Мин Салауат Юлаев ғүмеренең һуңғы йылдарын үткәргән Рогервикта (хәҙерге Палдиски) 5 тапҡыр булдым. Тәүге тапҡыр барғанда унда эстондар бөтөнләй юҡ ине. Совет хәрбиҙәре йәшәгән ябыҡ ҡала булды ул. Палдиски ни бары бер урамлы ғына бәләкәй ҡала. Беҙ унда Тайфур ағай Сәғитов менән берәр эстонды осратмабыҙмы тип эҙләп тә йөрөгәйнек. Әгәр ҙә Салауатҡа бәйле ниндәйҙер легендалар тыуған икән, улар ситкә киткән эстондар менән бергә юғалған, күрәһең.

Бөгөнгө әңгәмәсебеҙ - тарих фәндәре докторы, профессор Нәзир Мырҙабай улы ҠОЛБАХТИН. Ул - Башҡортостанда феодализм осорон сағылдырған ике тиҫтәнән ашыу монография, 250-нән ашыу ғилми мәҡәләләр яҙған автор. Уның тикшеренеү даирәһе бик киң - башҡорт халҡының 1773-1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышында ҡатнашыуы, XVIII быуатта Башҡортостанда тау-завод сәнәғәте үҫеше, 1767-1768 йылдарҙа башҡорттарҙың Уложенный комиссияға яҙған наказын тикшереү, этнодемография, халыҡ ҡатламдары структураһы һ.б. Һеҙгә тәҡдим иткән әңгәмәбеҙ Салауат Юлаев шәхесенә арнала.

Инга Михайловна Гвоздикова - совет дәүере һәм Рәсәй тарихсыһы, тарих фәндәре кандидаты. РФА Өфө ғилми үҙәгенең Тарих, тел һәм әҙәбиәт институтында ғилми хеҙмәткәр вазифаһында эшләй. БР-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Мәскәү дәүләт университетын тамамлаған. РФА Археография комиссияһы Көньяҡ Урал бүлексәһенең ғилми секретары. XVIII быуаттың икенсе - XIX быуаттың беренсе яртыһында Башҡортостандың ижтимағи- иҡтисади үҫешенә, 1773-1775 йылдарҙағы Крәҫтиәндәр һуғышына, Салауат Юлаевтың тормошо һәм эшмәкәрлегенә, Ырымбур казак ғәскәре һәм Урал казактары ғәскәренә арналған 100-ҙән ашыу ғилми хеҙмәт авторы. Салауат Юлаев ордены менән бүләкләнгән.

Кәрәҙле телефон аша тормошобоҙға үтеп ингән интернет тигән нәмә күптәребеҙҙе әкренләп кенә түгел, хатта тиҙләп "ҡулға ала" башлаған һымаҡ. Парк эскәмйәләрендә бер-береһе менән һөйләшмәй, һәр ҡайһыһы телефонға текләп ултырыусы егет һәм ҡыҙҙарҙы, хатта олораҡ йәштәрҙәге кешеләрҙе лә, тротуарҙарҙа бер ҡулы менән коляска этеп, икенсе ҡулында гаджет тотоп уҡып барыусы йәш әсәләрҙе күрергә күнегеп тә киттек инде. Телефонһыҙ балалар ҙа урамда юҡ тиерлек…

Баш ҡалабыҙ июнь айында ла әүҙем мәҙәни тормош менән "йәшәүен" дауам итә. Яңы айҙың беренсе көнө Балаларҙы яҡлау көнө айҡанлы ойошторолған бихисап сараларға бай булғайны. Улар халыҡ телендә һәм "Бәйләнештә" социаль селтәре хәбәрҙәрендә төрлө баһа алды, әлбиттә.

Үткән аҙнаның 5-8 июнь көндәре илебеҙҙең Төньяҡ баш ҡалаһында 27-се халыҡ-ара Петербург иҡтисад форумы булып үтте. Һәр ваҡыттағыса, быйыл да уның эшендә бик күп сит ил вәкилдәре - донъяның 139 иленән 21,3 мең кеше ҡатнашты. Иң ҙур делегация - 192 кеше - Ҡытайҙан килгәйне.Унан ҡала Ғәрәп Әмирлектәренән - 105, Зимбабвенан 80 делегат ҡатнашты. Форум барған дүрт көн эсендә 6,43 триллион һумға торошло 982 килешеү төҙөлгән.

(Эссе)

Фани донъяға килгән һәр әҙәм балаһының шәхси яҙмышының, ул баҡыйлыҡҡа күскәнсе, ил һәм халыҡ яҙмышынан айырылғыһыҙ булыуы барыбыҙға ла мәғлүм. Заман башҡа - заң башҡа, тигәндәй, һәр тарихи осорҙоң үҙенә генә хас ижтимағи, иҡтисади һәм сәйәси ихтыяждары булып, әҙәми зат та ошо заман ҡаҙанында ҡайнап йәшәйҙер. Бәғзе берәүҙәр үҙенә яҙғанын күҙгә-башҡа артыҡ салынмай, тын күлдәге балыҡ һымаҡ, шым һәм вайымһыҙ ғына йәшәп уҙғара, ә икенселәренең ғүмере, иркен тын алып була торған сафлыҡ алып килеүсе дәшһәтле, йәшенле-күкрәүле дауыл кеүек, тиҙ генә үтеп китә лә, халыҡ күңелендә һис юйылмаҫлыҡ эҙ ҡалдыра.

Әлфис ҒАЯЗОВ, БР Мәғарифты үҫтереү институты ректоры, педагогия фәндәре докторы: Шундай бер хыялым-теләгем бар: бала булған һәр өйгә гәзит-журналдар килһен ине. Беҙ тап шулай "Башҡортостан пионеры"нда үҫтек бит, туған телдең барлыҡ нескәлектәрен, мәғлүмәтте шул гәзиттән алдыҡ. Ҡыҙғанысҡа күрә, бөгөн бала-сағаға, өлкәндәргә тиҙ генә барып етә торған баҫма ҡалманы. Аҙнаһына бер килә бөгөн баҫмалар, уға тиклем бөтә мәғлүмәтте интернеттан ҡырҡ тапҡыр уҡып-күреп белеп бөтәһең. Шуғалыр ҙа ике-өстән артыҡ баҫманы өйгә алдырып та булмай.

Был аҙнала Өфөлә Рәсәйҙең бәләкәй ҡалалары театрҙары фестивале тантаналы асылды. Фестиваль ун икенсе тапҡыр уҙғарыла. Уны Мәскәүҙән Милләттәр Театры РФ Мәҙәниәт министрлығы, Евгений Мироновтың "Театраль башланғыстар" мәрхәмәтлек фонды, БР Мәҙәниәт министрлығы һәм Өфө ҡала хакимиәте ярҙамында ойоштора. Сара 2-9 июндә үтә.

Парһыҙ ебәк күбәләге (шелкопряд) - эребидтар ғаиләһенә ҡараған күбәләк, үҫеш стадияларының бер өлөшө ағас ашап үтә. Башта был күбәләк Американы баҫып алған, һуңынан Рәсәйгә индерелгән, тип аңлатты биология фәндәре докторы, Рәсәй Фәндәр академияһы Өфө федераль тикшеренеү үҙәге етәксеһе Василий Мартыненко "Башинформ"да үткән матбуғат конференцияһында.

Йәйҙең беренсе көнө балаларға бағышланыуы бик тә матур күренеш. Нәҡ 1 июнь, Халыҡ-ара балаларҙы яҡлау көнөндә, Әбйәлил районының Амангилде менән Ҡаҙмаш ауылдары араһында урынлашҡан Биксура яланында балалар һабантуйы үтте. Амангилде ауылы советы тарафынан ойошторолған байрам һәр кемдең күңелендә матур хәтирәләр ҡалдырҙы.

Ошондай исем менән үткән сараны, быйылғы Ғаилә йылына арнап, Балбыҡ ауылы "Ағинәй" йәмәғәт ойошмаһы район ағинәйҙәренә тәҡдим итте. Борондан өләсәйҙәребеҙ ғаилә тотҡаһы, тәрбиә мәктәбе бурысын йөкмәгән. Уларҙың тәрбиә мәктәбе бөгөн халыҡ педагогикаһы тип йөрөтөлә. Халыҡ педагогикаһы иһә халыҡ ижадына нигеҙләнә. Өләсәйҙәребеҙҙең күңел һандығындағы һаҡланған ошо ҡомартҡылар менән танышыуҙы, бүҫкәреберәк киткән өлөшөн тулыландырыуҙы маҡсат итеп ойошторолдо ла инде был сара.

Ҡыпсаҡтағы Ҡыуандыҡҡа Ҡәҙриә, Ҡыям ҡунаҡҡа ҡайтты. Ҡыуандыҡ ҡарындашының ҡайтҡанына ҡыуанды, ҡосаҡлап ҡыланды. Ҡыуандыҡтың Ҡафияһы ҡыш ҡарҙа ҡаҙан ҡайнатҡан, Ҡарайғырҙы ҡороҡлаған ҡыйыу ҡатын. Ҡырпаҡ ҡарғаса ҡырҡлаған ҡаҙ ҡарай. Ҡафия ҡоймағын да ҡойған, ҡарағатын да ҡайнатҡан, ҡунаҡтарына ҡаҙы, ҡабартма ҡуйҙы, ҡымыҙ ҡойҙо, ҡаты ҡоротон да ҡыҙғанманы. Ҡыҫтапмы-ҡыҫтаны Ҡафия ҡунаҡтарын. Ҡыҙ-ҡырҡын Ҡафияның ҡораған ҡорамаһына ҡыҙыҡты. Ҡунаҡтың ҡыҙыуында Ҡәҙриә Ҡыямын Ҡәйүм ҡоҙаһынан ҡыҙғанып ҡыйналды:

(Эссе)

"Өфө һөйләй. Өфө ваҡыты менән иртәнге сәғәт ете..." Өйөбөҙҙөң түр яғында, комод өҫтөндә бик матур итеп эшләнгән серле ҡумта эсенән миңә һис таныш булмаған апай йә иһә ағай яғымлы тауыш менән тап беҙгә өндәшкән кеүек. Миңә 5 йәш кенә, шулай ҙа был ҡумтаның радио тип аталғанын беләм. Уҡырға өйрәнгәс, шул радионың "Родина-47" тип аталғанын да белдем. Өйөбөҙҙәге иң затлы әйбер ҙә шул булғандыр. Уның түңәрәк борғостарын тегеләй-былай әйләндереп, ҡабыҙып-һүндереп тә, көйләп тә була. Рус, татар, башҡа ниндәйҙер ят телдәрҙә лә һөйләй ала ине шул ғәжәп ҡумта. Өфө тигән һүҙ минең аңыма ана шул радио аша килеп инде лә, һоҡланғыс бер мөғжизә кеүек, үҙаллы йәшәй башланы...
Өфө концерт бирә: "Грузинский сәй сәйнүктә, өҫтәлдә башҡорт балы", йә иһә "Их, Өфө ҡалаһы, йәмле Иҙел буйында, ҡайҙа ғына йөрөһәм дә, һин булырһың уйымда" һәм башҡа матурҙарҙан матурыраҡ йырҙар, баян моңдары, Елизавета Крылованың фортепьянола уйнауы...

Бөгөн "Киске Өфө" ҡунағы - тарих фәндәре докторы, Өфө фән һәм технологиялар университеты профессоры Булат Әхмәр улы АҘНАБАЕВ. Әңгәмәбеҙ баш ҡалабыҙҙың 450 йыллыҡ юбилейына арнала.

Мифтахетдин Аҡмулла исемендәге Башҡорт дәүләт педагогия университетында юғары һәм урта һөнәри белем биреү ойошмалары студенттарының "Әсә теле - 2024" тип аталған һөнәри оҫталыҡ конкурсына йомғаҡ яһалды.

Мәғлүм булыуынса, йыл һайын 12 июндә баш ҡалабыҙ Өфө көнөн билдәләү ныҡлы йолаға әүерелде. Ҡасан һәм нисек барлыҡҡа килгән һуң был дата? Ул йылдарҙа Өфө ҡала хакимиәтенең Мәҙәниәт идаралығы етәксеһе, Ҡала көнөн байрам итеү йолаһын ойоштороусыларҙың береһе Борис Андреевич ЛАРИОНОВ менән әңгәмә тәҡдим итәбеҙ.

Ишеттегеҙме әле, Пентагон хәрби стратегияға... Рәсәйҙән өйрәнергә булған! Ошо маҡсатта Көнбайыш авторҙары баҫмаларының һәр береһе өсөн 600 доллар хаҡ менән тендер иғлан ителгән. Был хеҙмәттәр АҠШ Хәрби-Һауа көстәренең хәрби осоусыларын уҡытыу өсөн файҙаланыласаҡ, тип яҙа "Новости. Рәсәй агентлығы".

Башланды! Эйе, йәй, каникулдар һәм балалар менән тап ошо мәлдәрҙә йыш була торған һәр төрлө күңелһеҙ мажаралар... Дөрөҫ, баш ҡала яны балалар лагерҙарында, мәктәптәрҙең үҙҙәрендә лә уҡыусыларҙы спорт, хеҙмәт, мәҙәни-ойоштороу сараларына йәлеп итеп, уларҙы бер урындараҡ туплап тотоу эштәре йыл һайын атҡарылып килә, ләкин шул "ҡараулы" хәлдә лә ошоға тиклем балалар менән булған бәхетһеҙлек осраҡтары онотолмай әле, ҡыҙғанысҡа. Икенсенән, балаларҙың бөтәһе лә йәйге ялын, ике үҫмерҙең осраҡлы һөйләшеүенән ишетелгәнсә, "лагерҙа бикләнеп" үткәргеһе килмәй һәм улар күбеһенсә урамдарҙа елғыуарлыҡ менән шөғөлләнеүҙе артыҡ күрә.

Өфөбөҙҙә төрлө мәҙәни, спорт, әҙәби һәм башҡа саралар йыш булып тора. Әле бына яңы ғына матур итеп "Китап байрамы" үтеп китте. Меңәрләгән китап һөйөүселәрҙе йыйған был матур сараға бик күпләп ҡунаҡтар килде. Оҙаҡламай 450 йыллыҡ юбилейын билдәләйәсәк Өфөбөҙ тураһында улар үҙ фекерҙәрен белдерҙе. Шуларҙың береһе билдәле яҙыусы Дарья Донцова.