Ошо көндәрҙә баш ҡаланың "Башҡортостан" Дәүләт концерт залында йылдың иң күркәм сараларының береһе - уҡытыусыларҙың һөнәри конкурстарына йомғаҡ яһау тантанаһы үтте. Һәр яҙ һайын ҡабатланып тороуға ҡарамаҫтан, был сара байрамса күтәренке кәйеф, һөҙөмтәләрҙе көтөп тулҡынланыу, гөлләмәләргә күмелгән уҡытыусыларҙың шат йылмайыуы менән гел дә арбай. Был юлы ла тап шулай булды. Тантанала педагогтарҙың алты конкурсы буйынса еңеүселәрҙе тәбрикләнеләр.

Журналист һәм яҙыусы Мөҙәрис Багаев иҫән сағында үҙен драматург булараҡ та танытып өлгөрҙө. Сибай концерт-театр берекмәһенең "Сулпан" балалар театры уның "Өс туған, кинйәләре Иштуған" әкиәтен сәхнәләштереп, бөгөн тәүге тапҡыр сәхнәгә сығарҙы. Спектакль йәш тамашасыға, йәғни мәктәп уҡыусыларына тәғәйенләнгән.

Оҙаҡ йылдар инде косметологтар һәм дерматологтар араһында, нимә файҙалыраҡ - битте һыу менән йыуыумы, әллә был маҡсатта махсус косметик саралар ҡулланыумы, тигән бәхәс бара.

Илебеҙ халҡының киләсәгенә битараф булмаған яҡташтарыбыҙҙың милләт, тел буйынса һәр төрлө проблемаларҙы ҡуҙғатып, милли тормошобоҙҙо артабан үҫтереү һәм яҡшыртыу буйынса әйткән фекерҙәрен, кәңәштәрен матбуғат биттәрендә яратып уҡыйым. Ошо юҫыҡта эҙләнеп, йылдар буйы өйҙә йыйылып барған гәзиттәрҙе лә йыш ҡына аҡтарырға ғәҙәтләнгәнмен.

1961 йылда халыҡтар араһында дуҫлыҡ һәм татыулыҡты нығытыу өсөн Халыҡ-ара театр эшмәкәрҙәре конгресында 27 март Театр көнө тип иғлан ителә. Сибай ҡалаһында ике театр - Арыҫлан Мөбәрәков исемендәге Сибай дәүләт башҡорт драма театры һәм "Сулпан" Сибай башҡорт дәүләт балалар театры эшләй. Театр сәнғәтенә хеҙмәт итеүсе төрлө һөнәр эйәләре аҙ түгел, әммә улар араһында актер һөнәрен һайлаусылар театр нигеҙен тәшкил итә. Шуларҙың береһе - Арыҫлан Мөбәрәков исемендәге Сибай дәүләт башҡорт драма театрының йәш актрисаһы Юлия МӨХӘМӘТЙӘНОВАнан ошо юлға нисек аяҡ баҫыуы тураһында һораштыҡ:

Джонни ят баланың ул төҙөгән өй янында баҫып тороуына йәне көйҙө, шуға асыуланып һораны:
- Һин бында ни эшләйһең?
Ҡыҙыҡай матур йөҙөн Джонниға бороп, яуап бирҙе:
- Һоҡланып торам.
- Нимәгә?

Донъяла көн һайын меңәрләгән ваҡиғалар булып тора. Көн һайын телевизорҙан төрлө илдәрҙә барған мәхшәрҙәрҙе күҙәтеп, оло борсолоуға төшәбеҙ. Көн һайын кемдер кемендер юғалта, кемдер кемделер таба...

Күңел уйға туймаҫ, тигәндәй, хәҙерге заманда ҡәрҙәштәребеҙҙең шәхси сифаттары, үҙ-ара мөнәсәбәттәре етди уйландыра. Әхлаҡ-әҙәп ҡағиҙәләре, кешенең холҡо, аралашыу, ғәҙәттәр, милли ҡиммәттәр донъябыҙ торошона, ижтимағи тормошобоҙға, халҡыбыҙ йәшәйешенә ҙур йоғото яһай. Әүәл ҡәүемдәштәребеҙгә тәбиғәтте яратыу, киң күңеллелек, ябайлыҡ, баҫалҡылыҡ, сабырлыҡ, түҙемлек, миһырбанлыҡ, асыҡ сырайлылыҡ, әҙәплелек, намыҫлылыҡ, изгелек, яҡшылыҡ, ҡунаҡсыллыҡ кеүек күркәм сифаттар хас ине.

