Һәр кем донъяға үҙ ише менән тыуа, беҙҙең өсөн быны Юғарыла хәл итәләр. Ергә килгәндәрҙең бурысы бер-береңде яңылышмай эҙләп табыу, таныу. Ләкин иң ҡыйын өлөшө тап ошолар.

Хәҙер инде хаҡлы ялдағы хәрби табип булараҡ, һаулыҡ һаҡлау өлкәһендә эшләгән коллегаларым һәм гәзитебеҙҙе уҡыусылар менән бер аҙ бүлешәһе эс серҙәрем бар. Кеше һаулығы, бәғзе ваҡытта хатта ғүмере менән бәйләнгән ошо һөнәргә һәм табиплыҡ бурысына ҡығылышлы был мәҡәләмдә үҙем менән булған ҡайһы бер ваҡиғалар тураһында бәйән итмәксемен.

Күптәр йүгереүҙең файҙалы икәнен белә, әммә әүҙем йәшәү рәүешенә ылығырға ынтылмай. Йүгергән мәлдә тәндең бөтөн төп мускулдары эшләй, ҡан әйләнеше системаһы нығый, хатта ҡандың кислород һәм биохимик составы ыңғай яҡҡа үҙгәрә. Йүгереү кәйефте лә күтәрә.

Һуңғы йылдарҙа, бигерәк тә йәштәр араһында, Изге Валентин йәки Ғашиҡтар көнөн билдәләү ғәҙәткә инеп китте. Был байрам Европала XIII быуаттан үткәрелә башлаһа, беҙҙең илдә 1990 йылдарҙа ныҡлап тамыр йәйҙе. Бөгөн Изге Валентин көнөн билдәләүҙән хатта мәктәп уҡыусылары, балалар баҡсаһы тәрбиәләнеүселәре лә ситтә ҡалмай. Улар төрлө бүләктәр әҙерләй, мөхәббәт тураһында шиғырҙар ятлай, кисәләр уҙғара.

"Башҡортостанда Экология һәм айырым һаҡланған тәбиғәт территориялары йылының планына атмосфераны, һыу объекттарын, ер аҫты байлыҡтарын, үҫемлектәр һәм хайуандар донъяһын һаҡлау, шулай уҡ халыҡтың экологик мәҙәниәтен күтәреү буйынса 118 пункт инде", - тине тәбиғәт менән файҙаланыу һәм экология министры Илдар Һаҙыев "Башинформ" мәғлүмәт агентлығында журналистар менән осрашыуҙа.

Бөгөн мәғлүмәт сараларының ниндәйе генә юҡ. Уларҙың барыһына ла ныҡлы иғтибар биреп бөтөп тә булмай. Шулай ҙа һәр кемдең үҙ иткән, күңеленә яҡын булған ниндәйҙер баҫмаһы йәки тапшырыуы була. Эше тығыҙ булғанда ла шул тапшырыуҙарҙы ҡарарға, аҡсаһы етмәгәндә лә шул баҫмаларға яҙылырға тырыша ундайҙар.

Февраль башында Өфө ҡала округы хакимиәте башлығы Ирек Ялалов етәкселегендәге рәсми делегация Астана ҡалаһына барып ҡайтты. Сәфәр маҡсаты Өфө менән Астана араһында туғандашлыҡ булдырыу, ошо хаҡтағы меморандумға ҡул ҡуйыу ине. 3 февралдә Ирек Ялалов менән Астана ҡалаһы хакимы Асет Исекешев документҡа ҡултамғаларын һалып, ниәттәрен нығытты.

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына килгән тәҡдимдәр, ниһайәт, күбәйә башланы. Тиҙ арала һәр быуын башҡорто уҡырға тейешле китап/әҫәрҙәр исемлеген гәзит уҡыусылар ярҙамы менән теүәлләп, билдәләп бөтөргә өмөт итәбеҙ.

"Тарихсыларҙың тарихты дөрөҫ итеп яҙыу кеүек ауыр эше бар. Ышаныслы тарих йәки хәҡиҡәт бик күп тарихи мәғлүмәттәрҙе үтә нескә иләк менән иләгәндән һуң ҡалғандарҙан ғына хасил була ала", тигән Әхмәтзәки Вәлиди. Тарихты һәм тарихсының ролен юғары баһалаған һүҙҙәренә раҫ итеп, ғалимдың башҡорттарҙың тарихы һәм этнографияһы буйынса хеҙмәттәренән өҙөк тәҡдим итәбеҙ.

