Бөрйән районы Әбделмәмбәт урта мәктәбенең физкультура уҡытыусыһы, фоторәссам Зиннур Ғүмәр улы Боҫҡоновто республикала ғына түгел, сит төбәктәрҙә һәм өлкәләрҙә лә яҡшы беләләр. Уның уҡыусылары төрлө кимәлдәге ярыштарҙа ҡатнашып, тәүге урындарҙы яулай. Тағы шуныһы: был төпкөл ауыл мәктәбе ике йыл рәттән спортты һәм физкультураны үҫтереү йәһәтенән республикала иң яҡшы мәктәп исемен алды. Ул ғына ла түгел, 2015 йылда Әбделмәмбәт мәктәбе "Спортты һәм физкультураны үҫтереү буйынса Рәсәйҙә иң яҡшы мәктәп" тип танылды. Был турала республика матбуғатында, шул иҫәптән беҙҙең гәзиттә лә мәғлүмәттәр булғайны. Бөгөнгө әңгәмәлә беҙ Зиннур Боҫҡоновтан педагогик тәжрибәһе менән уртаҡлашыуын һораныҡ.

Уҡыусыларыбыҙ Илфат Әмировты былтыр гәзитебеҙҙең 25-се һанында баҫылған мәҡәлә аша ла беләлер. Һәр хәлдә, Көйөргәҙе районы Илкәнәй ауылы егетенең көрәш майҙандары уртаһына башҡорт еләнен һәм ҡамсат бүркен кейеп сығыуы, рингтарҙа үҙен "Башҡорт" тип таныштырыуҙы талап итеүе хәтерегеҙҙә ҡалғандыр. Юрист һөнәрле, Башҡорт дәүләт университетының тарих факультетында аспирантурала уҡыусы, Мәскәүҙә шөғөлләнеүсе спортсы-профессионал - ҡатнаш алыш төрҙәре (ММА) буйынса Халыҡ-ара, Бөтә Рәсәй турнирҙары еңеүсеһе Илфат ӘМИРОВ күптән түгел Ҡытайҙың Чиньжоу ҡалаһында үткән WLF турнирында еңеүсе булып танылғайны. Ошо уңайҙан Өфөгә ҡайтҡанында беҙ тағы ла уның менән әңгәмәләшеп алырға булдыҡ һәм уны редакцияға саҡырҙыҡ. Әйткәндәй, Өфөлә лә күнекмәләр үткәреүгә, ваҡыты бик тығыҙ булыуға ҡарамаҫтан, Илфат беҙҙең редакцияла булырға, журналистар менән аралашырға бик ярата.

Башҡортостан Республикаһының 100 йыллыҡ юбилейын байрам итергә әҙерлек старт алған ағымдағы йылдың башҡорт халҡының рухи батшаһы, мәшһүр дин белгесе, философ, мәғрифәтсе-мөғәллим шәйех Зәйнулла ишан Рәсүлевтың баҡыйлыҡҡа күсеүенә 100 йыл тулыуын билдәләү менән башланып китеүе, йәғни быуатлыҡ ваҡиғаларҙың тап килеүе осраҡлы ғына күренеш түгел. Башҡортостан Диниә назараты ойошторолоуға ла быйыл 100 йыл тула...

РФ Дәүләт Думаһы Дәүләт төҙөлөшө һәм ҡануниәт буйынса комитеттың алкоголь продукцияһын законһыҙ һатҡан өсөн штрафтарҙы арттырыу тураһындағы закон проектын хупланы. Был турала закон проекты авторҙарының береһе, РФ Дәүләт Думаһы депутаты Зариф Закир улы БАЙҒУСҠАРОВ менән әңгәмәләшәбеҙ.

Ошо көндәрҙә Сибай институтында "Башҡортостан - үҫеш территорияһы: эшҡыуарлыҡ, экология, тел һәм мәҙәниәт" тип аталған Бөтә Рәсәй фәнни-ғәмәли конференцияһы уҙҙы.

"Киске Өфө"нө 2003 йылдан башлап алдырып уҡыйым. Был гәзит менән тәүге танышыуым әле лә хәтерҙә. Ниндәйҙер бер гәзиттең йыртылып бөткән бер киҫәге ҡулыма килеп эләкте. Шул өҙөктә яҙылған юлдарҙы уҡып ҡарау менән "Был бик шәп гәзит күренә, нисек атала һуң ул?" тип, таныштарымдан һораша башланым. Миңә был гәзит битенең "Киске Өфө"нән икәнен әйттеләр. Ул мәлдә мин хаҡлы ялға сыҡҡан инем инде.

Ысын башҡортто атһыҙ, уҡ-һаҙаҡһыҙ күҙ алдына ла килтереп булмаҫ ине. Ат әле лә уның ҡанаты, тоғро юлдашы булып ҡала килә, ә бына онотола яҙып барған уҡ-һаҙаҡ традицияһын тергеҙеп, егеттәребеҙ бик маҡтаулы, изге эш башлап ебәрҙе.

Йөрөгән таш шымара, ятҡан таш мүкләнә, ти халҡыбыҙ. Һәр кем йөрөй-йөрөй, ил-йорт күрә-күрә, ут-һыу кисә-кисә тәжрибә туплай. Беҙҙең бөгөнгө геройыбыҙ ҙа Рәсәйҙең төрлө ҡалаларында эшләп, төрлө халыҡтарҙың көнитмешен өйрәнгәндән һуң, тыуған яғына ҡайтып, халыҡ кәсептәренә нигеҙләнгән кейеҙ-быйма баҫыу цехы аса. 2012 йылда Әбйәлил районы үҙәге Асҡарҙа быйма, кейеҙ баҫыу цехы асып ебәреп, һатып алыусыларына киң ассортиментлы тауар тәҡдим итеүгә өлгәшкән Йәмил Рафиҡ улы БАЙМЫРҘИН тураһында бөгөнгө һүҙебеҙ. Ул үҙенең уңыштары, быйма, кейеҙ баҫыу эшенең ҡыҙыҡлы, шул уҡ ваҡытта ауырлыҡтары тураһында бәйән итер. Был әңгәмәне уҡығандан һуң уҡыусыбыҙ үҙенә фәнни нигеҙле тәжрибә алыр, тип ышанабыҙ.

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына килгән хаттарҙы барлауҙы дауам итәбеҙ. Һеҙ ҙә башҡорт әҙәбиәтендә һәр быуын кешеһенең иғтибарына лайыҡ әҫәрҙәрҙе/китаптарҙы тәҡдим итеүҙән туҡтамағыҙ, хөрмәтле гәзит уҡыусылар!

Тормош ҡуласаһы бер генә мәлгә лә туҡталыу белмәй. Дәүерҙәрҙе дәүер алмаштырып, бер ҡоролош урынына икенсеһе барлыҡҡа килеп, йә һиллектә, йә йөрәктәрҙе өшөтөр ыҙғыш-сыуалыштарҙа сағылып, донъя йомғағы һүтелә-һүтелә үҙ юлынан тәгәрәй. Меңәр-меңәр йыл шулай булған һәм шулай буласаҡтыр, күрәһең. Әммә ошондай мәлдәрҙә лә йәшәүҙән йәм-тәм табып, кешелек асылын юғалтмай, рухын байытып, илдең үткәне менән ғорурланып, киләсәген уйлап йәшәй халҡыбыҙ. Халыҡты йәшәтеүсе көс - ул милли үҙаң, әҙәп, иман, йәндәй күргән ғәзиз тыуған ер, үҙенсәлекле, ҡабатланмаҫ биҙәкле туған тел, йырлы-моңло өн-һүҙҙәребеҙ.

Һөйөүҙең асылы күп ҡырлы. Бәлки, шуғалыр ҙа, һөйөүҙең нимә икәнен аңлауы ҡыйындыр, әммә һөйөүҙең нимә икәнен аңлатыуы тағы ла ауырыраҡ. Яңы ғына уяна башлаған тәбиғәт менән бергә күңелдәрегеҙҙе һөйөү тойғолары ла иләҫләндерә һәм һөйөү хаҡындағы мәңгелек һорауҙарға яуаптар эҙләп тынысһыҙланаһығыҙ икән, М. Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театрында әле генә сәхнәгә сыҡҡан спектакль тап һеҙҙең өсөн. "Һөйәһеңме, һөймәйһеңме..." тип атала ул. Бер мөхәббәт хаҡындағы хикәйәтте сәхнәгә ҡуйыусы режиссер Илсур ҠАҘАҠБАЕВ менән ошо хаҡта бәләкәй генә әңгәмә.

Телефондан һөйләшеү манераһынан уҡ уның затлы тоҡомдан икәнен самаларға мөмкин ине. Ә инде үҙе менән осрашҡас, бөйөклөктөң ябайлыҡта икәнлегенә тағы бер ҡат инанылды. Тамырҙары менән Бикбау кенәзгә барып тоташыусы башҡорт дворяндары Ҡыуатовтар нәҫеленән булған балет артисы, Башҡортостандың халыҡ артисы, РСФСР-ҙың халыҡ артисы кеүек юғары исемдәр йөрөтөүенә ҡарамаҫтан, ябай, ихлас әңгәмәсе генә түгел, һаман да нәзәкәтле, хис-тойғоло ҡатын-ҡыҙ булып ҡала белгән гүзәл ханым, Р. Нуриев исемендәге Башҡорт хореография колледжының художество етәксеһе һәм Башҡорт дәүләт опера һәм балет театрының балетмейстеры Леонора Сафый ҡыҙы ҠЫУАТОВА бөгөн "Өфө башҡорто" рубрикаһының сираттағы ҡунағы.