Беҙҙең эраға тиклем V быуатта "тарих атаһы", грек тарихсыһы Геродот Кәрәлек, Кәмәлек, Сәҙе, Ырғыҙ, Селекле буйҙарында күргән һәм яҙып ҡалдырған башҡорттар менән аралашҡан мәшһүр рус яҙыусыһы Лев Толстой уларҙан "Геродотлыҡ аңҡыуы" хаҡында киң билдәле һүҙҙәрен тарихҡа теркәгән. Боронғо йылъяҙмаларҙа "Тышҡы Башҡорт иле" тип нарыҡланған Волганың һул ярында, Рәсәй Федерацияһының хәҙерге Һамар, Һарытау өлкәләрендә йәшәгән милләттәштәребеҙҙең рухи халәте нисек һуң? Быға тиклем беҙ ошо яҡта тыуып үҫкән мәшһүр әҙиптәр Рәшит Ниғмәти, Һәҙиә Дәүләтшина, Ғөбәй Дәүләтшин ижадтары аша төбәктә йәшәгән халҡыбыҙҙың тормошо хаҡында танышып белһәк, иш янына ҡуш тигәндәй, әҙәбиәтебеҙҙә тағы ла бер ҙур күләмле әҫәрҙең яҙылыуына шаһитбыҙ. Ул да булһа Бишева Ғәфиәнең "Кәмәлек" роман-хроникаһы. Автор 1942 йылдың 18 декабрендә Һарытау өлкәһенең Пугачев районына ҡараған Ҡондоҙло ауылында тыуған. Һөнәре буйынса ул һатыусы.

"Аjа" - ус".

Был боронғо төрки һүҙе башҡорт телендә әлегә тиклем ҡулланыла. Шуныһы ҡыҙыҡлы, беҙ борон усты аңлатҡан ошо "ая" һүҙенә "ус" һүҙен ҡушып һөйләйбеҙ: "ус аяһы". Күрәһең, тәү мәғәнәһендә "ая" һүҙе бик бәләкәй үлсәмде аңлатҡандыр: башҡорт телендә шул уҡ һүҙ дүрт бармаҡ киңлегендәге үлсәү берәмеге тигәнде белдерә. Мәҫәлән, Һәҙиә Дәүләтшина әҫәренән: "Итенең ҡырҡмаға ҡараһы юҡ. Ҡабырға һырттары бер ая май, байғоштоң".

Икенсе киҫәк. Урта быуаттар.
Алтынсы бүлек. Башҡорт - урта быуаттарҙағы Башҡортостандың баш ҡалаһы.

Өфө ҡалаһы территорияһындағы ҡәлғә-ҡаласыҡтар.

Был бүлектә һүҙ, башлыса, Өфө ҡалаһы үҙәгендә урынлашҡан Өфө-II ҡаласығы хаҡында барасаҡ, әммә беҙ уны билдәле бер ихтималлыҡ кимәлендә Башҡорт ҡалаһы тип атайбыҙ. Ағиҙел йылғаһы буйындағы ошо исемле ҡала йыш ҡына урта быуаттарға ҡараған сығанаҡтарҙа иҫкә алына.

Быйыл башҡорт халҡының милли геройы, шағир-импровизатор Салауат Юлаевтың 270 йыллыҡ юбилейын билдәләйбеҙ. Үҙенең мәшһүр улын халыҡ онотмай һәм уның образы аша йәш быуында илһөйәрлек, ирек һөйөүсәнлек тәрбиәләй, тыуған ил, туған тәбиғәт, туған тел матурлығын күрә белеү һәм яратыу, уларҙы һаҡлау тойғоһон һеңдерә. Салауат Юлаевҡа, уның тормошона һәм ижадына арналған конкурс һәм башҡа төрлө саралар йыл дауамында барасаҡ. Ошондай проекттарҙың береһе Башҡортостан Милли музейы тарафынан ойошторолған "Салауат - мәңге батыр" конкурсы. Уның хаҡында музейҙың этнография бүлеге мөдире Лилиә Барлыбаева һөйләй.

Көслөнән ҡурҡма, үсленән ҡурҡ, тигән халыҡ. Рәсәйгә үсле аҫтыртын хаиндар ана шулай көтмәгәндә арҡаға бысаҡ ҡаҙай һәм, өҫтәүенә, бер ниндәй ғәйепһеҙ, ҡоралһыҙ тыныс халыҡҡа ябырылыусан. Был террористарҙың һыналған алымы. Тик ни өсөн гонаһһыҙ халыҡ - бала-саға, ҡатын-ҡыҙ, ҡарт-ҡоро уларҙың ҡорбаны булырға тейеш һуң?.. Был ҡылыҡтары уларҙың ҡурҡаҡлығын, ике йөҙлөлөгөн, ҡара эслеген фашлай ҙа инде.