Өфө ябай ҡала түгел, ул - Башҡортостан Республикаһының баш ҡалаһы, арҡа һөйәге. Беҙҙең йәшәйешебеҙ, яҙмышыбыҙ, тын алышыбыҙ унда ҡабул ителгән ҡарарҙарға, закондарға, унда урынлашҡан идара ойошмаларына, унда эшләгән етәкселәргә, унда йәшәгән кешеләргә, унда һөйләнгән һүҙҙәргә, хатта ундағы мәҙәниәт, сәнғәт, әҙәбиәт торошона ла бәйләнгән. Шуға ла, баш ҡала гәзите булараҡ, беҙ Өфөбөҙҙөң һулышын, тормошон сағылдырырға, уның тураһында бар Башҡортостаныбыҙға һөйләргә тырышабыҙ ҙа инде. Шәхестәребеҙ менән дә даими таныштыра торабыҙ, яңы рубрикабыҙҙа күрһәтәсәк шәхестәрҙе быға тиклем дә яҙғаныбыҙ булғандыр. Хәҙер инде улар менән ошо рубрикалағы сығыштары аша яңыса, яңы күҙлектән, тик Өфө башҡорто булараҡ танышырһығыҙ. Шулай итеп, таныш булығыҙ: СССР-ҙың халыҡ артисы, М. Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры актрисаһы Гөлли МӨБӘРӘКОВА. Өфөнөң почетлы гражданы.

М. Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университеты 2016 йылда Рәсәйҙең классик юғары уҡыу йорттары араһында ун етенсе урынды биләгән. Юғары квалификациялы педагогтар әҙерләүсе уҡыу йортоноң республикабыҙ өсөн иң әһәмиәтле йүнәлештәренең береһе, ул, әлбиттә, башҡорт филологияһы. Университеттың ойошторолоуына 50 йыл тулған был көндәрҙә филология факультетында белем алған студенттар Айтуған Йәнбирҙин, Айбулат Сәсәнбаев һәм Байрас Азаматов менән әңгәмәләшеп алдыҡ.

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына килгән тәҡдимдәр, ниһайәт, күбәйә башланы. Тиҙ арала һәр быуын башҡорто уҡырға тейешле китап/әҫәрҙәр исемлеген гәзит уҡыусылар ярҙамы менән теүәлләп, билдәләп бөтөргә өмөт итәбеҙ.

Һуңғы йылдарҙа республикала башлыса ағинәйҙәр тырышлығы менән халҡыбыҙҙың милли кейемдәрен, нәфис биҙәүестәрен тергеҙеү өҫтөндә байтаҡ эш алып барыла. Беҙҙең башҡорт ҡатын-ҡыҙҙары араһында башҡаларҙы хайран итеп, зауыҡлы биҙәүестәр тағып, милли күлдәктәр кейеп йөрөү ғәҙәткә инә. Үҙе бер илаһи күренеш ул яға, селтәр, түшелдеректәрен тағып, аллы-гөллө күлдәктәрен кейеп, эшлекле ҡорҙарға йыйылған ағинәйҙәр. Әлбиттә, ҡайһы берәүҙәр уйлауынса, уйын-йыр өсөн генә йыйылмай улар. Ниндәйҙер мөһим проблеманы хәл итер, йәштәргә йолаларыбыҙҙы өйрәтер өсөн, йә булмаһа, милли кейем өлгөләре, биҙәүестәр эшләү, ниндәйҙер милли аш-һыу әҙерләү буйынса оҫталыҡ серҙәре менән бүлешергә, экологик өмәләр үткәрергә йыйыла улар һәм ошондай матур саралар менән рухлы киләсәк быуын тәрбиәләүҙе бурыс итеп алған ағинәйҙәребеҙ.

Интернет донъяның тағы бер яңылығын астым үҙем өсөн. Ул яңылыҡ та түгелдер инде, бәлки, сөнки донъя кимәлендәге был интернет-уйынды 2007 йылда уҡ француз программистары уйлап сығарған, хәҙер ул донъяның бик күп илдәрендә билдәлелек яулаған.

Өс һорау был юлы яҙыусы, Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты Ғәлим Афзал улы ХИСАМОВҡа төбәлә.

Ҡушылғанын - үтәргә, тыйылғанынан - тыйылырға!

