттар билдәләне.

Өфө ҡала округы хакимиәтенең Мәғариф идаралығы етәксеһе Елена Хаффазова, кәңәшмәнең көн тәртибенә ярашлы, тәрбиә мәсьәләләренә ҡағылды һәм йәш быуынды илһөйәр итеп тәрбиәләү йүнәлешендә бойомға ашырылған проекттар тураһында һөйләне. Әлбиттә, баш ҡалабыҙҙа республиканың башҡа төбәктәре, хатта Рәсәй кимәлендә өлгө итеп күрһәтерҙәй ундай проекттар бихисап. Был турала кәңәшмәлә ҡатнашыусы Федерация Советының Фән, мәғариф һәм мәҙәниәт буйынса комитет рәйесенең беренсе урынбаҫары Лилиә Ғүмәрова ла телгә алды.

Леонид ФИЛИНОВ, продюсер, "Тере таҫма" кинокомпанияһының башҡарма директоры: Башҡорт теле тирәләй барған шау-шыу мине сикһеҙ аптырата. Башҡорт телен көсләп уҡытырға ярамай, тигән аһ-зар йышыраҡ ишетелә башланы. Эйе, көсләп уҡытырға ярамай, кеше бының кәрәклеген үҙе аңларға тейеш. Беҙ күп милләтле республикала йәшәйбеҙ. Бындағы һәр халыҡтың үҙенең тарихы, мәҙәниәте, теле. Әгәр ҙә күп фатирлы йортта йәшәһәгеҙ, урыҫ, татар, башҡорт, украин, мари, удмурт һәм башҡа милләт вәкилдәре һеҙҙең күршеләрегеҙ. Улар менән күршеләш йәшәйһегеҙ, иҫәнләшәһегеҙ, аралашаһығыҙ, осрашаһығыҙ, кейәүгә сығаһығыҙ, өйләнәһегеҙ. Күршеңдең милли мәҙәниәте менән танышыу - мотлаҡ түгел, әммә һеҙ үҙегеҙҙе дуҫтар, күршеләр, ғаилә итеп иҫәпләйһегеҙ икән, белеү кәрәк, был тәбиғи хәл. Был башҡаларға ихтирам күрһәтеү.

Дәүләт милли телдәрен мотлаҡ уҡытыу уҡыусыларҙың хоҡуғын боҙмай!

Был хаҡта Рәсәй Федерацияһының мәғариф һәм фән министры Ольга Васильева 30 августа Бөтә Рәсәй ата-әсәләр йыйылышында белдерҙе, тип хәбәр итә REGNUM мәғлүмәт агентлығы.
Ул РФ Конституция судының вердиктын да хәтергә төшөрә. Белеүегеҙсә, Конституция суды быға тиклем Татарстан мәктәптәрендә татар теленең дәүләт теле булараҡ уҡытылыуы, әгәр ул имтихандар тапшырыуға һәм юғары уҡыу йорттарына инеүгә ҡамасауламай икән, һәр кемдең тәрбиә һәм белем биреү телен һайлауға хоҡуҡ иреклеген боҙмауы тураһында һығымта яһағайны.

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына килгән хаттарҙы барлыуҙы дауам итәбеҙ. Һеҙ ҙә башҡорт әҙәбиәтендә һәр быуын кешеһенең иғтибарына лайыҡ әҫәрҙәрҙе/китаптарҙы тәҡдим итеүҙән туҡтамағыҙ, хөрмәтле гәзит уҡыусылар!

Йәмле Һаҡмар йылғаһының бөгөлөндә колхоз аттары утлай. Ситтәрәк башын әкрен генә сайҡап Ороло саптар бейә тора. Уның ялына йәбешеп йәш ҡатын үкһей. "Күгайғыр менән эйәңде ҡайҙа ҡалдырып киттең, эйәң ҡайҙа? Нисек хәбәрһеҙ юғалырға мөмкин ҡарағайҙай ир-егет?" тигән иңрәү тауышын ғына елдәр өҙөк-йыртыҡ итеп ауыл яғына алып китә. Ҡатын эргәһендә бәләкәй генә ҡыҙсыҡ менән малай аптыранып баҫып тора. Саптар бейә ҡатынҡайға ниҙер әйтергә теләгән төҫлө тултырып ҡарай. Күҙҙәренән мөлдөрәп йәштәр тама…

Уйға килгән алға килә. Халыҡта ошондай киң мәғәнәле әйтем бар. Күп кенә мәсьәләләргә ҡарата башҡаларҙыҡына оҡшамаған, тик үҙенсә генә ҡарашы булған күренекле дәүләт эшмәкәре, сәйәсмән, Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы ағза-корреспонденты, сәйәсәт фәндәре докторы, профессор Мансур Әнүәр улы ӘЮПОВтың түбәндәге әңгәмәлә килтергән фекер-дәлилдәрен тыңлағандан һуң халҡыбыҙҙың тап ошо әйтемен иҫкә төшөрҙөк. Үткән быуаттың 90-сы йылдарында илебеҙҙә һәм республикабыҙҙа барған ижтимағи-сәйәси ваҡиғаларҙың үҙәгендә ҡайнаған, яуаплы дәүләт вазифалары башҡарған ошо шәхесебеҙҙең республикабыҙ мәнфәғәте өсөн алып барған тынғыһыҙ эшмәкәрлеге тап шулай уйларға мөмкинлек бирә лә инде.