Илдархан Мутин Минзәлә ҡалаһында 4 синыфлы училище тамамлай. 1909 йылда хәрби хеҙмәткә алынып, биш йыл буйы 12-се сик буйы бригадаһында хеҙмәт итә. Хәрби хеҙмәттән ҡайтҡас, мөғәллимлек итә, таможня ведомствоһында, артабан кооперация инструкторы булып эшләй. 1917 йылда И. Мутин Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәтенә ҡушылып китә. Тиҙҙән ул милли хәрәкәт лидерҙарының береһенә әүерелә. 1917 йылдың 20-27 июлендә Ырымбурҙа үткән тәүге Башҡорт ҡоролтайында, Шәриф Манатов, Зәки Вәлидиҙәр менән бергә милли хәрәкәттең идара органы - Башҡорт үҙәк шураһының башҡарма комитетына һайлана. Әйткәндәй, ошо осорҙа Илдархандың туғаны Ғариф Мутин да Башҡорт милли-азатлыҡ хәрәкәтендә ҡатнаша. Ул да Башҡорт үҙәк шураһының башҡарма комитеты составына индерелә.

Башҡортостан Республикаһының 100 йыллыҡ юбилейын байрам итергә әҙерлек старт алған ағымдағы йылдың башҡорт халҡының рухи батшаһы, мәшһүр дин белгесе, философ, мәғрифәтсе-мөғәллим шәйех Зәйнулла ишан Рәсүлевтың баҡыйлыҡҡа күсеүенә 100 йыл тулыуын билдәләү менән башланып китеүе, йәғни быуатлыҡ ваҡиғаларҙың тап килеүе осраҡлы ғына күренеш түгел. Башҡортостан Диниә назараты ойошторолоуға ла быйыл 100 йыл тула...

Был һүрәткә ҡарап, күптәр, был балалар йә сәхнәгә сығырға әҙерләнеп ултыра, йә уңышлы сығыш яһағандан һуң, ял итәләр, тип әйтер ине. Әммә улар төптө генә яңылыша. Ә бына дөрөҫ яуапты күптәребеҙ бирә лә алмаҫ ине. Быны тикшереп ҡарауы ла ауыр түгел. Әйҙәгеҙ әле, мәҡәләне уҡыуҙы ошо урында туҡтатып, тағы бер тапҡыр һүрәткә күҙ һалайыҡ. Ысынлап та, милли кейем кейгән был балалар ҡайҙа һәм ни эшләп ултыралар икән?

Һуңғы йылдарҙа республикабыҙҙа туризмды үҫтереү буйынса күп кенә эштәр башҡарыла. Әммә турист маршруттары төҙөгәндә яуаплы ойошмалар һәм кешеләр ныҡ иғтибарлы булһындар, халҡыбыҙҙың тарихына, ер-һыу атамаларыбыҙға хилафлыҡ эшләмәһендәр ине, тигән теләк бар. Ә был теләк юҡтан ғына тыуманы, уның күҙгә күренеп торған сәбәптәре бар.

Өфөнөң "Шаяниум" шаяндар һәм тапҡырҙар конкурсының ойошторолоуына 15 йыл да булып киткән икән. Был юлы уның ҡатнашыусылары һәм көйәрмәндәре бәйгенең юбилейын билдәләне. Ярыш башында бөтәһе ҡырҡ ете команда ҡатнашһа, финал уйынында уларҙың ун бише үҙ-ара көс һынашты. Иң шаян, иң отҡор, иң мәрәкәсел команда Өфө ҡала мәҙәниәт һарайының тамаша залында һайланды.

Торғонлоҡ тип аталған теге йылдарҙа аҫыл асылынан ситләшә яҙҙы халҡыбыҙ. Хәҙер килеп ниндәй йәшәйеш ҡағиҙәләребеҙгә, йолаларыбыҙға, тәрбиә алымдарына йөҙ борорға кәрәк, тип иҫәпләйһегеҙ?

Ғәҙәттә, йырҙар ижад итеүсе композиторҙың исем-аты тыңлаусыларға бик билдәле лә булмай, йырҙың данын күберәк йырсы күтәрә. Был бигерәк тә һәүәҫкәр композиторҙарҙың ижадына хас күренеш. Әммә бөгөнгө ҡунағыбыҙҙың йырҙары ғына түгел, үҙе лә башҡорт эстрадаһында лайыҡлы урын алып тора. Һүҙебеҙ һәүәҫкәр композитор, автор-башҡарыусы, Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре Флүрә ҮҘӘНБАЕВА тураһында. Уның йырҙарын Хәниә Фәрхи, Фирүзә Париж, Артур Ҡунаҡбаев, Римма Амангилдина, Венера Юлгилдина, Рәил Өмөтбаев, Радик Юлъяҡшин һәм башҡа популяр йырсылар башҡара.

Был юлы өс һорауыбыҙҙы яҙыусы Лира ЯҠШЫБАЕВАҒА йүнәлттек.