Ғаилә бәхете йә була, йә юҡ, ул һинең үҙеңдән тормай, тип иҫәпләүселәр ҙә бар бөгөнгө заманда. Бының менән бөтөнләй килешмәүселәр дөрөҫ эшләйҙер, тим, сөнки бәхетле йәки бәхетһеҙ булырға һәр кеше үҙе хәл итә. Йәмғиәтебеҙҙең дөйөм рухи именлеген дә ғаилә генә булдыра ала, был турала хәҙер ил башлыҡтары ла йыш телгә ала. Шулай булмаһа, татыу ғаилә - ил күрке, тимәҫ ине халҡыбыҙ. Милләтебеҙҙең киләсәге лә - тап уларҙың бишегендә тирбәлә бөгөн. Һуңғы мәлдәрҙә барыбыҙҙы ла һоҡландырып йәшәүсе йәш ғаиләләрҙең күҙгә күренеп артыуы ла шатлыҡлы күренеш. Араларында бер-ике бала менән генә сикләнмәгәндәре булыуы, уларҙың балаларының күңеленә һөйөү, иреклек, ышаныс, намыҫ, яуаплылыҡ кеүек төшөнсәләрҙе һала белеүе иһә тағы бер ҡыуаныс. Ҡунаҡтарыбыҙ - дүрт бала тәрбиәләүсе матур пар, М. Кәрим исемендәге Милли йәштәр театрының әҙәбиәт бүлеге етәксеһе Мәҙинә һәм ошо уҡ театрҙың режиссеры Илнур МУЛЛАБАЕВтар менән әңгәмәбеҙ ҙә ғаилә ҡиммәттәре, бөгөнгө заман һәм тәрбиә үҙенсәлектәре тураһында булыр.

Тарихты архивтарҙағы документтарҙа, боронғо китаптарҙа, археологик ҡаҙылма материалдарында ғына түгел, ә ер-һыу, тау-ҡая, ауыл-ҡала атамаларында ла эҙләү фарыз. Оҙаҡ йылдар үҙебеҙҙең мең ырыуы башҡорттары йәшәгән Әлшәй, Дәүләкән, Миәкә һәм башҡа төбәктәрҙең топонимик атамаларын өйрәнеү миңә халҡыбыҙҙың тарихына бәйле күп биттәрҙе асырға, асыҡларға ярҙам итте. Гәзит уҡыусыларға үҙемдең эҙләнеүҙәремдән ҡайһы бер мәғлүмәттәрҙе еткереүҙе дауам итәм.

Берәй милләттәшеңә үҙ телеңдә өндәшеп, яуапты башҡа телдә алыу айырыуса ҡала ерендә йәшәгән кешеләр өсөн бик тә тәбиғи хәл. Быға әллә ни иғтибар итеп тормайбыҙ, һин дә мин урыҫса һөйләшеп алабыҙ ҙа китәбеҙ. Аллаға шөкөр, ул телде лә беләбеҙ... Әммә бына республикабыҙҙан алыҫта, башҡа өлкәләрҙә шундай хәлдәргә юлыҡһаң, теге йәки был яҡташың өсөн, хатта бөтөн милләтең өсөн ниндәйҙер ҡыйынһыныу тойғолары кисереп, ныҡ ҡына уйланырға мәжбүр булаһың.

...Башҡортостан иҫән ҡала, тиһәң,
Бер йәнемә миллион үлем бир!
(Ш. Бабич).

Шәйехзада Бабич кемдәр тарафынан һәм нисек һәләк булған? Ни өсөн берәүҙәр уны Темәстән Йылайыр аша Мораҡҡа, типографияны күсереп алып китеп барғанда аҡтар ҡулынан һәләк булды, ти. Ә икенселәре, киреһенсә, Ырымбурҙан Йылайыр аша Темәскә китеп барғанда ҡыҙылдар тарафынан үлтерелгән, тип бара. Был һорауға бөгөн, шағир вафатына бер быуатҡа яҡын ғүмер уҙғас, яуап эҙләүҙең кәрәге бармы? Минеңсә, бар, хатта ошо һорауҙарға теүәл яуап таба алмаған хәлдә лә, уйланырға һәм эҙләнергә тейешбеҙ, сөнки тарихҡа битараф булмау - халыҡты йәшәткән һәм йәшәтәсәк көс ул!

"Башҡорт китабы топ-100+" акцияһына Ғафури районы Һабай ауылынан Р. Басиров түбәндәге китаптарҙы тәҡдим итә: