Өфөбөҙ инде 450 йыл үҙ тарихын яҙа. Дүрт быуат эсендә бәләкәй генә ҡәлғәнән миллионлы ҡалаға тиклем үҫкән Өфөбөҙ бөгөнгө көндә үҙенең матурлығы, үҙенә генә хас йөҙө, төҙөклөгө менән күңелдәрҙе арбай. Республикабыҙҙың баш ҡалаһы исемен ғорур һәм лайыҡлы йөрөтә ул. Тағы ла күп быуаттар милләттәштәребеҙ, республиканы төйәк итеп дуҫлыҡта һәм татыулыҡта йәшәгән башҡа халыҡтар өсөн төп ҡала булып ҡала килһен.

Башҡортостан Үҙәк һайлау комиссияһы етәксеһе Азат Ғәлимханов "Сәләм" программаһында 6 сентябрҙән 8 сентябргә тиклем үтәсәк республика Башлығын һайлау кампанияһы хаҡында һөйләне.

Быйыл "Башҡорт аты" халыҡ-ара башҡорт тоҡомло аттар фестивале өсөнсө тапҡыр уҙғарыла. Был юлы был сараға 10 меңдән ашыу кеше килеүе көтөлә. Башҡортостан Хөкүмәте кәңәшмәһендә БР Башлығы Хакимиәте етәксеһенең эске сәйәсәт буйынса беренсе урынбаҫары Азат Бадранов һөйләүенсә, фестиваль программаһы дүрт бүлектән торасаҡ.

Ҡарбуздың дауалау сифаттары ифрат күп. Был татлы емеш бөйөр, йөрәк-ҡан тамыр ауырыуҙарынан, диатездан һәм диабеттан ярҙам итә. Ҡарбуз бөйөрҙәрҙең антитоксик функцияһын тиҙ яҡшырта, шуға күрә ул һары ауырыуы менән ауырыусыларға бик файҙалы. Склероз, подагра, артрит, ревматизм, һимереү менән яфаланғанда ҡарбузды мөмкин тиклем йышыраҡ ҡулланырға кәңәш ителә. Ҡарбуз ҡабығы йыуан эсәк эшмәкәрлеген әүҙемләштерә, балаларҙа һәм өлкәндәрҙә дисбактериозды дауалай.

Борон-борондан медиктар, иң беренсе осраҡта мосолмандар, көйҙө дауалау сифатында ҡулланған. Ислам донъяһында ла махсус дауалау үҙәктәре асылған: VIII быуаттың башында уҡ Фес (Марокко) ҡалаһында; IX быуатта Бағдадта һәм Дамаскта; 1279 йылда Алеппола был үҙәктәр үҙ көсөнә ингән. Бында ауырыуҙарҙы үҙенә тура килгән көй менән дауалағандар.

Ғүмерҙе, фанилыҡты тәбиғәттең йылы миҙгелдәре менән күңелемә һеңдерәм, хәтеремә беркетәм. Ә ул йылылыҡтың сығанағы йыл миҙгеленән, көн торошонан бигерәк, иң ҡәҙерле, ғәзиз кешем - атайым ул. Миҙгелде миҙгел ҡыуа, йылдар ҙа үҙ ағышы менән бара, ә минең бер көнөм дә атайымды иҫкә алмай үтмәй. Нимәгә генә тотонһам да, йөрәгемде йылытып, атайым иҫкә төшә: ашҡа тоҙҙо ла ул өйрәткәнсә һалам. Хатта энә тоторға ла инәйем түгел, атайым өйрәтте бит...

Ауылдың йоҡонан уянған ғына мәле. Һикәлтәлә ултырған бала тын ғына урамды күҙәтә. Кисә генә ул олатай-өләсәһенә ҡунаҡҡа ҡайтҡайны. Ә бына бөгөн таң менән тороп та ултырған. Нишләп иртә торғандыр инде, белмәйем. Әле бит бик иртә, хатта ауыл өҫтөнә йәйелгән томан да йүнләп таралып өлгөрмәгән. Яңы урында йоҡлай алманы микән был бала? Әллә ҡала тормошонан һуң ауыл тормошо танһыҡ булып китте микән? Бәлки, башҡа берәй сәбәп булғандыр? Кем белһен инде уны хәҙер. Миңә ҡалһа, тубыҡтарын ике ҡулдары менән ҡосаҡлап ултырған бала ауылда ғына була торған тынлыҡ-тыныслыҡтан ниндәйҙер ләззәт, ниндәйҙер көс, ниндәйҙер ял алып ултыра, буғай.

Бәлә-ҡазаға, уңышһыҙлыҡҡа юлыҡҡан берәү хаҡында бәғзеләрҙең "Заманында уның ата-әсәһе тегеләй-былай булды. Ана шуларҙың гонаһы балаларына төшкән", тигән һымағыраҡ фаразлауҙарын ишетергә тура килә. Үкенескә, күптәр хатта быға ышанып та ҡуя һәм "Нишләп Аллаһ Тәғәлә һис бер ғәйебе булмаған балаларына ата-әсәһенең ҡөһөрөн төшөрә икән?" тип һығымта яһай һалып та ҡуя.

"Балам өсөн бер нәмә лә йәл түгел, барыһын да уның өсөн эшләйем", тип йәшәүсе ата-әсәләр позицияһы дөрөҫмө? Ғаиләлә баланы үҙәккә ҡуйыу, уны өйҙөң бәләкәй бойороусыһына әйләндереүҙең эҙемтәләре ниндәй булыр? Һорауҙар күп. "Нисек грамоталы ата-әсә булырға" тигән мәҡәләһендә Навзат Тархан түбәндәге төп кәңәштәргә туҡталып китә:

Һүҙемде ошо мәҡәләмде яҙырға сәбәпсе булған ваҡиғаларҙың береһенән башлап китәйем. Бөҙрәханаға барған инем. Сират көтөп ултырам. Ҡаршымда бер әсә кеше ике улы менән урын алған. Малайҙары йөҙҙәре һәм кейемдәре менән бер-береһенә шул тиклем оҡшағандар. Уларҙы бер нисек тә айырырлыҡ түгел. Халыҡ теле менән әйткәндә, һуйған да ҡаплағандармы ни. Әсәләре менән һөйләшеп киттем. Малайҙары игеҙәктәр икән. "Ни өсөн уларҙы бер төрлө кейендерәһегеҙ?" тигәнерәк һорау бирҙем. "Бер-береһенән көнләшмәһендәр өсөн, психологтар шулай ҡуша", - тип яуап бирҙе ул.

Сабыйҙың яҡты донъяға килеүе һәр бер ата-әсә, уларҙың туғандары өсөн дә көтөп алынған ҡыуаныслы ваҡиға, шул уҡ ваҡытта был йәһәттән финанс мәсьәләһенең дә мөһим булыуын танырға кәрәк, сөнки ғаиләнең яңы ағзаһының һаулығы һәм именлеге өсөн әсәнең йөклө сағынан уҡ күпмелер күләмдә сығымдар түгеү талап ителә бит. Әлбиттә, был сығымдарҙы өлөшләтә дәүләт ҡаплауы һәм шуның менән ғаиләләргә ҙур ярҙам күрһәтелеүе хаҡында беләбеҙ. "Балалары булған ғаиләләрҙең дәүләт тарафынан һәр кимәлдә ярҙамға һәм күтәрмәләүгә мохтаж булыуы билдәле. Ғаилә йылында беҙ был ярҙамды тағы ла көсәйтә төшәбеҙ", - тип яҙғайны йыл башында үҙенең социаль сәхифәһендә Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров. Шуны ла әйтергә кәрәк: Башҡортостанда сабыйы тыуған һәр бер ғаилә, матди хәле һәм балалары күпме булыуға ҡарамаҫтан, бөтәһе лә дәүләт ярҙамына иҫәп тота ала. Шул уҡ ваҡытта уларҙың ҡайһы берҙәре - күп балалы, аҙ тәьмин ителгәне, яңғыҙ әсәләр һәм инвалид балаларҙың ата-әсәләре өҫтәмә ярҙамға лайыҡ. Яңы тыуған сабый ғаиләһенә ниндәй күләмдә ярҙам төрҙәре күрһәтелеүе хаҡында ентекләберәк ошо мәҡәләлә уҡый алаһығыҙ.

Башҡортостан Башлығы Радий Хәбиров ҡушыуы буйынса 2019 йылдан алып республикала күп фатирлы йорттарҙың (МКД) подъездарын комплекслы ремонтлау буйынса программа бойомға ашырыла. 2019-2023 йылдар эсендә 8171 подъезд яңыртылды һәм ағымдағы йылда тағы ла 119 подъезд рәткә килтереләсәк. "Башинформ"дың был мәҡәләһендә ошо программаны ғәмәлгә ашырыу хаҡында бәйән ителә.

Үткән аҙнаның һуңғы көнөнә ҡарата РФ Оборона министрлығы хәбәр итеүенсә, Рәсәй яугирҙары Донецкиҙың Прогресс һәм Евгеновка тораҡ пункттарын азат итте. Украина ғәскәренең тәүлек эсендәге юғалтыуҙары 1930 кешегә барып етте, тип хәбәр итә РИА Новости агентлығы оборона ведомствоһы мәғлүмәттәренә һылтанып.

Апрель айындағы эҫелек, майҙың һыуығы, хәҙер килеп ҡойма ямғырҙар - быйылғы йыл республикабыҙ халҡын ныҡлы һынай ғына. Ағып киткән күперҙәр, юҡҡа сыҡҡан баҡсалар, ямғыр туҡтағанын көтөп бесән эшләй алмай ыҙаланыуҙар. Туризм менән шөғөлләнгән эшҡыуарҙар ҙа күпселек туристарын юғалта. Быларҙың барыһы ла хафаға һала. Шулай ҙа республика етәкселегенең район һәм ҡалаларҙы бәләләре менән үҙҙәрен генә ҡалдырмайынса ярҙам ҡулы һуҙыуы бөтә ҡаршылыҡтарҙы еңеп сығыуға өмөт уята.

Сибай концерт-театр берекмәһе артисы Әлфир Замановҡа "Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған артисы" тигән маҡтаулы исем бирелде.

Мин Көнбайыш Себерҙә эшләгән дәүерҙә, 2000 йылдың мартында, "Когалым хәбәрҙәре" гәзитендә "Валерия Порохова: "Ҡөрьәнде тәржемәләргә 12 йыл кәрәк булды" тигән баш аҫтында мәҡәлә баҫылды. Журналист Валерий Рябиков унда тәржемәсе Валерия Михайловна Порохова менән бик ҡыҙыҡлы әңгәмә ҡора. Бындайыраҡ әңгәмәләрҙең береһе 2023 йылдың апрелендә "Киске Өфө"лә лә баҫылып сыҡҡайны. "Когалым хәбәрҙәре" гәзитендәге яҙма күләме һәм эстәлеге яғынан тулыраҡ булыуы менән әһәмиәтле, тип уйланым һәм уны тәржемәләп, "Киске Өфө" уҡыусыларына тәҡдим итергә ниәтләнем.

Амбулаторияла эшләгән осорҙа, яҙғы һыу-һүл осоронда, Гөлғәйшә ҡарсыҡҡа йөрөп укол ҡаҙаным. Үҙе лә килә ала инде ул, мәгәр ҡарт кешене бер ауыл осонан икенсеһенә йүгертеп йонсотҡом килмәне. Эш аҙағында бер аяғым бында, икенсеһе - тегендә, тиҙ арала аша-төшә баҫып бара ла әйләнәм.

Һыра - йәмғиәтебеҙҙе торған һайын һәләкәткә илтеүсе, уны бөтөнләй юғалтыуға алып барыусы ҡот осҡос ҡорал икәнен беләһегеҙме? Белмәһәгеҙ, уҡығыҙ түбәндәге юлдарҙы.

Беҙ ҡатмарлы тормошта йәшәйбеҙ: иртәнән кискә тиклем, тамам арығансы эшләйбеҙ, ҡай сағында хеҙмәт коллективында конфлитҡа инергә тура килә, быны еңел генә кисереп булмай. Етмәһә, ғаиләңдә лә һауыт-һаба шылтырап ҡуйыуы бар, ә балалы өйҙөң шатлығынан башҡа проблемалары ла йыш килеп сыға. Телевизорҙы асһаң, йә компьютерыңды тоҡандырһаң, әллә ниндәй катаклизмдар, техник һәм тәбиғи катастрофалар, авариялар һәм башҡа ошондай алама хәбәрҙәр кәйефте ҡыра. Ғөмүмән, йәшәйештә бер кем дә стрестан ҡотола алмай. Ә кеше организмының, психикаһының ошо ауырлыҡтарға ҡаршы тороу көсө сикләнгән. Нервыларың ҡаҡшаһа, йә депрессия, йә агрессия башлана - береһе икенсеһенән яманыраҡ. Стрестан нисек ҡотолорға һуң?

Балаларҙың һаулығы хаҡында хәстәрлек - киләсәк быуын мәнфәғәтен яҡлау өлкәһендәге дәүләт сәйәсәтенең мөһим бурыстарының береһе ул. Былтыр Башҡортостанда балалар һәм үҫмерҙәрҙең 98 проценты һәр төрлө сирҙәрҙе иҫкәртеү һәм ваҡытында дауалау маҡсатында профилактик тикшереүҙәр үтте. 3,6 мең бала махсуслаштырылған һәм юғары технологик ярҙам алған булһа, 1,7 мең бәләкәй пациент Рәсәй медицина ойошмалары хеҙмәттәренән файҙаланды. 2023 йыл башынан алып республикала 36 төр нәҫелдән һәм тыумыштан сирҙәрҙе асыҡлау маҡсатында киңәйтелгән неонаталь скрининг алымы индерелде. Ошо һәм башҡа бик күп саралар арҡаһында былтыр балалар үлеме 7 процентҡа кәмене һәм ул 1000 балаға 3,9 осраҡ тәшкил итә. Был юҫыҡта республиканың балалар табиптары хеҙмәте ҙур баһаға лайыҡ. "Сирле балаларҙы дауалауға ҡарағанда уны иҫкәртеүе мәртәбәлерәк һәм хәйерлерәк,"- ти Өфөләге Фомин медицина клиникаһы педиатры Рүзәлиә ӘЛИМҒУЖИНА һәм балалар һаулығын һаҡлау хаҡында гәзитебеҙ хәбәрсеһенең ҡайһы бер һорауҙарына яуаптар бирҙе.