Бөгөнгө көндә ваҡытлы матбуғатҡа ҡарата ниндәй генә төрлө фекерҙәр йәшәмәһен, уларҙың авторҙары гәзит-журналдарҙың, бигерәк тә туған телдә донъя күргән баҫмаларҙың әһәмиәтен инҡар итә алмай. Милли матбуғат, исеменән үк аңларға була, миллилеккә баҫым яһай, халыҡты борсоған мәсьәләләрҙе күтәрә, халыҡты ҡыҙыҡһындырған һорауҙарға яуап бирә, халыҡты берләштерә, уға үҙаңынан ситләшмәҫкә булышлыҡ итә.

Өфөлә "Хәүефһеҙ сифатлы юлдар" милли проекты сиктәрендә төҙөлгән ҙур инфраструктура объекты - Көнсығыш сығыу юлы асылды. Проект дәүләт-шәхси партнерлыҡ принциптары буйынса тормошҡа ашырылды һәм 1276 метрға һуҙылған тоннель, Ҡариҙел аша 2,7 саҡрым оҙонлоғондағы күпер һәм М-5 федераль трассаһына тиклем 10 саҡрым автомобиль юлы төҙөлөштәрен үҙ эсенә алды. Төҙөлөш эштәренең тағы ла бер этабы булып яңы юлды М-7 федераль трассаһына тоташтырыу торасаҡ - быныһы киләсәк эше.

Ураҙа тота башлауға күп быуаттар үтһә лә, уның файҙаһын донъя ғалимдары егерменсе быуатта ғына раҫланы. Әйтергә кәрәк, асығыуҙың, ураҙаның файҙаһы тураһында асыш яһаған ике ғалим да Нобель премияһына лайыҡ булды.

Ауылыбыҙ эргәһендәге йылға аръяғында һауын һыйырҙарының фермаһы була торғайны. Бүрәнәнән һалынған тиҫтәгә яҡын оҙон һарайҙар. Йәйләү осоро тамамланһа, мал шуларға инеп тула. Лыҡа тула. Әллә миңә генә шулай тойолдомо икән, белмәйем, көҙ етеп, һыйырҙар һарайҙарына ҡайтһа, ҡыш һалҡынлығына йылы өҫтәлгәндәй итә.

Март башында Башҡорт дәүләт филармонияһында "Яңы ваҡыттың боронғо көйҙәре" тип аталған ғәжәп үҙенсәлекле бер концерт булды. Камил Абдуллин етәкселегендәге камера оркестрына ҡушылып, Мәскәү музыканты Руслан Шмельков кларнетта уйнаны унда. Бында һүҙ был концерт тураһында түгел, ә уның төп ҡатнашыусыһы, рус фамилиялы башҡорт егете Руслан Шмельков тураһында булыр. Тамырҙары менән Хәйбулла районынан булған егет Халыҡ-ара "Musica Classica" конкурстары еңеүсеһе, III Донъя симфоник оркестрҙар фестивале ҡатнашыусыһы. Шулай итеп...

Бөтә организмға! Депрессия ни тиклем көслө булһа, командалар шул тиклем көсһөҙ була бара, һәм көндәрҙән бер көндө мейе команда биреүҙән туҡтай, шул саҡта үлем килә.
Шулай итеп, тәү сәбәп - депрессия, уны нисек тулыһынса бөтөрөүҙе әлегә медицина белмәй. Мин халыҡ медицинаһына мөрәжәғәт итеп ҡараным. Һәм ышаныслы әйтә алам, һеҙҙең депрессияғыҙҙың төп сәбәбе - күҙ тейеү. Эйе-эйе. Тағы ла асығыраҡ итеп әйткәндә, һеҙгә күҙ тейҙергәндәр, быны мин бик күп факттарға таянып иҫбатлай алам.

Йәмәғәт эштәрендә әүҙем, уҡыуында алдынғы, хеҙмәтендә уңыш ҡаҙанған һәм тиҫтерҙәре араһында абруйлы башҡорт йәштәре менән таныштырыуҙы дауам итәбеҙ. Был юлы "Ҡош юлы" фестиваленең, Әбйәлил йәш яҡташтар ойошмаһының етәксеһе һәм башҡа төрлө йәмәғәт эштәрендә әүҙемсе, "КОРУС Консалтинг" ИТ-компанияһының бизнес-аналитигы Шәфҡәт ҒӘБИТОВ һәм Мәскәү дәүләт университетын "ҡыҙыл" дипломға тамамлап, Францияла магистратурала белем алып, бөгөн илебеҙҙең алдынғы нефть-газ компанияларының береһендә инженер Гүзәл ӘЛИБАЕВА менән әңгәмәләштек.