Мәләүез ҡалаһында республиканың 12 районынан - Стәрлетамаҡ, Салауат һәм Күмертау ҡалаларынан, шулай уҡ Мәләүез, Ғафури, Стәрлетамаҡ, Ишембай, Стәрлебаш, Миәкә, Күгәрсен һәм Көйөргәҙе райондары вәкилдәре ҡатнашлығында "Минең кесе Ватаным - Атайсал" бишенсе муниципаль форумы булып үтте.

2021 йылдың мартында республикала "Атайсал" проекты эшләй башланы. Ул тыуған ауылдарынан ситтә йәшәгән кешеләрҙе атайсалына ярҙам итеү, төрлө саралар үткәреүҙә ярҙам күрһәтеү, йәштәр күңеленә илһөйәрлек һәм бәләкәй ватанына һөйөү тойғолары һалыу һәм фекерҙәштәрҙе бер ҡорға туплау маҡсатынан булдырылғайны.
Бер ни тиклем ваҡыттан һуң проект нигеҙендә республика зоналары буйлап "Атайсал - яҡташлыҡ көсө" тип аталған форумдар уҙғарыла башланы. Уның бишенсеһе ошо көндәрҙә Мәләүез ҡалаһында үтте. Сарала РФ Дәүләт Думаһы депутаты Зариф БАЙҒУСҠАРОВ та ҡатнашты һәм үҙенең фекерҙәрен беҙгә лә еткерҙе.

Быйыл февраль айында Башҡортостан Республикаһына нигеҙ һалыусыларҙың береһе, күренекле башҡорт эшмәкәре, табип, телсе Мөхәмәтхан Сәхипгәрәй улы Ҡулаевтың тыуыуына 150 йыл тулды.

Беренсе киҫәк. Боронғо дәүер.
Өсөнсө бүлек. Иртә тимер эпохаһы

Ағиҙел йылғаһының урта ағымы бассейнындағы ананьин ҡомартҡылары материалдарының үҙенсәлекле булыуы археологтарға уларҙы үҙаллы ҡараабыҙ мәҙәниәте (б.э. тиклем V - б.э. II быуаттар) сифатында өйрәнеү маҡсатҡа ярашлы, тип раҫлау мөмкинлеген бирә. Беҙҙең ҡарамаҡҡа, б.э. тиклем V - III быуаттарҙағы ҡомартҡыларҙың ҡараабыҙ төркөмөн берҙәм ананьин мәҙәниәтенең урта Ағиҙел (среднебельский) варианты тип нарыҡлау дөрөҫөрәктер. Шул уҡ ҡомартҡылар, әммә б.э. тиклем II быуаттан б.э. II быуатына тиклемге арауыҡта, Урта Кама һәм Ағиҙелдең түбәнге ағымы буйындағы синхрон ҡомартҡыларҙан әллә ни айырылмай тиерлек, һәм уларҙы пьянобор мәҙәниәте сиктәрендә ҡарау фарыз.

Баш ҡаланың Йәштәр һарайында Өфө сауҙа-иҡтисад колледжы үҙенең алтын юбилейын билдәләне. Белем усағын БР мәғариф һәм фән министры урынбаҫары Инесса Косолапова, Киров районы хакимиәте башлығы урынбаҫары Адик Фәтхуллин, РФ "Сауҙа берҙәмлеге" профсоюздарының Башҡортостан төбәк бүлексәһе рәйесе Айҙар Ахунйәнов, БР Кулинарҙар, рестораторҙар һәм отельерҙар ассоциацияһы рәйесе Наталья Чибрикина тәбрикләне.

"Атайсал", йәғни "Кесе Ватан" тигәндә тәү сиратта тыуған ауылың йәки ҡалаң, һыуын эскән, һыуында ҡойонған шишмә-йылғаларың, сәскәле-еләкле яландарың, һин тыуып үҫкән, һин тәүләп тәпәй баҫҡан изге ер күҙ алдына баҫа. Үҫә килә офоҡтар киңәйә, тауҙар артында ла тауҙар, ауылдар, ҡалалар булыуын асыҡлайһың. Тора-бара ғорурланырлыҡ тарихлы, һоҡланғыс тәбиғәтле Башҡортостаның барлығына төшөнәһең. Уның Рәсәй уртаһында йөрәкте хәтерләтеүенә инанаһың. Рәми Ғарипов артынса: "Урал күкрәгендә йөрәк кеүек, Башҡортостан - тыуған илкәйем. Шул йөрәктең ҡан тамыры булып, Күкһелләнә Ағиҙелкәйем!.." - тип ҡабатлайһың.