Егерменсе йөҙ йыллыҡтың социаль процестары Рәсәйҙең күпселек халҡының милли оҡшашлығын (берҙәйлек) һиҙелерлек үҙгәртте. Төрлө сәбәптәр арҡаһында күптәребеҙгә милләтен билдәләү еңел түгел. "Донъя саты" булып һаналған Пермь крайы өсөн был проблема бигерәк тә киҫкен.

Август баштарында Федоровка районы Яңы Яуышта ауылды иман нурына күмеп, уға йәм һәм олпатлыҡ өҫтәп, эстән дә, тыштан да балҡып торған мәсет асылды. Уның янында тирмәләр ҡоролдо, бер нисә ҡорбан салынып, майҙанда ҡаҙандар аҫылды, райондың башҡа ауылдары халҡы ла, рухланып, байрамға йыйылды.

Республика мәктәптәрендә башҡорт телен дәүләт теле булараҡ мотлаҡ уҡытыу тураһында һүҙ тағы ла көн үҙәгенә сыҡҡас, был хаҡта фекер алышыуҙар ҙа күбәйҙе. Башҡортостан Республикаһының баш психотерапевты Илгиз Тимербулатовтың "Эхо Москвы" радиоһының "Персонально Ваш" программаһындағы сығышы ҡыҙыҡ тойолдо һәм уның журналист һорауҙарына биргән яуаптарының бер өлөшө менән гәзит уҡыусыларҙы ла таныштырмаҡсы булдыҡ.

Хоҙай Тәғәләнең ҡөҙрәте киң: ысын йәй кинәнестәрен дә күрергә насип итте. Июнь, июль айҙарындағы ҡойма ямғырҙар, болотло, йонсоу көндәр, әйтерһең дә, булманы ла кеүек хатта. Тәбиғәт ана шулай үҙе көйләй, үҙе яйлай барыһын да: күрәһең, ул әҙәм балаһын сабырлыҡҡа һынап ҡарай.

Арабыҙҙа шундай милләттәштәребеҙ бар, улар һүҙ һөйләп йөрөүгә ҡарағанда, күберәк эш менән мәшғүл. Бөгөнгө ҡунағыбыҙ ҙа шундайҙар рәтенән. Һуңғы осорҙа башҡорт киноһы өлкәһендә барған ыңғай үҙгәрештәрҙә ул төшөргән фильмдарҙың да өлөшө булһа ла, эшмәкәрлеге тураһында сиселеп китеп һөйләшергә форсат сыҡҡаны юҡ ине. Йәш кинорежиссер, Баймаҡ районы Иҫке Сибай ауылы ҡыҙы Фәрзәнә УТАРБАЕВА менән бөгөнгө әңгәмәбеҙ башҡорт киноһы үҫеше һәм, әлбиттә, уның үҙенең ижады тураһында булыр.

Фән өсөн заман да, ваҡыт та юҡтыр. Ул ниндәй генә быуаттарҙа, йылдарҙа һәм шарттарҙа ла асыштар яһауҙан, яңылыҡтар алып килеүҙән туҡтамай. Кешелек ниндәй генә осор, хәл һәм ваҡиғалар кисергәндә лә фән эҙләнеү өҫтөндә. Ул һуғыштарҙан, сәйәсәттән ситен, яһалмалыҡтан, алдаҡтан өҫтөн, тыйыу-сикләүҙәргә һыймаҫ, хис-тойғоға бирелмәҫ, ә бары хәҡиҡәтте генә ярып бирер айырым бер донъялыр. Һәм был донъяға бары тик уның асылын һәм мөһимлеген аңлаусылар ғына хеҙмәт итә торғандыр. Рәсәй Фәндәр академияһының Өфө ғилми үҙәге Тарих, тел һәм әҙәбиәт институты директоры, география фәндәре докторы, профессор Айбулат Вәли улы ПСӘНЧИН дә ана шундайҙарҙан. Ул ғалим ғаиләһендә тыуып үҫеп, шул мөхит ҡиммәттәрендә тәрбиәләнеп, бөгөн үҙе лә ошо өлкәгә хеҙмәт итеүселәрҙән.

Бөйөк мәғрифәтсе-шағир Аҡмулла заманында халҡыбыҙҙың киләсәге өсөн борсолоп, "Башҡорттарым, уҡыу кәрәк!" тигән оран ташлаған. Бөгөнгө көндә уҡыу, ғилем алыуҙың айырым бер кеше өсөн генә түгел, ә тотош халыҡтың киләсәге өсөн бик мөһим шарт булыуын бер кем дә инҡар итмәй. Ә кем булған һуң халыҡҡа белем нуры сәсеүсе, донъя мәҙәниәте байлыҡтары менән таныштырыусы, яңы, бығаса күрмәгән үрҙәргә әйҙәүсе кешеләр? Әлбиттә, мәғрифәтсе-уҡытыусылар.

Депутаттың эше - закондар сығарыуҙан ғына тормай, тигән фекерҙә бөгөнгө әңгәмәсебеҙ. "Һиңә ышаныс белдергән һәм һине яҡлаусыһы итеп тойған кешеләргә ярҙам итергә тырышам", - тигән һүҙҙәре лә хаҡ. Ошо арала үҙ көсөнә ингән яңы ҡанундар тураһында Рәсәй Федерацияһы Дәүләт Думаһы депутаты Зариф БАЙҒУСҠАРОВ менән һөйләшәбеҙ.

Ишембай районынан Илгиз Шәңгәрәев үҙен Рәсәйҙең иң яҡшы умартасыһы тип танытты. Был аҙнала РФ Ауыл хужалығы министрлығы менән РФ Хеҙмәт һәм халыҡты социаль яҡлау министрлығы Башҡортостан Ҡортсолоҡ һәм апитерапия буйынса ғилми-тикшеренеү үҙәге менән берлектә "Аҡбуҙат" ипподромында "Үҙ һөнәре буйынса иң яҡшыһы" Бөтә Рәсәй һөнәри оҫталыҡ конкурсының "Иң яҡшы умартасы" номинацияһы буйынса көс һынашыу ойошторҙо. Конкурс сараларын Башҡортостан Республикаһы Башлығы Рөстәм Хәмитов һәм Германиянан "Апимондия" Халыҡ-ара умартасылыҡ ассоциациялары федерацияһы президенты Филипп МакКейб, Рәсәй умартасыларының милли союзы президенты Арнольд Бутов, Рәсәй хеҙмәт һәм социаль яҡлау министры урынбаҫары Любовь Ельцова ла күҙәтте.

Башҡортостандың матур төбәгендә - Һаҡмар-Наҙарғол (Һаҡмар Бүреһе) ауылында районыбыҙҙың данлыҡлы фольклорсылары Мөхәмәтйән Ҡаҙаҡбаевҡа һәм Әсмә Усмановаға бағышланған "Сәсән һүҙе нур сәсә!" тип аталған төбәк-ара сәсәндәр һәм йырауҙар бәйгеһе үтте. Ошо саранан үҙемдең кисерештәремде сағылдырыуҙы кәрәк тип таптым, сөнки был ваҡиға миндә ауылдаштарым өсөн ғорурлыҡ та, ойоштороусыларҙың эше менән ҡәнәғәтлек тойғоһо ла, сәсәндәрҙең маһирлығына һоҡланыу хистәре лә тыуҙырҙы.

Уҡытыусыларҙың республика август кәңәшмәһе алдынан БР мәғариф министры Гөлназ Шафиҡова һәм БР Мәғариф өлкәһен контролләү һәм күҙәтеү буйынса идаралыҡ начальнигы Айбулат Хажин ҡатнашлығында "Башинформ" агентлығында матбуғат конференцияһы ойошторолдо.

Башҡортостан "Юлдаш" радиоһының яңылыҡтар хеҙмәте хәбәрсеһе Вадим ЛАВРЕНТЬЕВтың исеме лә, тауышы ла күптәргә таныш. Ул радиола "Яңылыҡтар", "Даирә", "Инглизәр" сығарылыштарын алып бара. Әйткәндәй, "Инглизәр" тапшырыуы инглиз телен башҡорт теле ярҙамында өйрәнергә теләүселәргә тәғәйенләнә. Вадим һөнәре буйынса инглиз теле белгесе. Баймаҡ районы Темәс ауылында тыуып үҫкән, башҡорт, рус, инглиз телдәрен "һыу кеүек эскән" журналистың кәңәштәре телмәрен үҫтерергә теләгән, шәхес булараҡ үҫеүгә йөҙ борған йәштәргә айырыуса ҡыҙыҡлы, файҙалы булыр, тип ышанабыҙ.

Табиплыҡ менән йырсы-вокалист булыуҙың ниндәй уртаҡлығы бар? Уларҙың ҡайһыһы төп һөнәр, ҡайһыһы яратҡан шөғөл? Ғөмүмән, Фәриҙә Ҡудашева башҡарыуындағы йырҙағыса: "Ауырлыҡты йырҙар еңеләйтә, йыр менән дуҫ-иптәш табыла", - тигән һүҙҙәр табип өсөн мөһимме? Тормошобоҙҙа бер нисә һөнәргә эйә булған замандаштарыбыҙ бихисап, һәм шундай универсаль шәхестәрҙе осратҡанда, уларҙың һөнәре буйынса мейене шундай һорауҙар быраулай башлай. Бөгөнгө әңгәмәсебеҙ ҙә уникаль кеше - Рәсәйҙең һәм Башҡортостандың атҡаҙанған табибы, хаҡлы ялда булыуына ҡарамаҫтан, һаман да ҙур һорау менән файҙаланыусы тар һөнәр эйәһе, 52-се дауахананың отоларингологы һәм фониатр Наил ҒАБДУЛЛИН менән әңгәмәне уның нисек бер юлы ике профессия һайлауы тарихынан башланыҡ.