Ҡыш бауыры оҙон булһа ла, яҙ барыбер үҙенекен итә, тирә-яҡта ҡарҙар иреп, донъялар асылып ҡала. Яҙ бар тәбиғәттең уяныу мәле булыуы менән бер рәттән, мин уны таҙалыҡ һәм тәртип булдырыусы миҙгел, тип тә билдәләр инем. Март аҙағында - апрель башында, ғәҙәттә, традицион өмәләр башлана. Өфөлә лә үткән аҙнала яҙғы экологик таҙартыу миҙгеле башланды.

Мин матбуғат ҡоломондор, тип уйлайым, сөнки үҙемде белә-белгәндән гәзит-журналдарҙан айырылмай йәшәйем. Шулай ҙа ҡасан тыуҙы миндә матбуғатҡа һөйөү?

"Ишеттеңме әле, теге төрөктөң ҡыҙы Бөрйәнгә ҡунаҡҡа килгән бит". Был хәбәрҙе ишеткәс, мин әллә ни аптыраманым. Аптырарлыҡ нимәһе бар инде? Элек кенә ул беҙ сит ил кешеһенә Айҙан килгән кешегә ҡараған кеүек ҡарай инек. Ә хәҙерге заманда... Хәҙер беҙ үҙебеҙ ҡайҙа ғына бармайбыҙ ҙа, кем генә беҙгә килмәй. Бына мин дә әлеге яңылыҡты ишеткәс, әй, килгәндер шунда берәүҙең туғаны, тигән кеүегерәк ҡабул иттем...

Сибай концерт-театр берекмәһенең музыканты, автор-башҡарыусыһы Азат Исҡужинды Сибай ҡалаһында, Урал аръяғында, республика киңлектәрендә яҡшы беләләр. Уның башҡарыуындағы йырҙар бер ҡаршылыҡһыҙ күңелгә уйыла ла ҡуя, йырсы менән тыңлаусы араһында илаһи бәйләнеш барлыҡҡа килә. Башҡа телдәргә тулы мәғәнәһендә тәржемә итеп булмаған моң төшөнсәһе киң булғанда ғына шулай булалыр, моғайын, төнгө йондоҙло йыһан киңлегенә баҡҡандағы һымаҡ... Тыумыштан күреү һәләтенән мәхрүм булған Азат ун бер йәшенә тиклем тыуған ауылы Йәнтештә (Хәйбулла районы) йәшәй. Атай-әсәһе, туғандары, күрше-тирәһе, тиҫтерҙәре, ғөмүмән, Тыуған яҡ тип аталған күңел ҡәлғәһе ҡурсауында үтә уның ғәмһеҙ бала сағы. Мөмкинлектәре сикләнгән, тигән ярлыҡ бар икәнен дә тоймағандыр ул йылы мөғәмәләр ҡурсауында. Әммә ир булыр кеше ғүмер буйы итәккә йәбешеп йөрөмәҫ, яҙмышы буласаҡ сәнғәт әһелен Өфө ҡалаһының 28-се махсус мәктәбенә йүнәлтә. Тәүге тапҡыр көҙгө каникулдарға бер үҙен Өфөнән тыуған ауылы Йәнтешкә маршрут автобусына ултыртып ҡайтарыуҙарын тулҡынланып иҫкә ала ул. Район үҙәгенә килеп еткәс, әсәһенең "Есть тут маленький человек?" тип, водителгә өндәшкән тауышын ишеткәс, илап ебәрә ул. Артабанғы һүҙҙе Азаттың үҙенә бирәйек:

Дауытҡа килгәндә, ҡиммәттән һалдырып бер айҙан ашыуға һуҙылған ремонт үткәргәндән һуң, фатирға күсенгән мәлдә "КаМаз" автомобиле кузовының осло мөйөшө баш мейеһенең сикә өлөшөнә бәреп, шунда ятып йән биргән. Шулай итеп, алдыҡ менән алған торлағында бер көн дә йәшәй алманы, тар, һалҡын ҡәбергә күсте. Фажиғә хаҡында ишетеп, уның ҡайҙа йәшәгәнлеге хаҡында әйтһәләр ҙә, ерләшергә барманы, аяҡтары тартманы. Дауытҡа үпкәләһә лә рәнйемәне. Ни тиһәң дә, баҙар шарттарына көйләнгән замана кешеһе ине бит ул. Әйләнә-тирәһенә әҙәмсә мөнәсәбәт күрһәтеп өйрәнмәгән мәрхәмәтһеҙ быуындан.

Яҙыусы, күренекле йәмәғәт эшмәкәре, "Тормош һабаҡтары" программаһы, "Йәйләү" балалар ял итеү үҙәге, "Башҡортостан ынйылары", "Урал батыр мәктәбе" проекттары авторы, Салауат Юлаев ордены кавалеры Мәрйәм Бураҡаева ошо көндәрҙә 80 йәшлек юбилейын билдәләне. Ошо уңайҙан Ейәнсура районы Иҫәнғол ауылында ике көн дауамында "Бураҡаева уҡыуҙары" тип аталған төбәк-ара фәнни-ғәмәли конференция үтте.

Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, күренекле прозаик Гөлсирә ҒАЙСАРОВА-ҒИЗЗӘТУЛЛИНАның тормошсан, тәрән психологизмға ҡоролған ижадын күптәр үҙ итә. Былтыр әҙибә үҙенең тағы ла бер түңәрәк юбилей датаһын билдәләне, һәм ул уҡыусыларын әленән-әле яңы әҫәрҙәре менән ҡыуандырып тора. Әҙәм балаһының рухи донъяһын оҫта сағылдырған Гөлсирә Мирза ҡыҙы менән тормош, ысынбарлыҡ, ижад тураһында әңгәмә тәҡдим итәбеҙ.

Беренсе киҫәк. Боронғо дәүер.
Өсөнсө бүлек. Иртә тимер эпохаһы

Урманда йәшәү шарттары ананьин ҡәбиләләренең йәшәү рәүешенә һәм мәҙәниәтенә көслө йоғонто яһаған. Мәҫәлән, күскенсе дала кешеләренән айырмалы, уларҙың күл һәм йылға ярҙарында даими йәшәй торған торлаҡтары булған. Ҡомартҡыларының иң оригиналь булғандарынан йырындар һәм йылға үҙәндәре бөгөлдәре араһындағы тар морондарҙа төҙөлгән ҡәлғә-ҡаласыҡтарҙы атарға була.

Ҡытай Халыҡ Республикаһы Рәйесе Си Цзиньпин Рәсәйгә дәүләт визиты сиктәрендә Евразия фәнни-белем биреү үҙәге университеттары менән Ҡытай университеттары араһында хеҙмәттәшлек тураһында килешеүгә ҡул ҡуйҙы.

"Торатау" Конгресс-холында Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте һәм Ауыл хужалығы министрлығы ярҙамында Ҡортсолоҡто үҫтереү форумы үтте. Уның эшендә Татарстандан, Силәбе, Ырымбур, Свердловск өлкәләренән, Пермь, Приморье крайынан, Кузбасстан меңгә яҡын кеше ҡатнашты.

Әгәр ҙә бынан 10-15 йылдар элек өйҙә ултырып йәки Ер шарының ҡайһы урынында булып та эшләү мөмкинлеге тураһында һөйләһәләр, бер кем дә ышанмаҫ ине. Ә бөгөнгө көндә дистанцион эшләү бер кемде лә аптыратмай, киреһенсә, алдынғы компания хеҙмәткәрҙәренең күбеһе онлайн хеҙмәттә. Бынан һәр кем ота - компанияға әллә ниндәй ҙур биналар төҙөргә йәки ҡуртымға алырға түгел, етмәһә, хеҙмәткәргә юлға киткән ваҡытын, аҡсаһын файҙалы тотонорға мөмкинлек бирелә.

Ошо көндәрҙә баш ҡаланың белем усаҡтарынан иң шаян һәм тапҡыр уҡыусылар сираттағы "Шаяниум" конкурсының финал уйынында ҡатнашты. Егерме беренсе тапҡыр үткәрелгән ярыш һөҙөмтәләре буйынса Өфөнөң Ғәли Ибраһимов исемендәге 2-се Башҡорт лицейының "Тағы ла "2" командаһы (һүрәттә) еңеү яуланы.

Ошо көндәрҙә баш ҡалабыҙҙа республиканың педагогик йәмәғәтселеге өсөн иң мәртәбәле, мөһим һөнәри ярыштарҙың береһе - "Башҡортостандың йыл уҡытыусыһы" республика һәм "Башҡорт теле һәм әҙәбиәте йыл уҡытыусыһы" төбәк-ара конкурстарына йомғаҡ яһалды. Шулай уҡ беренсе тапҡыр республика кимәлендә уҙғарылған "Дистанцион белем биреү уҡытыусыһы" тигән конкурста ла иң-иңдәр тәбрикләнде. Һөнәри ярыштарҙа барлығы 300-гә яҡын уҡытыусы ҡатнашыуы билдәле булды.

Бөгөн башҡорт йәмәғәтселеген нимә борсой? Ауылдарҙа һәм ҡалаларҙа, йәки бөтөнләй сит илдәрҙә ғүмер иткән милләттәштәребеҙ ниҙәр кисереп, ниндәй уйҙар менән йәшәй? Был һорауҙарға яуаптарҙы ошо көндәрҙә М. Ғафури исемендәге Башҡорт академия драма театрында сәхнәләштерелгән "Ете быуын. Һаҡлаусылар" һәм "Ете быуын. Йәштәр" тигән яңы спектаклдәр бирҙе. Театрҙың "вербатим", йәки документаль театр тип аталған төрөндә ижад ителгән был спектаклдәрҙә беҙ үҙебеҙ, йәғни замандаштар сағылдырылды.